Камбайнавыя экіпажы, якія намалацілі звыш 1000 тон збожжа:
У свой час вядомы журналіст і супрацоўнік райгазеты “Слава працы” Усевалад Гурыновіч назваў Капыльшчыну салаўіным кутком, а затым яго трапны выраз падхапілі мастакі слова Міншчыны. Сапраўды, наш край вельмі багаты на літаратурныя таленты, толькі шкада, што многія з іх рана пайшлі з жыцця. Іх моцны пявучы голас абуджаў прасцягі жыцця і выклікаў захапленне ў аматараў паэзіі. Такой галасістай паэтычнай птушкай быў Мікола Дубовік з вёскі Каменка (Мурыны).
Нарадзіўся хлопчык у самы росквіт лета 28 ліпеня 1905 года ў беднай шматдзетнай сям’і. У той час гэта была не вёска, а хутарок Мурыны, у якім стаялі дзве хаты каля панскага маёнтка. Хоць бацькі мелі сваю зямлю, але знаходзілі час дапамагчы пану выбраць вырашчаны ўраджай. За гэта багацей вазіў Міколу разам са сваімі дзецьмі на вучобу ў Грозаўскае гарадское вучылішча. Хлопчыку давялося перажыць Першую сусветную вайну, бачыць галодныя патокі бежанцаў, якія ішлі на Слуцк, бачыў нашэсце немцаў, а затым белапалякаў і, вядома ж, з радасцю сустракаў чырвонаармейцаў, якія выганялі з родных мясцін акупантаў.
Ён паспяхова закончыць вучылішча і некаторы час будзе дапамагаць бацькам апрацоўваць уласную зямлю: касіць, араць, абмалочваць снапы, а ў вольны час захапляецца паэзіяй Іагана Гётэ, Джорджа Байрана, Фрыдрыха Шылера. Палюбіць трапнасць мастацкага слова Оскара Уайльда, Генрыка Ібсена. Менавіта праз творы класікаў сусветнай літаратуры ён вучыцца правільна выказваць сваю думку і ўцягваецца ў вір паэтычнай творчасці.
У 18 гадоў Мікола паступіць у Беларускі дзяржаўны універсітэт на факультэт грамадскіх навук. Але цяжкія матэрыяльныя ўмовы (калі днямі галадаў і забываў смак хлеба) прымушалі яго кідаць навучанне, ды і да лекцый па грамадскіх навуках у яго душа не ляжала. Яго больш прываблівала літаратура, і таму ў хуткасці Мікола перавядзецца на літаратурнае аддзяленне БДУ. Тут ужо ён сапраўды трапіць у сваю стыхію. Падборкі паэзіі нашага земляка з’яўляюцца ў часопісах “Чырвоны Сцяг”, “Узвышша”, “Маладняк”, “Аршанскі маладняк”, у газетах “Звязда”, “Савецкая Беларусь”, полацкім альманаху “Наддзвінне”. Прачытваючы друкаванку ў “Маладняку” і “Аршанскім маладняку”, Мікола сустракае паэтычныя творы маладога вучонага з Капыля Алеся Дземідовіча. У 1925 годзе ён у якасці дэлегата ўдзельнічае у Першым з’ездзе пісьменніцкага аб’яднання “Маладняк”. Тут ён знаёміцца з Алесем Дземідовічам, таксама дэлегатам, і кіраўніком Аршанскага філіяла “Маладняк” Міхасём Ганчарыкам, а праз гэтых хлопцаў з пісьменнікамі-землякамі Цішкам Гартным, Нічыпарам Чарнушэвічам, Кузьмой Чорным і Адамам Бабарэкам.
Пасля з’езда адчуваў цёплую падтрымку землякоў. Яго ўзнёслыя, спеўныя вершы, якія ўслаўляюць новае жыццё, друкуюцца пастаянна. А Цішка Гартны маладых паэтаў падтрымлівае матэрыяльна: плаціць высокія ганарары. Міколу яшчэ дапамагае старэйшы брат.
Пасябруе Мікола Дубовік з земляком Васілём Сташэўскім. Яны, будучы людзьмі свайго часу, не стаялі ў баку ад рэвалюцыйных пераўтварэнняў. Капыльскія паэты друкавалі свае творы ў аршанскіх выданнях. Рэвалюцыйную рамантыку Мікола Дубовік перадае ў сваіх вершах “На світанні”, “Хай вецер сумуе”, “А я пайду агульным шляхам”.
Шкада, што наш зямляк пайшоў з жыцця вельмі маладым, калі яшчэ толькі на поўную моц пачалі раскрывацца творчыя сілы. Калі яму было 23 гады, служыў у Чырвонай Арміі і ў час купання з чырвонаармейцамі-студэнтамі (у канцы чэрвеня 1928 года) патануў у Беразіне ад разрыву сэрца. Сябры пахавалі Міколу Дубовіка ў брацкай магіле недалёка ад Бабруйска.
Паэт Янка Бобрык, яго сябар, напісаў верш на смерць Дубовіка ў часопісе “Маладняк”. Яго памяці прысвяцілі свае вершы Алесь Звонак і Валерый Маракоў.
Іван ІГНАТЧЫК
В первом полугодии получили санаторное лечение в здравницах республики 112 человек, в том числе по линии государственного социального страхования – 88, 28 из них — работники предприятий района, в санаториях для родителей с детьми оздоравливались 8 взрослых и 8 детей, 44 школьника поправили свое здоровье в детских санаториях. 60% от общей численности оздоровленных в санаториях составляют дети, в том числе дети работников АПК – 22%, образования – 17%, здравоохранения – 14%, торговли – 5%, государственных учреждений – 2%.
По путевкам, финансируемым из средств республикан-ского бюджета, получили санаторное лечение 6 инвалидов до 18 лет, 5 из них в сопровождении родителя, 13 инвалидов I и II групп, 4 ветерана труда. По линии силовых структур оздоровлен неработающий пенсионер МВД. В завершающую фазу перешла летняя оздоровительная кампания школьников. В лагерях с дневным пребыванием на базе 13 школ города и района в июне оздоровились 1004 школьника.
В две смены работали лагеря с круглосуточным пребыванием на базе Лесновской, Докторовичской, Семежевской средних школ, гимназии №1 г. Копыля, где отдыхали и набирались сил более 400 школьников. На базе Грозовской школы-интерната оздоровились 75 ее воспитанников, 128 детей-сирот из Копыльской вспомогательной школы-интерната в две смены проходили оздоровление на базе Грозовской средней школы.
На оздоровление детей в районе во всех типах лагерей выделено более 280 млн рублей государственной дотации из средств социального страхования.
Инна КОРЗУН,
главный специалист представительства Минского областного управления по оздоровлению и санаторно-курортному лечению населения
В понедельник, 12 июля, была объявлена прямая линия с директором ИСКУП «УКС-Копыль» Сергеем ТИМОШЕНКО. К сожалению, за 2 часа не поступило ни одного звонка от жителей Копыльщины.
«Дежуривший» на прямой линии Владимир Скрипинский решил не терять время зря и расспросил руководителя ИСКУП «УКС-Копыль» о том, как выполняется программа строительства жилья в районе.
— Сергей Петрович, в Копыле по улице Тимковичской развернуто строительство сразу нескольких кооперативов. Расскажите, пожалуйста, о них.
— Действительно, в настоящее время по этой улице строятся четыре ЖСПК (жилищно-строительные потребительские кооперативы – В. С.).
60-квартирный жилой дом «Уютный домстрой», генеральным подрядчиком которого является ДУП «ПМК №194». Возведена коробка здания, полным ходом ведутся штукатурные и электроналадочные работы. В ноябре планируется сдача этого ЖСПК.
Генподрядчик 12-квартирного жилого дома «Жемчужный домстрой» ф-л РСУ ОАО «Универсалремстрой». Завершена кладка 1-го этажа, устанавливаются перекрытия. Сантехники выполняют работы по разводке водо- и теплоснабжения.
Работы по 20-квартирному ЖСПК «Радужный дом-строй», генподрядчиком которого является ОАО «Стройтрест №3 г. Солигорска», временно приостановлены. Генподрядчик мотивирует это «нехваткой» сил. Оно и понятно, основные усилия треста сосредоточены на возведении цементного комбината в Кричеве. И тем не менее, заместитель генерального директора А. Н. Кунцевич, к которому я обратился по телефону, обещал в ближайшее время разобраться и возобновить строительство ЖСПК. Вопрос этот находится на контроле в комитете по архитерктуре и строительству Миноблисполкома.
На ноябрь т. г. намечена сдача 60-квартирного жилого дома «Пралеска домстрой», генподрядчиком которого выступило ОАО «Солигорскводстрой». Полным ходом идет монтаж фундамента.
— А успеют ли строители к намеченному сроку?
— Не вижу препятствий для беспокойства. Дом этот спроектирован под строительство панельным способом. Панели изготовят и смонтируют специалисты Солигорского домостроительного комбината.
— Чем еще в настоящее время занимается ваша организация?
— Сейчас занимаемся проектной документацией по программе 2011 года: заканчивается разработка проекта детальной планировки микрорайона многоэтажной застройки «Дубрава» (район пересечения кольцевой и автодороги «Копыль – Тимковичи». – В. С.). Уже в этом году планируется возведение фундаментов двух 28-квартирных жилых домов.
— Слышал, что планируется строительство жилья в районе РСУ?
— Да, нами запланировано строительство трех 12-квартирных жилых домов по ул. Партизанской за ремонтно-строительным участком.
— Сергей Петрович, а что еще значится в планах?
— Разработка проектной документации на район индивидуальной застройки, т. н. микрорайон «Северо-Западный».
— Ну, и, конечно же, никто не освобождал от выполнения задания строительства домов на селе…
— Да, в текущем году мы обязаны сдать под ключ 67 домов, а на следующий – 42. Ведем строительство в агрогородках: Н. Докторовичи, Семежево и Тимковичи, деревнях Старица, Андросовщина, Ванелевичи, Бобовня, Душево, Грозово, Камень.
— Успехов вам в столь важном деле, как строительство жилья.
СВК “Скабін” адным з першых у раёне пачаў сёлетнюю ўборачную кампанію. Нягледзячы на моцныя маразы зімой, паспеў неблагі ўраджай азімага рапсу, дзе першыя тоны і набіралі сем камбайнавых экіпажаў, занятых на жніве. У гаспадарцы пад збожжавыя і зернебабовыя занята 1190 га. Дзякуючы высокай арганізацыі працы, па стане на 27 ліпеня ўжо ўбрана 784 га, што складае 65,9%, і намалочана 3137 тон.
Падчас наведвання гаспадаркі (мінулая пятніца) на 10-гектарным полі ля вёскі Скабін, дзе паспеў яравы ячмень, шчыраваў экіпаж камбайна КЗС-7 у складзе Сяргея Апанасчыка і Аляксея Чаркаса. Хаця хлопцы на ўборачнай працуюць першы сезон, высокі тэмп дазволіў ім у адпаведнай групе камбайнераў на 24 ліпеня стаць лідэрамі раённага спаборніцтва на ўборцы сярод маладых удзельнікаў уборачнай кампаніі.
Для Сяргея, студэнта ІІІ курса Беларускага дзяржаўнага аграрна-тэхнічнага універсітэта, будучага інжынера, адначасова – гэта і сур’ёзны экзамен, і студэнцкая практыка. А вось Аляксей – вопытны трактарыст. Працаваў у розных арганізацыях, але спыніўся-такі на “Скабіне”, дзе і шчыруе другі год.
Аляксандр Грынкевіч і Аляксандр Паўлюшчык, экіпаж камбайна КЗС-1218, — двойчы лідэры. На ўчарашні дзень са 186 гектараў хлопцы намалацілі 744 тоны, што дазваляе ім першынстваваць і ў сельгаспрадпрыемстве, і сярод маладзёжных экіпажаў раёна. Навічку гарачай летняй кампаніі Аляксандру Паўлюшчыку (таксама студэнту БДАТУ) ёсць чаму павучыцца ў старэйшага калегі Аляксандра Грынкевіча, на рахунку якога гэта ўжо адзінаццаты ўборачны сезон. Па-майстэрску разам з астатнімі экіпажамі хлопцы заканчвалі ўборку ячменю ля в. Мазалі.
На гэтым жа полі засталі яшчэ аднаго скабінскога перадавіка. Вадзіцель МАЗа-5551 Уладзімір Калпак праводзіць сваё другое жніво. І робіць гэта “на выдатна”, аб чым сведчыць Дошка гонару, надрукаваная ў мінулым нумары раёнкі. На збожжаток на ўчарашні дзень Уладзімір даставіў ад камбайнаў 766 тон зерня.
Збожжасушыльныя комплексы СЗК-100 і КЗС-10, дзе ідзе работа ў дзве змены, дазваляюць хутка і якасна весці дапрацоўку новага ўраджаю. А для бесперабойнага правядзення ўборачнай кампаніі ў СВК “Скабін” арганізавана двухразовае харчаванне, якое гатуецца ў ПВУП “Капыльскі каапхарч”, пастаянна падвозіцца пітная і мінеральная вада. Штодня ў гаспадарцы падводзяцца вынікі работы хлебаробаў, узнімаецца сцяг у гонар лідэраў.
Каб павіншаваць перадавікоў маладзёжнага спаборніцтва, у СВК “Скабін” завіталі начальнік аддзела па справах моладзі райвыканкама Валянціна Балажынская і першы сакратар райкама ГА “БРСМ” Наталля Гарбацэвіч. Яны падзякавалі маладым хлебаробам за высокія тэмпы на ўборцы і ўручылі вымпелы з сімволікай маладзёжнага саюза.
Сяргей ЛАЗОЎСКІ
НА ЗДЫМКАХ: 1. Экіпаж камбайна КЗС-1218 А. Грынкевіч і А. Паўлюшчык. 2. В. Балажынская, С. Апанасчык, А. Чаркас, Н. Гарпбацэвіч. 3. Вадзіцель У. Калпак.
Фота аўтара
Уборачная — самая гарачая пара для вяскоўцаў як у прамым, так і пераносным сэнсе слова. Аднак, ня-гледзячы на спякоту, кіпіць работа на палетках і таках, сельгасвытворцы імкнуцца хутчэй убраць вырашчаны ўраджай, пакуль пагодлівыя дні не змяніліся на дажджлівыя.
У сельскагаспадарчым філіяле “Грозава” КУП “Мінскаблдарбуд” паставілі перад сабой задачу — справіцца з уборкай да 5 жніўня. У тым, што гэта вяскоўцам па сілах, упэўнены галоўны аграном сельгаспрадпрыемства Мікалай Млынарчык. Па-першае, ёсць новая высокапрадукцыйная ўборачная тэхніка: толькі ў бягучым годзе набылі па лізінгу два камбайны вытворчасці “Гомсельмаш”, яшчэ два “Палессі” сёлета распачалі другі сезон сваёй работы на грозаўскіх палетках, на рахунку двух “Донаў” па чатыры гады працы. Па-другое, вельмі ж стараюцца людзі! Падабраныя экіпажы даволі згуртаваныя, камбайнеры маюць вопыт работы і добрую загартоўку, таму іх не напалохаць ні спякотай, ні іншымі цяжкасцямі.
Усяго грозаўскім аграрыям неабходна ўбраць 1330 га. Работы, згодна з інфармацыяй дыспетчарскай упраўлення райсельгасхарчу па стане на 27 ліпеня, ужо праведзены на 65,6 % плошчаў. На пытанне, ці задаволены галоўны аграном вырашчаным ураджаем, Мікалай Міхайлавіч адказаў:“Ураджайнасць на ўзроўні мінулагодняй. Для сёлетняга няпростага года — нядрэнна. Хаця, каб не спякота, якая не дала коласу наліцца ў поўнай меры, зерне было б больш важкім. Мяркуем, што павінны намалаціць каля 4700 тон пры сярэдняй ураджайнасці 33 — 34 ц/га. Хаця рабіць прагнозы — справа няўдзячная. Як кажуць, пажывём — пабачым”. А яшчэ Мікалай Млынарчык адзначыў, што сёлета палеткі даволі чыстыя — добра папрацавалі з хімікатамі, няма і палёгліцы. Галоўнае, за што зараз “змагаюцца”, — за якасць вядзення работ. На палетку ля працуючых камбайнаў заўсёды дзяжураць адказныя спецыялісты. Вось і на дзень нашага прыезду ў гаспадарку мы пазнаёміліся з дзвюмя сімпатычнымі дзяўчынамі: у Марыны Бранько (брыгадзіра брыгады №2) і Наталлі Гуенковай (галоўнага эканаміста сельгасфіліяла) вельмі адказная задача — сачыць за тым, каб камбайнеры і вадзіцелі магутных МАЗаў (іх на адвозцы задзейнічана чатыры) дакладна выконвалі патрабаванні тэхналогіі вядзення ўборачных работ, не парушалі і тэхніку бяспекі. На ўсялякі выпадак побач трактар з бочкай вады.
За штурвалам аднаго з камбайнаў — самага новенькага, які выйшаў на палеткі ў мінулы чацвер, капылянін Аляксей Новікаў. Не паверыце, юнак толькі ў аўторак вярнуўся дамоў пасля службы ў арміі і адразу ж атрымаў прапанову ад кіраўніцтва СГФ “Грозава” ўключыцца ва ўборачныя работы. Не доўга раздумваючы, згадзіўся. У памочнікі запрасіў аднакласніка Андрэя Пылілу. Назаўтра хлопцы былі ў гаспадарцы, абследавалі свой “стэпавы карабель” і прыступілі да работы. Яшчэ да службы ва Узброеных Сілах Рэспублікі Беларусь Аляксею чатыры сезоны запар давялося працаваць памочнікам камбайнера ў СГФ “Грозава”, у гэты ж час ён атрымліваў рабочую спецыяльнасць у Капыльскім СПЛ. На маё пытанне, ці звязвае ён сваё далейшае жыццё з Грозавам, юнак паведаміў, што мяркуе павышаць свой прафесійны ўзровень і абавязкова паспрабуе паступіць у вышэйшую альбо хаця б сярэднюю спецыяльную навучальную ўстанову. А потым паглядзім…
У гэты дзень давялося пазнаёміцца яшчэ з адным прадстаўніком маладога пакалення, пра якога вельмі хораша адазваўся галоўны аграном: “З Мішы Суворава (дарэчы, таксама ездзіць на працу з Капыля — М.С.) з цягам часу будзе добры спецыяліст”. Міхаіла мы сустрэлі ля зернесушылкі ў Грозаве. Як аказалася, пасля заканчэння Бабруйскага аўтатранспартнага каледжа ён працуе ў сельгасфіліяле механікам, а на час уборачнай прызначаны адказным на ЗСК-15, які ў гаспадарцы трэці сезон. Шчыра кажучы, убачанае на зернетаку вельмі ўразіла. Вакол такая чысціня і парадак! У гэтым, вядома ж, вялікая заслуга як загадчыцы склада Таццяны Езэпчук, так і ўсіх работнікаў, якія тут працуюць. Таццяна Мікалаеўна, стаж работы якой у гаспадарцы амаль 32 гады (была аграномам, брыгадзірам, дыспетчарам, інспектарам аддзела кадраў, цяпер вось — загадвае складам), прызнаецца, ёй лёгка са сваімі падначаленымі. Кожны ведае, што яму трэба рабіць, падганяць альбо лішні раз напамінаць не трэба. Рабочыя Алена Бохан і Наталля Шыдлоўская накіраваны ў гаспадарку аддзелам занятасці і дапамагаюць падчас уборачнай не першы год. Зла-джана працуюць і машыністы зернесушылкі: з Міхаілам Суворавым у адной змене — Сяргей Плахоцкі, а праз 12 гадзін працы іх змяняюць Мікалай Захарык і Сяргей Дарашэвіч. Ёсць у гаспадарцы яшчэ адна сушылка, у Яўсеевічах, — старэнькая, невысокай магутнасці, аднак за сезон не менш за 1000 тон дапрацоўвае. У якасці паліва на абедзвюх сушылках выкарыстоўваюцца дровы, што, безумоўна, уносіць свой уклад у выкананне праграмы энергазберажэння.
Адначасова з абмалотам зерня вядзецца прасаванне саломы. У філіяле падлічылі, колькі неабходна яе для гаспадарчых патрэб. Астатняя, як гэта рэкамендуе кіраўнік нашай дзяржавы, будзе здрабняцца і выкарыстаецца ў якасці ўгнаення. Асабліва гэта актуальна, за-значыў Мікалай Млынарчык, для палеткаў, якія пойдуць пад азімы рапс. У хуткім часе там будзе праведзена лушчэнне пожні, а затым і сяўба.
Не скідваюць у гаспадарцы з рахунку і выкананне дзяржзаказу. На дзень нашага прыезду тут ужо было адгружана 400 тон збажыны.
Людзі, якія так напружана працуюць, вядома ж, заслугоўваюць вялікай увагі да сябе. Для ўсіх занятых на жніве арганізавана двухразовае харчаванне, камбайнеры забяспечваюцца мінеральнай вадой, у працаўнікоў ёсць магчымасць памыцца пасля цяжкага дня, даведацца пра вынікі сваёй работы. І ўсе гэтыя зручнасці ствараюць для іх іншыя спецыялісты, якія таксама не лічацца ні з часам, ні з цяжкасцямі, што даводзіцца перажываць, бо, як сказала ў гутарцы галоўны эканаміст Наталля Гуенкова,“зараз памучымся — зімой хлеб есці будзем!”
НА ЗДЫМКАХ: 1. Камбайнер Аляксей Новікаў; 2. Галоўны аграном Мікалай Млынарчык з брыгадзірам брыгады №2 Марынай Бранько і галоўным эканамістам Наталляй Гуенковай.
Фота аўтара
Кліматычныя ўмовы дазваляюць камбайнерам Міншчыны весці ўборачную ў даволі высокім тэмпе. Здаецца, яшчэ зусім нядаўна стартавала жніво, а ўжо некалькі экіпажаў запісалі ў свой актыў першую тысячу тон новага ўраджаю. Сярод перадавікоў і хлебаробы ААТ “Старыца-Агра”. Экіпаж камбайна “Лексіён-570” у складзе Віктара і Дзмітрыя Дарашэвічаў у ліку першых у вобласці намалаціў вышэйадзначаны танаж. Крыху пазней гэтага ж выніку дасягнулі Аляксандр Рончык і Сяргей Харытончык, якія працуюць на камбайне гэтай жа маркі.
Павіншаваць старыцкіх хлебаробаў з працоўнай перамогай у гаспадарку прыехаў першы намеснік старшыні Мінаблвыканкама Валерый Іваноў.
— Вельмі прыемна прыехаць сюды, на гэта поле, дзе вырашчаны нядрэнны ўраджай, дзе добра і якасна працуюць людзі, уручыць ім тыя заслужаныя ўзнагароды, якія яны зарабілі, — адзначыў Валерый Мікалаевіч. – У нас у вобласці штодзённа будзе з’яўляцца тысячнік. І падзякаваць чалавеку за добрую працу – гэта вялікі гонар. Увогуле, уборачная кампанія на Міншчыне праходзіць арганізавана. Штодзённа мы ўбіраем амаль 6% плошчы і прырост складае 100 тысяч тон. Да 1 жніўня, як падкрэсліў губернатар Міншчыны Барыс Батура, павінны намалаціць 1 мільён тон пры ўмове, што будзе спрыяць надвор’е.
Валерый Іваноў падзякаваў старыцкім тысячнікам за добрасумленную і самаадданую працу і ўручыў Падзячныя пісьмы губернатара Мінскай вобласці, а таксама грашовыя прэміі.
Віншаванні, Падзячныя пісьмы і каштоўныя падарункі героі жніва атрымалі і ад выконваючай абавязкі старшыні райвыканкама Ірыны Кісляк, старшыні прафсаюза работнікаў АПК Аляксандра Татарыцкага, начальніка аддзела ідэалагічнай работы райвыканкама Людмілы Камковай, дырэктара сельгаспрадпрыемства Уладзіміра Рудакоўскага. А пасля над хлебнай нівай пад гармонік загучала вясёлая народная песня, якую прэзентавалі прысутным самадзейныя артысты раённага Цэнтра культуры.
НА ЗДЫМКУ: С. Харытончык, А. Рончык, Д. Дарашэвіч, В. Іваноў, В. Дарашэвіч падчас мерапрыемства.
Тэкст і фота
Сяргея ЛАЗОЎСКАГА
Ці задавалі вы сабе калі-небудзь пытанне, чаму ў часы нашых бабуль прынята было толькі аднойчы браць шлюб і жыць з адным чалавекам усё жыцце? Сёння, на жаль, стала нормай браць некалькі шлюбаў, і залатое вяселле спраўляюць лічаныя пары. У чым прычына? Можа, у тым, што нашы продкі прытрымліваліся няпісаных правілаў, звычаяў, заснаваных на шматвяковым жыццёвым вопыце? Асабліва ў самыя значныя перыяды свайго жыцця.
Дзе-нідзе абрады выконваюцца і сёння. Напрыклад, перад дарогай у ЗАГС маці тройчы па сонцы абводзіць маладых вакол стала, абыходзіць вакол вясельнага картэжу, каб у сям’і быў дабрабыт. Маладая кідае букет, каб тая дзяўчына, якая яго зловіць, хутчэй выйшла замуж… Праўда, гэта адбываецца ўсё радзей. Многія маладыя лічаць, што такія абрады робяць іх вяселле несучасным. Грэбуюць вянчаннем, ручнікамі, замест каравая, асабліва ў дарагіх рэстаранах, падаюць звычайны дэсерт: пірожныя, торцікі, пячэнне. Часта бацькі наладжваюць дзецям вяселле на пазычаныя грошы, што правакуе іх на нястачу.
Не многім разумней паводзіць сябе жанчына падчас выношвання дзіцяці, у самы адказны момант яе жыцця: па-ранейшаму нязвыкла, ідучы па вуліцы, бачыць цяжарных з цыгарэтай ці бутэлькай піва ў руцэ. Раней жа ўвесь гэты перыяд быў насычаны абмежаваннямі, якія былі накіраваны на тое, каб захаваць дзіця ад злоснага вока. Маці прытрымлівалася пэўных правіл, каб нарадзіць здаровае, паўнацэннае немаўля.
Бабулі кажуць, што нельга, спужаўшыся пажару, хапацца за твар ці за цела, бо ў дзіцяці на гэтым месцы будуць чырвоныя плямы. Таксама лічыцца: калі цяжарная стрыжэ валасы, яна ўкарочвае дзіцяці розум; калі шые ці вяжа ў свята - рызыкуе нарадзіць дзіця са шрамамі на целе.
Калі надышоў час раджаць, неабходна, каб пра гэта ведала як мага менш людзей, бо ў адваротным выпадку за кожнага чалавека жанчына адмучаецца. Каб палегчыць родавыя пакуты, жанчыне неабходна расплесці валасы, расшпіліць усе гузікі, зняць пярсцёнкі, павязкі, распусціць паясы. Нават у сучасных радзільных дамах, калі жанчына забудзе пра гэта, вопытная акушэрка абавязкова ёй нагадае.
Лічыцца, шчаслівымі будуць хлопчыкі, падобныя на маці, а дзяўчынкі - на бацьку. Нарадзіўшы дзіцятка, маці павінна быць яшчэ больш абачлівай, каб абараніць яго ад ліхога вока, і з самага першага дня закласці ў дзіця здароўе, даць яму добрую долю. Падчас купання, асабліва першы раз, у ночвы кладуць сярэбраныя і залатыя манеты ці пярсцёнкі, каб дзіця было чыстае, здаровае, багатае.
Раней імёны даваў святар пры хрышчэнні, кіруючыся царкоўным календаром. Сёння часцей бацькі самі выбіраюць іх для сваіх дзяцей. Таму і атрымліваецца такая бязглуздзіца, як Лаура Пятроўна ці Цэзар Сяргеевіч.
Гаварыць дзеці пачынаюць па-рознаму. Чым даўжэй жанчына не прызнаецца, што яна цяжарная, тым пазней дзіця пачне гаварыць. Дарэчы, калі першае словы ў яго «мама» ці «баба», то наступнай у сям’і будзе дзяўчынка, а калі «тата» ці «дзед» - хлопчык.
Стрыгуць дзіця толькі пасля года. Валаскі пускаюць у цякучую ваду, каб на дзіцячай галоўцы яны раслі густымі і шаўкавістымі.
Канечне, знойдуцца людзі, якія лічаць гэтыя і іншыя прыкметы «бабулінымі забабонамі», перажыткамі мінулага. Але нават яны часам, каб не прагаварыць, кулаком пастукаюць тры разы па дрэве ці прагоняць чорнага ката, калі той спрабуе перабегчы ім дарогу.
Кацярына СТАНІСЛАЎЧЫК,
вядучы спецыяліст аддзела ЗАГС