«На жаль, мінулі тыя часы, калі мы з задавальненнем атрымлівалі лісты ад сваякоў і знаёмых і з такім жа задавальненнем адказвалі на іх. А вось калі ўзніклі першыя паштовыя скрынкі, канверты, паштоўкі?
Вольга, аг. Семежава»
Сёння, у нашым вірлівым ХХІ стагоддзі мы амаль не пішам лістоў у тым традыцыйным выглядзе, у якім на працягу ўсяго ХХ стагоддзя іх пісалі нашы бабулі ды дзядулі, бацькі ды матулі. Мы наогул рэдка спыняемся ля паштовых скрынак, каб паглядзець, ці ёсць там якая-небудзь карэспандэнцыя.
І рэдка хто задумаецца, што нават звычайная скрынка мае сваю цікавую і адметную гісторыю. Адзначу, што першыя паштовыя скрынкi з’явiлiся ў Расiйскай iмперыi на вулiцах Санкт-Пецярбурга i Масквы ў 1848 годзе. А да гэтага часу ўся карэспандэнцыя гараджан збiралася ў спецыяльных скрынках, размешчаных у дробязных гандлёвых крамах. Праўда, канструкцыя першых паштовых скрынак аказалася недасканалай: яны былi збiты з дошчак, абшыты звонку тонкiм лiставым жалезам i адчынялiся без асаблiвых намаганняў нават сцiзорыкам. Зразумела, што давяраць iм сваю перапiску рашалiся нямногiя. І каб «узняць аўтарытэт» паштовых скрынак, iх пачалi цалкам адлiваць з чыгуну: такiя масiўныя канструкцыі было даволi цяжка ўзламаць цi знесцi. I ўсё ж, па прычыне сваёй дарагавізны, яны таксама не атрымалi шырокага распаўсюджвання.
Пазней на змену iм прыйшлi жалезныя паштовыя скрынкi, якiя прымацоўвалiся да сцен дамоў: яны аказалiся даволi лёгкiмi i адначасова трывалымi. На скрынках кiдалiся ў вочы выявы паштовых канвертаў, якiя пратрымалiся там восемдзесят гадоў — да 1926 года, калi iх нарэшце змянiў надпiс «Паштовая скрынка». Нейкі час для рэгламентацыi работы паштальёнаў на пярэдняй сценцы скрынак нават спрабавалi ўстанаўлiваць цыферблаты, аднак гэта новаўвядзенне не прыжылося.
У Мiнску першыя паштовыя скрынкi з’явiлiся ў 1870 годзе. Iх вырашылi ўстанавiць у найбольш заселеных гарадскiх раёнах: на Троiцкай гары, на Чырвонай горцы i ля ўваходу ў паштовую кантору. Напрыканцы 1903 года ў Мiнску налiчвалася ўжо 12 паштовых скрынак. Выемка пiсьмаў ажыццяўлялася два разы ў суткi паштовым работнiкам. Пры выездзе на выемку карэспандэнцыi работнiк атрымлiваў ад начальнiка паштовай канторы па колькасцi скрынак 12 кантрольных пласцiн чырвонага колеру. У яго абавязак уваходзiла за-мянiць пасля выемкi пiсьмаў зялёную пласцiну, якая ляжала ў скрынцы, на чырвоную. Такiм чынам, па заканчэннi выемкi ў работнiка збiралiся 12 пласцiн аднаго колеру, якiя сведчылi, што ўсе скрынкi цалкам спустошаны, аб чым ён i дакладваў свайму начальнiку.
Аўтарства сённяшняй паштовай скрынкi належыць канструктару Шабараву, якi ў 1910 годзе распрацаваў паштовую скрынку з доннай дзверцай, якая адчынялася механiчна толькi калi да яе прыкладалi iншую спецыяльную скрынку.
(Працяг будзе)
Канстанцін КАРНЯЛЮК,
краязнаўца, г. Віцебск
«Вельмі цікава даведацца пра паходжанне беларускага народа. Калі ўпершыню беларусы ўзгадваюцца ў літаратурных крыніцах?
Кастусь, г. Капыль»
Як мы даведаліся з кнігі «Беларусы. Сучасныя этнакультурныя працэсы», з ліку 14 славянскіх народаў беларусы па колькасці займаюць пятае месца пасля рускіх, украінцаў, палякаў і чэхаў. Аднак, калі гістарычныя сведчанні аб рускіх (русах, русічах, русінах), паляках (ляхах), чэхах, сербах, харватах і іншых народах сустракаюцца ў пісьмовых крыніцах ужо з канца І – пачатку ІІ тысячагоддзя н. э., то назвы “беларусы”,”Белая Русь” з’яўляюцца ў літаратуры толькі з XIV-XVII стст.
Мала каму са славянскіх народаў была прысвечана такая багатая і часам спрэчная па сутнасці навуковая літаратура, як беларусам і пытанням іх этнагенезу. Беларускі народ то абвяшчаўся мясцовай дыялектна-этнаграфічнай групай палякаў ці рускіх, то штучна падзяляўся на самастойныя рэгіянальныя групоўкі “палешукоў”, “ліцвінаў”, “беларусцаў” (якія спрадвеку знаходзі-ліся пад культурна-моўным уплывам суседніх народаў), то разглядаўся як асобны славянскі этнас са сваімі гістарычна ўзніклымі асаблівасцямі мовы, матэрыяльнай і духоўнай культуры, традыцыямі, самасвядомасцю. Такі погляд на беларусаў усталяваўся ў навуцы толькі ў канцы ХІХ – пачатку ХХ ст., калі былі сфарміраваны амаль што ўсе асноўныя думкі аб этнагенезе і этнічнай гісторыі беларусаў.
Далейшае сваё развіццё і факталагічную абгрунтаванасць большасць з іх атрымала пераважна ў апошняй трэці ХХ – пачатку ХХІ ст., калі даследаванні ў галіне находжання славянскіх народаў, у тым ліку беларусаў, былі ўзноўлены ў значным аб’ёме.
«Меня очень интересуют животные, которые жили много миллионов лет назад. В частности, динозавры. Интересно, какой из них был самым большим?
Светлана, аг. Тимковичи»
Ответ на вопрос читателя мы нашли в журнале «Вокруг света». Динозавры (от греч. deinos – страшный и saurus – ящер) – самые многочисленные и наиболее известные из вымерших пресмыкающихся. Они появились около 225 миллионов лет назад и вымерли примерно за 65 миллионов лет до наших дней. Судя по всему, динозавры имели повсеместное распространение. Во всяком случае, остатки этих животных найдены на всех континентах, включая Антарктиду, где уже сделаны три такие находки.
Как правило, само слово «динозавр» отождествляют с чем-то огромным. Действительно, «страшные ящеры», в основном, имели большие размеры. Более того, отдельные виды по величине и весу являются абсолютными рекордсменами сухопутного животного мира за все время существования планеты! Так, например, один из растительноядных зауроподов достигал в длину 40 метров и весил не менее 100 тонн. Большим весом (но не длиной!) из всех земных животных может похвастаться разве что только голубой кит, весящий около 190 тонн…
Однако не все динозавры были такими большими. Длина некоторых из них не превышала… 20 сантиметров. А иные, самые маленькие динозаврики, могли летать!
Дзяржаўнай установай “Капыльскі раённы цэнтр гігіены і эпідэміялогіі” распрацаваны план мерапрыемстваў у рамках Сусветнай кампаніі супраць СНІДу і Сусветнага дня прафілактыкі СНІДу.
Так, у Капыльскім раёне да 1 снежня 2011 года будзе праводзіцца інфармацыйная кампанія па дадзенай праблеме. Таксама будуць распрацаваны, выдадзены і распаўсюджаны інфармацыйна-асветніцкія матэрыялы, праведзены акцыі “Чырвоная стужка. Спынім СНІД разам!”, “Веданне пра ВІЧ – гэта можа датычыцца кожнага!” Ва ўстановах адукацыі, культуры, фізкультуры і спорту пройдуць дні прафілактыкі, будуць арганізаваны круглыя сталы, бацькоўскія сходы, конкурсы плакатаў, выставы тэматычнай літаратуры, канцэрты і дэманстрацыя відэафільмаў. У працоўных калектывах за-планавана правядзенне адзінага дня інфармавання насельніцтва на тэму “Прафілактыка ВІЧ-інфекцыі на працоўным месцы”.
Сяргей КОЗЕЛ
«Число жертв разрушительного землетрясения в Турции достигло 596 человек, сообщил правительственный департамент по чрезвычайным ситуациям. В результате землетрясения магнитудой 7,2 в восточной провинции Ван, которое произошло 23 октября, ранения получили более 4150 человек. А есть ли информация о первом землетрясении на Земле?
Виктор, г. Копыль»
В журнале «Вокруг света» читаем, что, по мнению многих ученых, одно из древнейших описаний землетрясения содержится в Библии, в Книге Иисуса Навина. Это – разрушение города Иерихона: «Народ воскликнул, и затрубили трубами. Как скоро услышал народ голос трубы, воскликнул народ (все вместе) громким (и сильным) голосом и обрушилась (вся) стена города до своего основания…» Судя по данным раскопок, старейший на земле город Иерихон (заложен в VII тыс. до н. э.) был разрушен свыше трех тысяч лет назад мощным землетрясением. Если бы на него действовала любая внешняя сила – например, оружие, городские стены упали бы внутрь. Но и ограда Иерихона, и все здания рухнули в одном, южном направлении. А это похоже на действие сильного подземного толчка с эпицентром на севере. Выводы сейсмологов подтверждаются еще и тем, что «отец городов» стоял в районе Мертвого моря, близ реки Иордан, где и по сей день достаточно неспокойная геологическая «погода». Все города этого края разрушались и восстанавливались неоднократно. Последнее землетрясение возле Иерихона произошло 11 июля 1927 года.
Во второй половине XX в. произошло несколько сейсмических катастроф, которые относятся к числу величайших катаклизмов: Гималайское землетрясение 15 августа 1950 г., Гоби-Алтайское — 4 декабря 1957 г. и Чилийское — 29 мая 1960 г.
Подсчитано, что энергия Гималайского землетрясения примерно соответствовала энергии взрыва 100 тыс. атомных бомб. Чилийское землетрясение полностью разрушило город Консепсьон, существовавший более 400 лет. Гоби-Алтайское землетрясение произошло в малонаселенной местности. Три небольших сомонных (районных) центра в эпицентральной зоне, расположенных на расстоянии более 150 км друг от друга, были полностью разрушены и покинуты жителями.
Организатором соревнований выступило госучреждение «ДЮСШ общей физической подготовки Копыльского районного комитета профсоюза работников АПК».
В турнире принимали участие 5 команд, которые представляли городские школы, а также 3 команды из Тимковичской и Семежевской СШ. В результате упорной и интересной борьбы первое место завоевали команды юношей и девушек гимназии №1 г. Копыля (тренеры Владимир Хартанович и Александр Мардасевич). Второе место среди юношей досталось команде СШ №2 (тренер Валерий Астрейко), среди девушек – СШ №3 г. Копыля (тренер Сергей Бельмач). На третьем месте оказались юноши Тимковичской СШ (тренер Григорий Николаеня) и девушки СШ №2 г. Копыля (тренер Валерий Астрейко).
Следует отметить, что это не единственные соревнования, которые были проведены в период осенних каникул. Юным воспитанникам ДЮСШ предстояло сражаться за пальму первенства в турнирах по легкой атлетике и волейболу. Так что для многих ребят каникулы проходят интересно и с пользой для здоровья.
В планах ДЮСШ в период зимних каникул провести турнир по плаванию. Хочется добавить, что это новый вид соревнований для школьников города и района.
Кристина ЖОГОЛЬ
НА СНИМКАХ: 1. За победу сражается команда девушек гимназии №1 г. Копыля. 2. Команда СШ №3 г. Копыля
Фото автора
Прыгожа выглядае святочны Капыль. Фасады адміністрацыйных і жылых дамоў упрыгожаны лозунгамі, транспарантамі, партрэтамі заснавальніка першай у свеце сацыялістычнай дзяржавы вялікага Леніна, кіраўнікоў партыі і ўрада і тых, хто праклаў першыя трасы ў зоркавых вышынях, праславіў нашу краіну вялікімі перамогамі ў асваенні космасу. Вецер калыша чырвоныя сцягі, палотнішчы з палымянымі заклікамі роднай Камуністычнай партыі. На фасадзе раённага Дома культуры раз-пораз затухаюць і запальваюцца словы з электралямпачак: “Слава Вялікаму Кастрычніку!” Сцягі, сцягі, сцягі.
“СП”, 1965 год
* * * * *
…Пад гукі марша пачалося святочнае шэсце. Святочную дэманстрацыю адкрывае калона рабочых масласырзавода. І гэта невыпадкова. У перадз’ездаўскім сацыялістычным спаборніцтве калектыў масласырзавода заняў першае месца. Масласырзавод яшчэ 15 кастрычніка рапартаваў аб выкананні пяцігадовага плана. Да канца года рабочыя абавязаліся выпрацаваць і рэалізаваць прадукцыі звыш плана пяцігодкі на 1 мільён рублёў.
“СП”, 1970 год
* * * * *
У дзень усенароднага свята Вялікага Кастрычніка мы ад усёй душы выказалі словы павагі кіраўніку калектыву камуністу В. І. Выскварку. Па яго ініцыятыве ў калектыве створана камсамольска-маладзёжная група, у якую ўваходзяць камсамолкі Ганна Комар, Ірына Ганчар і я. Усе мы — выпускнікі прафесійных вучылішч. Але адкрыў прыгажосць нашай прафесіі і прывіў любоў да яе Васіль Іванавіч. 68-ю гадавіну Вялікага Кастрычніка мы сустрэлі датэрміновым выкананнем задання адзінаццатай пяцігодкі.
В. Сінькевіч, швачка Дзярэчынскага КПП
“СП”, 1985 год
* * * * *
Роўна ў адзінаццаць гадзін старшыня гарадскога Савета народных дэпутатаў Б. К. Багдановіч адкрыў урачысты мітынг, прысвечаны 73-й гадавіне Вялікай Кастрычніцкай сацыялістычнай рэвалюцыі. У наступіўшай цішыні гучаць ве- лічныя мелодыі гімнаў.
Затым слова ўзяла сакратар райкома партыі А. М. Скрыган. Алена Мікалаеўна прааналізавала палітычную абстаноўку, у якой даводзіцца адзначаць свята Вялікага Кастрычніка, расказала, з якімі вытворчымі здабыткамі сустракаюць яго працоўныя Капыльшчыны. А яны, мяркуючы па паказчыках, нядрэнныя.
“СП”, 1990 год
* * * * *
4 лістапада 1995 года ў раённым Цэнтры культуры адбыўся ўрачысты сход, прысвечаны Дню Кастрычніцкай рэвалюцыі. У праграме: даклад і канцэрт калектываў мастацкай самадзейнасці.
“СП”, 1995 год
Падборку з архіва газеты “Слава працы” зрабіла Маргарыта САКОВІЧ
На Кастрычніцкую дэманстрацыю накіроўваецца калектыў раённай бальніцы. Фота з архіва ЦРБ
Да 1991 года 7 лістапада адзначалася ў СССР як галоўнае свята краіны — Дзень Вялікай Кастрычніцкай Сацыялістычнай рэвалюцыі.
Яшчэ са школьных урокаў гісторыі ўсе добра ведаюць, што ў ноч з 7 на 8 лістапада (па новым стыле) 1917 года ў Петраградзе адбылося паўстанне, здзейсненае пралетарыятам, што выстраліў крэйсер “Аўрора”, які стаяў на неўскім прычале, што ўзброеныя рабочыя, салдаты і матросы захапілі пошту, тэлефон, тэлеграф і Зімовы палац, што яны зверглі Часовы Урад і абвясцілі Уладу Саветаў, якая потым праіснавала ў нашай краіне больш за 70 гадоў. Кастрычніцкая рэвалюцыя стала значнай падзеяй мінулага стагоддзя.
З той пары Дзень 7 лістапада адзначалася ваенным парадам і дэманстрацыяй працоўных, было заведзена гаварыць пра заваёвы сацыялізму, рапартаваць пра працоўныя дасягненні народнай гаспадаркі.
Часы змяніліся, але гісторыя і людзі, якія на ёй выраслі, — не. У дзвюх краінах былога Савецкага Саюза — Беларусі і Кыргызстане — 7 лістапада засталося афіцыйным святам. Безумоўна, ужо няма такіх урачыстасцей, але па-ранейшаму да Дня Кастрычніцкай рэвалюцыі прымеркаваны шэраг мерапрыемстваў.
Так, на Капыльшчыне з нагоды свята будуць арганізаваны выставы, кіналекторыі, інфармацыйныя гадзіны, вусныя часопісы, кіналекторыі, дні адчыненых дзвярэй у школьных музеях. Навучэнцы Быстрыцкай і Лясноўская сярэдніх школ правядуць акцыю дапамогі ветэранам. Адбудзецца ўрачысты прыём моладзі ў рады ГА “БРСМ”, пройдуць спартыўныя спаборніцтвы і спартакіяды, а 6 лістапада раённы Цэнтр культуры ў 18 гадзін запросіць на святочны канцэрт.
Маргарыта САКОВІЧ
[/caption]
Хто вы, мае калегі з мінулага? Якімі вы былі, настаўнікі маёй школы?
Я гутару з Нінай Васільеўнай Зубарык, выпускніцай СШ №1 г. Капыля пачатку 70-х гадоў. Ніна Васільеўна таксама педагог, працуе ў гімназіі, больш за 30 гадоў выкладае матэматыку. З замілаваннем і любасцю перакладае яна фотаздымкі. Вось педагагічны калектыў падчас адпачынку: усе маладыя, прыгожыя, вясёлыя – усё жыцце наперадзе…А вось нашы настаўнікі разам з вучнямі на першамайскай дэманстрацыі…
“У той час у школе працавалі цэлыя сямейныя дынастыі, было шмат мужчын-педагогаў”, — гаворыць Ніна Васільеўна і пачынае знаёміць мяне са сваімі настаўнікамі. Дырэктарам школы ў пачатку 70-х быў Васіль Андрэевіч Гарашчэня. Завучам працаваў Аляксандр Антонавіч Зянько, які славіўся сваёй строгасцю і патрабавальнасцю як да калег, так і да вучняў. “Разам з дырэктарам яны складалі зладжаны і дружны адміністрацыйны дуэт”, — зазначае мая суразмоўца. Жонка завуча Аляксандра Антонаўна Таяноўская выкладала матэматыку, менавіта яна паўплывала на прафесійны выбар Ніны Васільеўны. Разам з калегамі, таксама настаўнікамі матэматыкі Ірынай Кандрацьеўнай Лучыновіч і Вітольдам Андрэевічам Сапешкам, Аляксандра Антонаўна Таяноўская давала трывалыя і моцныя веды па прадмеце.
Незвычайнай інтэлігентнасцю і адукаванасцю вызначалася настаўніца рускай мовы і літаратуры Марыя Аляксееўна Корнева. Нягледзячы ні на якія сітуацыі, яна паважала вучня як асобу, імкнулася данесці самае лепшае. Знайсці падыход да кожнай вучаніцы, усталяваць даверлівыя адносіны з дзяўчынкамі з лёгкасцю атрымоўвалася ў настаўніцы працоўнага навучання Людмілы Сцяпанаўны Сергіені. А якою майстрыхаю была Людміла Сцяпанаўна! На жаль, зараз яна цяжка хварэе, але калегі і гімназісты не забываюць Людмілу Сцяпанаўну: і са святам павіншуюць, і дапамогуць. Муж Людмілы Сцяпанаўны – Віктар Паўлавіч Сергіеня – таксама некаторы час настаўнічаў у нашай школе, выкладаў фізіку, затым доўгія гады займаў пасаду загадчыка Капыльскага РАНА. Цікавай была сям’я педагогаў Вольгі Мікалаеўны Станавенкі і Мікалая Пятровіча Яханта. Вольга Мікалаеўна – строгая, патрабавальная, на ўроку хіміі “муха не праляціць” – выклікала ў вучняў паважлівыя адносіны; Мікалай Пятровіч, настаўнік беларускай мовы і літаратуры, быў чалавекам надзвычай добрым, памяркоўным, бяскрыўдным. Мабыць, спалучэнне гэтых супрацьлеглых якасцей і рабіла іх сям’ю моцнай, дружнай. Настаўнікі фізічнай культуры Яўген Іосіфавіч Мардасевіч і Аляксандр Ігнацьевіч Лобан імкнуліся да таго, каб выхаванцы палюбілі спорт, былі здаровымі і развітымі.
З цеплынёй і павагай прыгадвае Ніна Васільеўна сваю першую настаўніцу Лідзію Мікалаеўну Шкадарэвіч, класных кіраўнікоў Ціну Ульянаўну Гутараву – выкладчыка геа-графіі, Віктара Паўлавіча Палуяна – настаўніка матэматыкі, настаўнікаў замежнай мовы – Валянціну Міхайлаўну Кісялеву (Шыловіч) і Баляславу Ігнацьеўну Кісель. Цікавыя ўрокі, змястоўныя класныя гадзіны, паходы і экскурсіі, камсамольскія сходы – колькі ўсяго перажыта і ўбачана за гады школьнага жыцця!
“Настаўнік жыве ў сваіх вучнях”, – сцвярджае народная мудрасць. Я гляджу на Ніну Васільеўну і бачу ў ёй рысы яе педагогаў – строгасць, патрабавальнасць, любоў да выхаванцаў і да свайго прадмета. Але гэта і мае настаўнікі, бо ўжо праз сваіх вучняў, таксама настаўнікаў, яны праз дзясяткі гадоў перадаюць свае веды і погляды маладому пакаленню педагогаў.
Валянціна Балажынская,
намеснік дырэктара гімназіі №1 г. Капыля па выхаваўчай рабоце
В рамках организационно-практических мероприятий месячника пожарной безопасности, направленных на предупреждение гибели и травматизма людей на пожарах, в районе проводится районный смотр-конкурс детского творчества «Безопасность – наше будущее».
Организаторами данного мероприятия выступили Копыльский РОЧС совместно с районным отделом образования, отделом по делам молодежи и районным отделением ОО «Белорусская молодежная общественная организация спасателей-пожарных». Основные цели и задачи конкурса – формирование у детей и молодежи навыков умелых действий в случае возникновения чрезвычайных ситуаций, пропаганда здорового образа жизни.
Для участия приглашаются учащиеся общеобразовательных школ района, гимназии, колледжа, учебно-педагогических комплексов, школ-интернатов, а также подростки, находящиеся в социально опасном положении, творческие коллективы центра детского творчества, школ искусств и дошкольных учреждений. Конкурс проводится по девяти номинациям: рисунок, плакат, поделка, модель пожарной техники, мягкая игрушка, фотография, сочинение, рассказ и стихотворение. Подведение итогов и награждение победителей состоится 9 ноября текущего года.
Подготовила Татьяна БОХАН
