Мудрецы прошлых веков не раз пытались найти восьмое чудо света. А ведь оно рядом! Природа, дающая жизнь всем организмам, — это чудо, это мудрость жизни. А человек — это частица природы.
Во все времена природа бережно охранялась людьми. Ярослав Мудрый законом ограничил добычу лебедей, бобров и других ценных птиц и животных. Указ Петра Первого предписывал запрет на вырубку лесов. Ослушавшихся царя ожидали пытки и каторжные работы. Этим же указом Петр Первый потребовал построить очистные сооружения в пределах Петербурга и обязал всех граждан обеспечить чистоту вокруг своих домов, на своих улицах. А тех, кто загрязнял Неву, по царскому указу избивали кнутом или ссылали в Сибирь…
В настоящее время в нашей стране делается все возможное для того, чтобы максимально помочь природе. Все мы дышим одним и тем же воздухом, пьем воду и едим хлеб. Это налагает огромную ответственность за ее сохранность на каждого из нас. Каждый может и должен вносить свой вклад в борьбу за сохранение природы и жизни на Земле. Перед тем, как сорвать цветок или сломать ветку дерева, ткнуть палкой в муравейник, швырнуть камнем в птицу, поймать бабочку, оставить после себя мусор на природе, задумайтесь, какой беде вы подвергаете природу, а значит, и себя, и все живое!
Сегодня в Копыле наводится порядок общими усилиями детей и взрослых. Красиво и уютно и в городе, и в зоне отдыха, и возле озер, и возле речки Каменки. Пусть будет так всегда! Давайте все мы будем добрыми друзьями природы!
Илья Нелипович,
член кружка «Юный журналист» ГУДО «ЦТДиМ Копыльского района» 
Цёплыя сакавік і красавік дазволілі павялічыць тэмп работ: пасяўная кампанія апярэджвае мінулагоднія тэрміны на два тыдні.
Па стане на 7 мая засеяна 97% усіх неабходных плошчаў яравых культур. Ужо даўно справіліся са збожжавымі і зернебабовымі — яны занялі 12 673 га. На 5940 га пасеялі цукровыя буракі — і гэта 100% да плана. Пасаджана 949 га бульбы (98,1%), 13 673 га занялі пасевы кукурузы, з якіх 3820 га будзе вырошчвацца на зерне. На рахунку земляробаў Капыльшчыны таксама 80 га кармавых караняплодаў і 35 га агародніны, закладзена 250 га насеннікаў шматгадовых траў.
Не забылі і пра такую важную для нашай краіны культуру, як лён — яго вырошчваннем сёлета займаюцца ААТ “Скабін” (100 га), КСУП “Грозава-агра” (125 га), яшчэ 250 га ўзяў у арэнду для вырошчвання паўночнага шоўку ААТ “Слуцкі льнозавод”. Вядуцца работы па доглядзе пасеваў.
Маргарыта САКОВІЧ 
Михалкович Николай Филиппович[/caption]
Активисты международного патриотического движения «Морское братство – нерушимо» нашли останки белорусов – летчиков морской авиации, погибших в годы Великой Отечественной войны в боях за Черноморское побережье в районе города Новороссийска. В их числе – уроженец деревни Жилихово Копыльского района Михалкович Николай Филиппович, который до недавнего времени считался пропавшим без вести.
В книге «Память. Копыльский район» в разделе, посвященном землякам, которые погибли или пропали без вести, на странице 344 жилиховскому парню посвящены только две строки: «Міхалковіч Мікалай Піліпавіч, н. у 1910, загінуў у 1944». Но благодаря поисковикам, которые не только нашли тела пропавших в годы войны героев, но и провели серьезную исследовательскую работу, удалось узнать о героическом пути простого парня из д. Жилихово.
[caption id="attachment_35656" align="aligncenter" width="443"]
Выступает председатель фонда «Память Афгана» Александр Метла[/caption]
Невероятная находка
25 июня 2009 года при проведении полевых поисковых работ в 10 километрах севернее г. Новороссийска было обнаружено место падения скоростного бомбардировщика СБ-2М-103. Как и устаревшие типы истребителей, к осени 1943 года самолеты СБ были полностью сняты с вооружения военно-воздушных сил РККА как не отвечающие требованиям ведения боевых действий в условиях того времени. Уже осенью 1942 года они в основном использовались в качестве ночных бомбардировщиков и самолетов-разведчиков.
На месте падения самолета образовались две небольших воронки от двигателей, вокруг которых хаотично разбросаны фрагменты фюзеляжа и боекомплекта авиационного пулемета ШКАС. Останки двух членов экипажа были найдены среди обломков самолета, а третьего – примерно в 50 метрах от места падения. В результате обследования местности при помощи металлоискателей рядом с останками обнаружены стреляные гильзы от пистолета ТТ, личного оружия наших летчиков, а на некотором удалении – гильзы от винтовки Маузера, стоявшей на вооружении немцев. На основании собранного материала воссоздана картина произошедшего: вероятнее всего, самолет был сбит огнем зенитной артиллерии противника и пилот совершил вынужденную посадку на территории, занятой противником. В результате удара самолет раскололся на несколько частей. Направление самолета в момент падения указывает на то, что он возвращался после выполнения боевого задания из района Керченского пролива. Тот факт, что на месте падения обнаружены стреляные гильзы из личного оружия, позволяет предположить, что при появлении гитлеровцев, наблюдавших катастрофу самолета и прибывших на место падения, один из летчиков был жив и принял свой последний бой.
[caption id="attachment_35657" align="aligncenter" width="443"]
Родственники Николая Михалковича с переданными раритетами[/caption]
Фамилии экипажа установлены
Поисковики вели работу по установлению состава экипажа бомбардировщика. Для этого необходимо было более тщательно обследовать детали найденной машины. При повторном выезде на место падения 9 августа того же года ими была найдена табличка с выбитым на ней заводским номером самолета 94-12. Это значительно продвинуло поиски членов поисковой команды в установлении фамилий погибших. Проводя анализ архивных материалов, они установили, что единственным подразделением Черноморской группы войск (впоследствии Северо-Кавказского фронта), имевшем на вооружении самолеты СБ, был 367-й бомбардировочный авиационный полк (далее – БАП) 132-й бомбардировочной авиационной дивизии (БАД). Территория, на которой были обнаружены обломки самолета и останки летчиков, до августа 1942 года находилась под контролем Красной Армии. Согласно оперативным сводкам, по 132 БАД за период с сентября 1942 года по январь 1943 года дивизия наносила бомбовые удары по коммуникациям противника на Туапсинском и Моздокском направлениях. Более того, на двух приборах, обнаруженных на месте падения, были отметки об их поверке, датированные 1943 годом. Следовательно, найденный самолет пропал не ранее февраля 1943 года.
[caption id="attachment_35658" align="aligncenter" width="443"]
Участники мероприятия направляются к месту проведения митинга[/caption]
Изучая отчеты о работе инженерно-авиационной службы 132-й бомбардировочной авиационной дивизии, были определены заводские номера всех самолетов типа СБ, стоявших на вооружении 367 БАП начиная с лета 1941 года. Самолета с номером 94-12 среди них не было. Практика замены узлов и агрегатов с одной машины на другую при проведении ремонтных работ имела массовый характер. Заводской номер дублировался на многих деталях, и в условиях боевых действий на одном самолете могли быть установлены детали с заводскими номерами других, ранее потерпевших аварию либо списанных по техническому состоянию и разобранных на запчасти. Вероятно, поисковики имели дело именно с такой ситуацией, и если бы речь шла о самолете другого, более распространенного типа, то оставалось бы только опустить руки и отказаться от дальнейших попыток установить имена членов экипажа. Но самолет СБ был достаточно редкой машиной для 1943 года, и исследования в архивах продолжились.
[caption id="attachment_35659" align="aligncenter" width="295"]
Цветы - героям, павшим в боях за Родину[/caption]
Согласно журналу учета боевой работы 367 БАП за 1943 год числятся не вернувшимися с боевых заданий три самолета СБ: один в марте, один в апреле и один в июле. При проведении поисковых работ на месте падения самолета среди останков были обнаружены истлевшие вшиваемые молнии, характерные для зимней летной формы одежды, что косвенно позволяло исключить из возможных вариантов экипаж, не вернувшийся с боевого задания в июле 1943 года. Еще раз изучив обстоятельства гибели экипажей, установлено, что экипаж, не вернувшийся с боевого задания в марте, выполнял задачу по уничтожению самолетов противника на аэродроме в 14 километрах северо-западнее Керчи, второй экипаж не вернулся с боевого задания из района Крымская – Верхний Адагум. Место обнаружения и направление падения найденного самолета указывало на то, что обнаружен экипаж именно капитана Иванова, не вернувшийся после выполнения боевого задания в районе Керчи в марте 1943 года. Но все эти выводы носили косвенный характер, для полной уверенности активистам международного патриотического движения нужны были более веские аргументы. Совершенно случайно им в руки попала ведомость учета самолетного парка с указанием даты изготовления самолетов, имевшихся на вооружении полка. Еще летом, работая на месте падения, поисковики обнаружили несколько деталей, маркированных 1939 годом. Впоследствии эта информация сыграла решающую роль в установлении имен членов экипажей: из трех самолетов только один был произведен в 1939 году на авиастроительном заводе № 22 – СБ № 18-121. Экипаж именного этого самолета не вернулся с боевого задания в марте 1943 года из района Керчи. И это был экипаж капитана Иванова.
Славный боевой путь
[caption id="attachment_35660" align="aligncenter" width="443"]
В руках юных участников митинга - портреты белорусов, защищавших земли Кубани[/caption]
За время участия в Великой Отечественной войне экипаж Иванова прошел поистине славный боевой путь. Согласно оперативным сводкам по полку, 17 августа 1942 года при выполнении боевого задания по уничтожению мотострелковых частей противника в районе Клухорского перевала самолет старшего лейтенанта Иванова был сбит, экипаж покинул горящую машину, сумел вернуться в часть и продолжил громить врага. В ноябре 1942 года самолет СБ № 18-121, пилотируемый летчиком Ивановым, имея боевые повреждения, совершил аварийную посадку на аэродроме базирования в г. Кутаиси: экипаж невредим, самолет восстановлен.
[caption id="attachment_35661" align="aligncenter" width="443"]
Возложение гирлянды к памятнику морякам на «Линии Сталина»[/caption]
Выписка из Приказа № 0259 от 21.02.1942 г. командующего войсками Крымского фронта.
«От имени Президиума Верховного Совета Союза ССР за образцовое выполнение боевых заданий Командования на фронте борьбы с немецкими захватчиками и проявленные при этом доблесть и мужество награждаю:
65. Стрелка-радиста 2 эскадрильи 367 скоростного бомбардировочного авиационного полка старшего сержанта Михалковича Николая Филипповича.
Тов. Михалкович Н. Ф. в борьбе с немецко-фашистскими захватчиками на Керченском и Крымском полуострове за период с 13.12.1941 г. по 15.01.1942 г. имеет 11 боевых вылетов с налетом 24 часа 30 минут. Экипаж в период высадки десанта подавлял артпозиции и огневые точки пулеметов и автоматов в районе г. Опук и Ссыпной пункт. Последующие вылеты были в район Марфовка, Старый Крым, Коктебель и подходящие к линии фронта дороги. Уничтожали автоколонны и живую силу противника. Экипаж уничтожил до 25 машин и 30 повозок с боеприпасами и продовольствием, около двух рот пехоты, рассеяли и частично уничтожили до эскадрона кавалерии. Все эти полеты были в сложных метеоусловиях: снегопад, сплошная облачность, туманы.
Тов. Михалкович – один из лучших радистов, до конца предан делу партии Ленина-Сталина, работает не покладая рук, не жалеет ни здоровья, ни жизни для быстрейшего истребления немецко-фашистских захватчиков, пробравшихся на нашу территорию в качестве оккупантов.
Тов. Михалкович Н. Ф. достоин награждения орденом «Красное Знамя».
Из Журнала учета боевой работы 367-го бомбардировочного авиационного полка:
«В ночь с 12 на 13 марта 1943 года 8 экипажей СБ в период с 19.15 до 22.25 выполняли боевую задачу по уничтожению самолетов противника на аэродроме Багерово. С высоты 2500 метров было сброшено ФАБ-100 – 28 штук, ФАБ-50 – 2 штуки, АО-25 – 12 штук, АО-10 – 108 штук, ампул КС – 360 штук. В результате бомбометания возникло 4 очага пожара. Обстреляны 4 батареями ЗА противника, наблюдали более 30 прожекторов. Противодействия со стороны авиации противника нет. Подбит самолет капитана Иванова».
Из Отчета о работе инженерно-авиационной службы 132-й бомбардировочной авиационной дивизии за март-апрель 1943 года:
«Самолеты и моторы, подлежащие списанию:
…3. Не вернулся с боевого задания самолет СБ № 18-121 с моторами М-103А правый № 833-466, левый № 943-41».
Из именного списка безвозвратных потерь по форме № 2 людского состава частей 5-й воздушной армии за март 1943 года:
«13.03.1943 года не вернулся с боевого задания самолет СБ № 18-121 из состава 367 БАП. Экипаж: пилот командир звена капитан Иванов Михаил Петрович, 1917 г. р., уроженец г. Ленинград, проспект Октября, д. 13, кв. 1, член ВКП(б) с 1942 года, мать – Иванова Вера Яковлевна. Стрелок-бомбардир старший лейтенант Токарев Илья Васильевич, 1918 г. р., член ВЛКСМ, родственников не имеет. Воздушный стрелок-радист старший сержант Михалкович Никита Филиппович, 1918 г. р., уроженец БССР, Мин-ская область, Краснослободский район, с. Жениховка (правильно – Михалкович Николай Филиппович, Краснослободский район, п. Жилихово – С. Л.), кандидат ВКП(б), отец – Михалкович Филипп».
Вечная память героям!
[caption id="attachment_35662" align="aligncenter" width="443"]
Передача капсулы с землей семье Николая Михалковича[/caption]
8 сентября 2010 г. в г. Геленджике состоялось торжественное захоронение семи летчиков двух экипажей. Бомбардировщик СБ № 18-121: Иванов Михаил Петрович, Токарев Илья Васильевич, Михалкович Николай Филиппович. Бомбардировщик А-20 «Бостон» № 12789: Ванюшев Виктор Георгиевич, Петренко Иван Павлович, Трубников Дмитрий Яковлевич, Мякушин Григорий Парфирович. В торжественном мероприятии приняли участие сотни горожан. А спустя полтора года в память о герое Николае Михалковиче состоялся митинг-реквием на историко-культурном комплексе «Линия Сталина». Во время совместного мероприятия «Морского братства» (Россия) и фонда «Память Афгана» (Беларусь) российская делегация под руководством заместителя полномочного представителя главы администрации (губернатора) Краснодарского края в Республике Беларусь Юрия Селицкого передала потомкам Николая Михалковича капсулу с землей с места гибели экипажа, фрагменты самолета и памятную доску. В торжественной церемонии также приняли участие делегация Копыльского района, члены военно-патриотического клуба «Юный десантник» (г. Молодечно), члены первички БРСМ Петришковской средней школы (агрогородок Петришки Минского района). Участники мероприятия почтили память всех героев, погибших в боях за независимость нашей Родины.
Материалы подготовил Сергей ЛАЗОВСКИЙ
Фото автора 
Мы как-то привыкли думать, что Великая Отечественная война закончилась 9 мая 1945 года. Но, к сожалению, не для всех. Эдуарду Степановичу Микуличу, из агрогородка Бобовня, воевать пришлось в то время, когда все жители Советского Союза, от мала до велика, праздновали освобождение от немецко-фашистских захватчиков. Но обо всем по порядку...
Семнадцатилетнего Эдуарда Микулича забрали на фронт в 1944 году. Служить он начинал на Западе, а продолжил… на Дальнем Востоке. Туда он попал после обучения в Калужском училище младших командиров. И в мае 45-го, когда советский народ праздновал Победу, Эдуард прошел крещение в боях против милитаристской Японии. Сегодня он вспоминает, что простые японцы – народ добрый, относившийся к русским военным с симпатией. Воевали-то не мирные жители…
– Помню, заняли мы одно местечко. Время обеда. Тут к нам подходит человек один (китаец) и объясняет: «Япона тама. Пух-пух надо». Командир отправил меня и моего товарища Козякова разобраться с этой «японой». Заходим в фанзу (дом) и видим: сидит старая японка, рядом с ней дочь. А человек тот, что позвал нас, быстренько так начал собирать одеяла и давай добро всякое в них складывать. «Где япона?» – спрашиваем. «Япона-япона! Пух-пух!» – повторяет он, указывая на женщин. Тут мы поняли, что он просто ограбить хотел. Ну мы не выдержали и отлупили его. Вышли из фанзы, а женщины перед нами упали на колени, плакали и целовали руки.
Среди японцев были и смерт- ники, которые, выходя на окопы с криком «Банзай!», подрывали связку гранат – и в итоге: нет ни японцев, ни наших. Таких потом только снайперы брали.
В одном из боев Эдуард Степанович получил осколком снаряда ранение в бедро. Потом были госпиталь и возвращение домой. Награжден орденом Отечественной войны I степени, медалями. Даже с женой, Еленой Антоновной, познакомился будучи еще на костылях: давало знать ранение. Поженились в 1950 году. Прожили вместе 57 лет: в 2007 году жены не стало. Вся жизнь Елены Антоновны была связана с Бобовнянской больницей, где она работала и завхозом, и санитаркой. А Эдуард Степанович трудился в торговле экспедитором. Вырастили дочь Зою, работавшую зоотехником в РСУП «С «Лесное», и сына Вячеслава, который трудится также в системе сель- ского хозяйства – первый заместитель начальника управления сельского хозяйства и продовольствия Узденского райисполкома. Изо всех четырех внуков особенно гордится Эдуард Степанович внучкой Еленой Агабалаевой – младшим научным сотрудником Центрального ботанического сада, стипендиатом специального фонда Президента Республики Беларусь по поддержке талантливой молодежи.
Диана ТКАЧЕНКО
Фото автора 
Аляксандр Нікановіч[/caption]
Кожны год з вялікім жаданнем чакаю гэта свята. Калі маладое пакаленне з кветкамі выходзіць на вуліцу, а чыстае блакітнае неба сведчыць аб міры і пакоі ў нашай краіне. Хочацца ўспомніць тых, хто набліжаў нашу Перамогу. Размова пойдзе пра простага салдата Вялікай Айчыннай - Коршука Пятра Аляксандравіча, які ў 22 гады страціў зрок.
Нарадзіўся будучы герой у 1922 годзе ў простай і мнагадзетнай сялянскай сям’і (тры сыны) на хутары Гарадок. У 1938 годзе хату перанеслі ў в. Слабада-Кучынка, дзе Пётр скончыў чатыры класы і пайшоў працаваць у мясцовы калгас “Зара свабоды”. Марыў малады хлопец вывучыцца на трактарыста, але ўсе планы парушыла вайна.
З 28 чэрвеня 1943 года Пётр Коршук становіцца байцом (разведчыкам) партызанскага атрада імя К. К. Ракасоўскага брыгады №95 імя М. В. Фрунзе. Удзельнічае ў шматлікіх баявых аперацыях супраць акупантаў: засадах, ліквідацыях паліцэйскіх гарнізонаў, рэйкавай вайне. За гэта быў узнагароджаны медалём “Партызану Айчыннай вайны” ІІ ступені. З вызваленнем Капыльшчыны ўжо вопытны салдат уліваецца ў рады 407-га стралковага палка 108-й стралковай дывізіі 1-га Беларускага фронту. Прызначаецца ў разведку першым нумарам станкавага кулямёта “Максім”. Далей удзельнічае ў вызваленні Брэстчыны і Беласточчыны.
[caption id="attachment_35652" align="alignright" width="213"]
Пётр Коршук з сям’ёй[/caption]
Моцныя баі з фашыстамі разгарнуліся на тэрыторыі Польшчы. 28 жніўня 1944 года полк пачаў фарсіраванне р. Нараў. Воіны Чырвонай Арміі пад моцным агнём праціўніка перапраўляліся на плытах, лодках. Кулямётчык Коршук прыкрываў дэсант, які высадзіўся на варожы бераг. Сапёры зрабілі праходы ў мінных і драцяных загародах. Туды і рынулася наша пяхота. Адразу захапілі першы акоп. А затым, у рукапашнай, і другі. Выйшлі на адкрытую прастору для пашырэння плацдарма. Фашысты адкрылі шквальны артылерыйска-мінамётны агонь як па пераправе, так і па дэсантніках. Цяжка прыйшлося ім: занялі кругавую абарону, з’явілася вялікая колькасць загінуўшых і параненых. Камандаванне прыняло рашэнне адвесці асабісты састаў палка на зыходныя пазіцыі.
— Прыкрывай адход, колькі зможаш! — даў каманду камандзір роты Коршуку.
Застаўшыяся ў жывых воіны выносілі параненых і зброю. У невялічкай варонцы залёг кулямётчык Коршук. Усё бліжэй і бліжэй клаліся міны і снарады. Некалькі разоў мяняў кулямётную стужку, не падпускаючы фашыстаў. Першая міна разарвалася перад кулямётам. Некалькі асколкаў прыняло левае плячо. Страшэнны боль. Адразу пацямнела ў вачах. Хлынула кроў. Гэта затым урачы ў шпіталі адзначаць памеры ран: адзін рубец даўжынёй 18 на 3 сантыметры, другі 20 на 2 сантыметры. Але воін моцна трымаўся правай рукой за ручку свайго “Максіма”, пасылаючы смяротныя чэргі па наступаючых ворагах. Другая міна ўпала злева ад кулямётчыка. Асколкі трапілі ў левую палавіну твару, аставіўшы падоўжны рубец ад сярэдзіны ілба да левага вугла рота даўжынёй у 20 сантыметраў. Пётр праваліўся ў небыццё. Выбух настолькі быў моцны, што яго адкінула на некалькі метраў з разбітым “Максімам”. Ён да канца выканаў свой воінскі абавязак. Там, на другім беразе ракі Нараў, камандаванне палка прадставіла кулямётчыка Коршука пасмяротна да ордэна (атрымае толькі ў 1946 годзе).
Прайшло трое сутак. Чырвоная Армія падцягнула артылерыю і танкі. Пасля артылерыйскай падрыхтоўкі пачалася пераправа. Пакінутыя пазіцыі былі адваёваны. Нашы збіралі загінуўшых. Ішла падрыхтоўка да пахавання: апазнаванне, збіраліся і правяраліся дакументы. Пётр Коршук ляжаў з абязвечаным тварам каля выкапанай брацкай магілы. І вось адбылося цуда. Другі нумар кулямёта (напарнік Пятра) Саша Нікановіч, родам з Уздзеншчыны, ледзь пазнаўшы сябра, закрычаў:
— Дык ён жа жывы!
— Як жывы?! Ён жа тры дні праляжаў без вады і ежы ў моцную спёку, — адказаў другі салдат.
Так малады чалавек змагаўся за жыццё. Ніхто не верыў, што выжыве. Казалі, што мёртвага нясуць на плашч-палатцы.
Медсанбат. Першая аперацыя на галаве. Затым на левым плячы. Калі хірург выняў частку асколкаў, стала лягчэй. Перавезлі ў шпіталь. Левая рука перабіта. Ставілася пытанне аб ампутацыі. Пятра рыхтавалі да новай аперацыі. Побач ляжаў сусед без дзвюх рук. Той сказаў:
— Не будзеш бачыць — гэта нічога. Але зможаш рукамі рабіць рухі, зможаш сябе абслужыць: апрануцца, абуцца, трымаць лыжку.
— Што ж мне рабіць? Як пераканаць урачоў, каб не аднімалі руку? — перажываў Пётр.
— А ты скінь што-небудзь з тумбачкі, каб урачы заўважылі, — параіў той.
Прыклаўшы ўсе намаганні, пераадольваючы адскія мукі ад ран, вядомыя толькі яму, паранены на кансіліуме ўрачоў скінуў на падлогу левай рукою кубак. Так салдат змог адстаяць сваю руку. У галаве рана надгнівала, завяліся чарвякі.
— Значыць выжывеш, — абнадзеіў хірург.
А родныя ў той час хваляваліся без вестак, думалі, што няма яго ў жывых. Таму, крыху акрыяўшы, папрасіў ён суседа па палаце напісаць ліст на радзіму:
— Я жывы!
13 кастрычніка 1944 года стаў зваротным пунктам у жыцці Пятра Коршука: афтальмолаг змог выдаліць з лобнай пазухі асколак. Стала лягчэй. Зніклі страшэнныя болі, якія прыносілі яму неапісальныя мукі. Салдат пайшоў на папраўку. Перад самым Новым 1945 годам яго пера-правілі ў шпіталь №3684, што знаходзіўся ў г. Баку. Гэта быў для яго чацвёрты шпіталь за чатыры месяцы. Шпіталь размяшчаўся ў доме культуры імя У. І. Леніна. Там дасталі апошнія два асколкі з галавы і пляча. Цёплы клімат, фрукты, лячэнне падтрымалі сілы воіна. Але Пятру моцная спёка і шум прыносілі дыскамфорт. Начальнік шпіталя, маёр медыцынскай службы Аліеў, з павагай адносіўся да беларуса:
— З цягам часу ўсё пройдзе.
У маі 1945 года ў суправаджэнні медыцынскай сястры Пятра ад-правілі на радзіму.
Маці, Вольга Фамінічна, атрымала тэлеграму, што неабходна забраць сына на чыгуначнай станцыі г. Слуцка. У калгасе ў разгары ішла пасяўная. Але брыгадзір запрог самага лепшага коніка. Паехала жанчына па сына. Толькі яна адна ведае, што перажыло матчына сэрца (старэйшы сын Фёдар загінуў у пачатку вайны), убачыўшы на пероне чыгуначнай станцыі сыночка з дэфармацыяй левай палавіны твару, без левага вока, які абапіраўся з дапамогай медсястры на мыліцы. Сын не адрозніваў ні дня, ні ночы.
Вось і родная Слабодка. Каля сельсавета натоўп людзей. Праходзіў мітынг. Усе радаваліся, абдымаліся. Гэта было 9 мая 1945 года. Так пачынаўся новы этап у жыцці Пятра Коршука. Спачатку цяжка было хадзіць без мыліц. Рух у плечавым і локцевым суставах вызываў пякучы боль. Але Пётр, упарта перамагаючы яго, рухаўся па хаце. Спачатку ад ложка да стала. Затым ад стала да печы. Пачаў самастойна выходзіць на вуліцу. Праз некаторы час — даставаў ваду з калодзежа, прыносіў дровы ў хату. Праз некалькі гадоў прызвычаіўся класці сена карове. Сам вадзіў каня на пашу і забіраў, мог запрэгчы яго, але не мог ездзіць на ім. Знай-шлася і цудоўная дзяўчына Ганна Астрэйка, якая пайшла замуж за Пятра. Яна не звяртала ўвагу на недахопы. У 1947 годзе нарадзіўся сын Уладзімір, але памёр бацька. Доўгі час мучылі салдата думкі і кашмары. Прачынаўся часта ноччу, “гарэў” у сне. Яму здавалася, што ідзе ён у атаку. З нараджэннем дачкі Соні ў 1951 годзе былы воін “адышоў” ад вайны. У 1958 годзе нарадзіўся сын Анатолій. Як яму хацелася хоць на хвіліначку ўбачыць любых дзетак.
— Я б і сёння памёр, каб на адну хвілінку адным вокам убачыць сваіх дзетак, — казаў Пётр Аляксандравіч родным.
Дзеці сталі для яго галоўнай радасцю і апорай. Жылі дружна. Соня дапамагала бацьку ў грамадскіх справах. Пятра Аляксандравіча прызначылі старшынёй Капыльскага тэрытарыяльнага таварыства інвалідаў па зроку (1960 –1970 гг.). Дачка суправаждала бацьку ў камандзіроўках (Капыль, Мінск). Са школы адпускалі, паколькі дырэктар Трацэўскі І. С., былы франтавік, разумеў становішча і заўсёды даваў дазвол. Выязджалі па заявах інвалідаў, праводзілі абследаванне ўмоў жыцця, сустракаліся з кіраўнікамі калгасаў, сельскіх Саветаў і вырашалі розныя пытанні: каму соткі бліжэй да хаты намераць, сена на карову атрымаць ці дах паправіць. Чулы быў да людзей чалавек. Усіх суседзяў ведаў і называў па бацьку. Не хацеў, каб яны крыўдзіліся.
Трое дзяцей, Пётр з жонкай, маці — крыху цесна стала ў хаце. Пенсія ўсяго 35 рублёў. Райвыканкам вылучыў Коршукам 10 кубаметраў лесу на будаўніцтва. Распачалі. Але гэтага было мала. Што рабіць? Трэба было яшчэ 300 рублёў, каб правесці неабходны рамонт. Бацька з дачкой паехалі ў рэспубліканскі цэнтр інвалідаў па зроку. Там толькі 100 рублёў прапанавалі, а больш даваць не хацелі. А 14-гадовая дачка і кажа:
— Не бядуй, бацька. Зараз пойдзем на вакзал, пасядзім на адным месцы. Людзі дадуць грошы. Як не збяром, у хляве жыць будзем.
Як пачуў гэта сталічны чыноўнік, дык адразу і вылучыў неабходную суму.
У 1965 годзе адбылася цікавая сустрэча двух баявых сяброў: Пятра Коршука і Аляксандра Нікановіча. Дачушка Соня доўга слухала аповед аднапалчан і плакала:
— Каб ты, татачка, загінуў, мяне б не было на свеце.
А гэтай падзеі папярэднічаў выпадак. Слабадскія музыканты ігралі вяселле ў в. Жабчава Уздзенскага раёна. Да кіраўніка аркестра Сяргея Рымашэўскага звярнуўся адзін мужчына (начавалі ў яго хаце):
— Дзе пахаваны Пётр Коршук? Мы разам ваявалі.
— Жывы. Ажаніўся. Трое дзяцей. Прыязджай у госці.
За свае партызанскія і франтавыя подзвігі П. А. Коршук быў узнагароджаны двума ордэнамі Айчыннай вайны І ступені, медалямі “За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.”, “Партызану Айчыннай вайны” ІІ ступені, “За доблесную працу”, юбілейнымі ўзнагародамі. Пайшоў з жыцця наш зямляк у 1996 годзе, пражыўшы 52 гады без зроку, пакінуўшы добрую памяць аб сабе ў аднавяскоўцаў. Выхаваў былы салдат трох цудоўных дзяцей: добразычлівых, працавітых і адкрытых.
Жыццё працягваецца ва ўнуках, а іх шасцёра, праўнуках — восем. Унучка Наталля Грыцкевіч заўсёды прыходзіць прыбіраць магілу дзядулі. І адначасова наводзіць парадак на брацкай магіле савецкіх воінаў, якая побач. Праўнучка Аляксандра (выдатніца ў школе) ускладвае жывыя кветкі. Гэта святая памяць. Як і дзве даты 9 мая і 3 ліпеня лічацца ў Коршукаў, а цяпер яшчэ ў Грыцкевічаў і Бандарэнкаў сямейнымі святамі.
Барыс ДЗЕНІСЮК,
кіраўнік рэгіянальнага цэнтра вуснагістарычных даследаванняў, член ГА “Беларускі саюз афіцэраў” 
Працяг. Пачатак у №№26, 28, 30, 33)
1-ы гвардзейскі танкавы корпус генерала Панова гнаў ворага з Пухавіч да Мінска і каля Уладзіміраўкі разбіў ворага. Тут мужнасцю і адвагай вызначыўся наш зямляк афіцэр Міхаіл Сцяпанавіч Мароз.
Гвардзейскі разведчык Гаўрыіл Клімавіч Пыжык з Труханавіч вызваляў сталіцу нашай радзімы ў складзе 226-га мінамётнага палка. “З пачатку наступлення на Мінск, — успамінаў наш зямляк, — разгарнуліся жорсткія баі каля будынка ваеннай нямецкай школы. І яе курсанты жорстка супра- ціўляліся, але нашы мінамётчыкі іх разбілі. Так, ва ўпартых баях мы вызвалілі Мінск”. Затым цяжкія баі працягваліся з групоўкай гітлераўцаў, якія спрабавалі вырвацца з мінскага катла, асабліва каля Смалявіч. У адным з баёў Пыжык быў цяжка паранены і ўпаў у акоп, дзе яго потым і знайшлі. Але перад гэтым родным напісалі, што ён загінуў.
Больш імкліва ішло наступленне чырвонаармейцаў у напрамку Старых Дарог і далей. Ужо 30 чэрвеня 1944 года ў начным маршы конна-механізаваная група генерала Пліева авалодала Слуцкам, а раніцай, 1 ліпеня, салдаты ўвайшлі ў Капыль. Як расказаў капылянін Фелікс Мароз: “Капыляне з радасцю сустракалі нашых вызваліцеляў, іх абдымалі і ўручалі кветкі, многія ад радасці плакалі. Усіх здзівілі двухгорбыя вярблюды, якія цягнулі вазы з боепрыпасамі. Трэба было іх напаіць і даць папіць вады кавалерыстам, таму я пабег дадому, узяў вядро і кубак і пачаў з калодзежа выцягваць ваду і паіць усіх воінаў і іх транспартную жывёлу. Усё-такі мне было 8 гадоў, і я быў задаволены, што чым-небудзь дапамагаю вызваліцелям”.
Праз наш райцэнтр прайшоў 37-мы танкавы полк 2-й танкавай арміі генерала Багданава, і нашаму зямляку-капыляніну Пятру Пятровічу Малевічу, які ваяваў у гэтым злучэнні, пашанцавала заглянуць да бацькоў, якія жылі на вуліцы Пралетарскай. Тут, каля бацькоўскай хаты, дзе ён нарадзіўся і рос, на вачах роднай маці і суседзяў, перад строем аднапалчан капітан прышпіліў яму ордэн Чырвонай Зоркі. Часць, дзе служыў Малевіч, накіроўвалася ў бок Нясвіжа і Баранавіч, вызваліла Пацейкі, Жавулкі, Траянава. У гэтым напрамку рухаліся кавалерысты-пліеўцы. “Мы, сапёры, ішлі першымі і размініравалі масты, дарогі, будынкі, — успамінаў Малевіч, — а затым ужо нашы артылерысты і танкісты смела ішлі ўперад і ламалі абарону ворага. Здаралася не раз брацца за аўтамат, як гэта было пад Баранавічамі. Рота сапёраў размініравала поле і мост і трапіла ў акружэнне, але нам удалося прарвацца. Затым на дапамогу прыйшлі танкісты, і ўжо фрыцы папалі ў акружэнне, паднялі рукі і за- крычалі: “Гітлер капут!”. Наш зямляк пасля вызвалення Баранавіч вызваляў Брэст і дайшоў да Берліна.
Скабінцу Адаму Савельевічу Бохану, як і Малевічу, пашчасціла вызваляць Бацькаўшчыну. Ён стойка і смела ваяваў на Уздзеншчыне і адзначыўся ў баі за Пясочнае. Вораг азвярэла супраціўляўся, калі яго выбівалі з розных населеных пунктаў Беларусі. У Пясочным іх баявыя шляхі перасякліся з вядомым беларускім паэтам Паўлюком Пранузам. У час перадышкі да байцоў-вызваліцеляў падыйшлі пажылыя мужчыны-песачанцы і расказалі пра зверствы фашыстаў, якія замучылі і расстралялі шмат жыхароў мястэчка. Расказалі яны пра сваіх суседзяў, якія змагаліся з акупантамі, і Прануза, і Бохан пачулі прозвішча Астрэйка. “А ці не сваяк ён паэту Анатолю Астрэйка?” — спытаўся Прануза. “Гэта ж бацька Анатоля”, — адказалі вяскоўцы. Салдаты пабывалі ў бацькоў і даведаліся, што паэт пяром і аўтаматам знішчаў фашыстаў, і палкім словам узнімаў народ на барацьбу супраць захопнікаў. Ужо пасля перамогі бацька расказаў сыну-паэту пра салдатаў, якія вызвалялі Пясочнае, і сустрэчу з імі, а таксама што сярод вызваліцеляў нават былі землякі. У Скабіне адбылася незабыўная сустрэча з роднымі і аднавяскоўцамі. Хлебароб прайшоў з баямі ад Масквы да Берліна, але на ўсё жыццё ў сэрцы захаваў радасць ад вызвалення роднай Капыльшчыны.
У вызваленчым паходзе конна-механізаванай групы Пліева ўдзельнічаў Іосіф Міхайлавіч Лук’янчык з Лоцвін. Ён вызваляў Грозава, Капыль і родную вёску. І хоць баі за Капыль не былі такія жорсткія, як за Старыя Дарогі ці Слуцк, шмат нашых салдатаў загінула ад бомбавых удараў гітлераўскіх лётчыкаў. Капыль да гэтага быў зруйнаваны, а гітлераўскія авіятары дабавілі яшчэ больш руін. Ад падаючых бомбаў на Нясвіжскай (зараз Савецкая) вуліцы загінула трое салдат-аднапалчан Лук’янчыка. Іх паблізу ад дома №66 пахавалі Шпакоўская, Ліннік, Курыльчык. Прозвішчы гэтых чырвонаармейцаў невядомы. А вось прозвішчы загінуўшых па вуліцы Максіма Горкага перапісаў Мечыслаў Александровіч, брат пісьменніка Сцяпана. Салдаты былі спачатку пахаваны на двары капыльскай СШ №1, а затым іх, як і загінуўшых на Савецкай вуліцы, перапахавалі ў брацкую магілу. Дзякуючы Александровічам сталі вядомы прозвішчы некаторых пахаваных: капітан Іван Пукін, лейтэнант Рыгор Гульчынскі, старшына Спірын, малодшы сяржант Абушка, чырвонаармеец Дзясяткаў.
Восем зенітак замацаваліся паблізу ад былога ваенкамата. Як успамінаў зенітчык Уладзімір Афанасьевіч Усціменка: “Не паспелі замацавацца, як наляцелі “Фокке-Вульфы” і пачалі бамбіць. Пасыпаліся зверху бомбы, застракаталі кулямёты, і ў момант усё стала нагадваць ад. Адна бомба трапіла ў грузавік з бочкамі, і яны загарэліся. Але мы далі ворагу адпор. Адзін, другі загарэліся самалёты і ўпалі на ўскрайку Капыля. Загінула нашых 10 чалавек і 8 было паранена. Цімкаўлянін-ваенурач Ісак Шусцер накладваў павязкі і ратаваў параненых зенітчыкаў. Чым маглі дапамагалі капыляне: прынеслі матрацы, на якія нас і палажылі”.
Па Капыльшчыне ў розных кірунках з баямі ішлі палкі. Ужо названы 4-ы корпус Пліева вызваляў райцэнтр, а 30-я кавалерыйская дывізія Галаўскога зламала супраціўленне ворага каля вёскі Яўсеевічы і пасля абеду авалодала Бабоўняй, 9-я кавалерыйская дывізія выгнала ворага з Думічаў. 151-ы танкавы полк пераправіўся з дэсантам праз Выню і пайшоў на Стоўбцы. Іх прыкрывалі нашы зенітчыкі, бо больш за 200 нямецкіх самалётаў бамбілі Бабоўню, Капыль, Грозава і пераправы праз рэчку Выню каля вёскі Ржаўка. Зенітчыкі ў паядынку з ворагам, ратуючы вынянскую пераправу, падбілі тры бомбавозы. І, дзякуючы паветраным снайперам, кавалерысты не страцілі амаль нікога. Танкісты і кавалерысты выйшлі з Капыльшчыны і з ходу выбілі гітлераўцаў са Стоўбцаў і перарэзалі чыгуначную магістраль Мінск-Баранавічы. Конная група брыгады імя Чапаева, дзе камбрыгам быў Мікалай Анісімавіч Шастапалаў, з боем узяла масты, размініравала іх і тым самым дапамагла нашым вайскам хутка пера- правіцца і ўзяць Стоўбцы. Брыгада дапамагала 193-й стралковай дывізіі генерала Фраленкова вызваліць Нясвіж.
Іван ІГНАТЧЫК,
член ГА “Беларускі саюз журналістаў”
(Працяг будзе) 
Пацейкаўская СШ. Выступае А. В. Цюленіна, 1964 г.[/caption]
9 мая – дзень святочны і выхадны. Але так было не заўсёды.
Упершыню 9 мая быў аб’яўлены нерабочым днём Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР № 26 ад 8 мая 1945 года: “У азнаменаванне пераможнага завяршэння Вялікай Айчыннай вайны савецкага народа супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў і здабытых гістарычных перамог Чырвонай Арміі, якія ўвянчаліся поўным разгромам гітлераўскай Германіі, якая заявіла аб безагаворачнай капітуляцыі, устанавіць, што 9 мая з’яўляецца днём усенароднай урачыстасці — святам Перамогі. 9 мая лічыць непрацоўным днём”.
Аднак згодна з Указам ад 23 снежня 1947 года 9 мая лічыўся ўжо працоўным днём. І толькі 26 красавіка 1965 года гэты артыкул быў прызнаны страціўшым сілу Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР за подпісамі яго старшыні А. Мікаяна і сакратара М. Геаргадзэ.
Але гэта не азначае, што да ўказанага часу на Капыльшчыне не святкавалі дзень Вялікай Перамогі. Як паведамляе “Слава працы” за 11 мая 1963 года: “8 мая ў раённым Доме культуры сабраліся рабочыя, калгаснікі мясцовай сельгасарцелі “Ленінец”, служачыя, навучэнцы школ. Даклад для прысутных аб 18-й гадавіне з дня перамогі савецкага народа над фашысцкай Германіяй зрабіў ваенком тав. Перакосаў П. С. 9 мая вучні сярэдніх школ усклалі вянкі на брацкай магіле воінаў і партызан, якія загінулі ў гады Вялікай Айчыннай вайны ў Капылі”.
У 1964 годзе напярэдадні 9 мая, як сведчыць “Слава працы”, у вёсцы Русакі сабраліся калгаснікі на ўрачысты мітынг, прысвечаны закладцы парку памяці загінуўшых. “На трыбуну падымаюцца перадавікі калгаснай вытворчасці, ударнікі камуністычнай працы, моладзь. Сакратар парткома Л. Ф. Клюйка гаварыў аб ахвярах вайны, аб павышэнні пільнасці, умацаванні сваёй краіны. Пасля заканчэння мітынгу пад гукі музыкі калгаснікі высадзілі ў парку дрэвы. На іх прымацавалі таблічкі, на якіх зроблены надпіс, хто якое дрэва будзе даглядаць. Больш 140 маладых таполяў з’явіліся ў парку памяці загінуўшых”.
У гэтым жа нумары быў надрукаваны артыкул Б. Багдановіча “Пяром і аўтаматам”, у якім ідзе гаворка аб нашым земляку, беларускім журналісце, Аляксандру Паўлавічу Малевічу.
Для вучняў Пацейкаўскай СШ 1964 год запомніўся цікавай падзеяй: 4 мая адбылася сустрэча з маці Героя Савецкага Саюза, члена ўкраінскай антыфашысцкай камсамольскай падпольнай арганізацыі маладых юнакоў і дзяўчат “Маладая гвардыя” Сяргея Цюленіна – Аляксандрай Васільеўнай. Вось што расказала жанчына: “Я выхавала дзесяць дзяцей. Сярожа быў самым малодшым і любімцам усёй сям’і. Вучыўся толькі на добра і выдатна. Ён заўсёды быў бадзёрым, дапытлівым і смякалістым. Вайна застала Сярожу ва ўзросце 16 год… Па даносу здрадніка Сярожа быў арыштаваны. У хуткім часе ў цюрме апынулася і я, дзе прабыла да прыходу Чырвонай Арміі. Аднойчы мяне прывялі ў пакой, дзе дапытвалі сына. Жахліва было глядзець на здзекі, якія ўчынялі фашысты над Сярожам. Яго білі, заганялі пад пазногці іголкі, заціскалі рукі між дзвярэй. Я страціла прытомнасць і апамяталася толькі ў камеры, дзе мне дапамаглі Любоў Шаўцова і яе сяброўкі. Сярожа мужна перанёс усе пыткі, але не выдаў таварышаў”.
Расказваючы аб гэтым, Аляксандра Васільеўна выцірала слёзы. Па дазволе маці піянерская дружына Пацейкаўскай СШ стала насіць імя Героя Савецкага Саюза Сяргея Цюленіна.
Ужо ў “Слава працы” ад 29 красавіка 1965 года, як і ва ўсіх савецкіх газетах, быў надрукаваны Указ аб аб’яўленні 9 мая нерабочым днём, і ў гэты ж дзень адбыліся злёт былых франтавікоў і партызан на месцы Лаўскага бою і мітынг каля брацкай магілы ў Капылі.
Дзіяна ТКАЧЭНКА
Фота з архіва Пацейкаўскай СШ
Пацейкаўская СШ. Выступае А. В. Цюленіна, 1964 г. 
Падолін К. В., 2009 г.[/caption]
Пасля заняткаў у школе я часта заходжу да бабулі з дзядулем. Абаім ужо болей за 80 гадоў. У іх заўсёды ціха, спакойна, не тое, што ў школе: заняткі, сачыненні, кантрольныя, конкурсы бясконцыя. А пагуляць таксама хочацца. Але сёння я прыйшла, каб пагаварыць з дзедам пра вайну, каб ён яшчэ раз расказаў пра свайго старэйшага брата, які загінуў у час Вялікай Айчыннай вайны.
Чаму я ўспомніла пра гэта? Нядаўна пахавалі Падоліна Канстанціна Васільевіча, апошняга ветэрана Вялікай Айчыннай вайны, які жыў у нашай вёсцы. Мы з настаўніцай занеслі вянок на яго магілу. Шмат аднавяскоўцаў прыйшло, каб правесці героя ў апошні шлях. Канстанцін Васільевіч сапраўды быў героем, таму што сярод вялікай колькасці ўзнагарод у яго былі і два ордэны Славы ІI і ІIІ ступеняў. Ён часта прыходзіў у школу, расказваў нам пра свае франтавыя дарогі, пра баі, у якіх удзельнічаў, пра ўзяцце Берліна.
Цяпер я думаю, можа трэба было больш задаваць ветэрану пытанняў, каб паўней даведацца пра гераізм нашых дзядоў і прадзедаў, пра іх цяжкі ваенны лёс.
Усё. Пайшоў з жыцця апошні ветэран, якога я ведала. І больш нічога ён нам не раскажа.
…Дзедаў брат, таксама Канстанцін, сустрэў вайну 18-гадовым юнаком. Як толькі ў Пясочным з’явіліся партызаны, дзедаў брат далучыўся да іх. Смела і мужна змагаўся ён з акупантамі.
[caption id="attachment_35643" align="alignleft" width="246"]
Умрэйка К. Л., 40-я гады[/caption]
Аднойчы Канстанцін Умрэйка і Міхаіл Аляксеенка вярталіся з задання і нарваліся на засаду. Сілы былі няроўныя. Канстанцін быў паранены ў абедзве нагі. Калі паліцаі пачалі акружаць партызанаў, Кастусь адправіў сябра ў лес, а сам адстрэльваўся, пакуль не закончыліся патроны. Апошні патрон ён пакінуў для сябе.
Хавалі Канстанціна Умрэйку ў родным Пясочным на партызанскіх могілках у закрытай труне.
У дзедавага брата няма ваенных узнагарод, не дзеля іх ён змагаўся з фашыстамі, але я таксама лічу яго героем. Дзед расказваў, што старэйшы брат быў вельмі здольны да вучобы, быў добрым сталяром, граў на розных музычных інструментах, прыгожа спяваў. І вось гэты малады, рознабакова развіты і здольны хлопец не пашкадаваў свайго жыцця дзеля таго, каб мы маглі жыць і радавацца, здзейсніць усе яго запаветныя мары.
А колькі іх, маладых і сталых, нашых дзядоў і прадзедаў, загінула на франтах і ў партызанскіх атрадах, здабываючы Перамогу! Колькі іх вярнулася дамоў раненымі і пакалечанымі!
Сёння ідуць з жыцця апошнія з тых, хто выжыў у страшнай вайне. Мы ўшаноўваем іх памяць, носім кветкі на іх магілы. Але яны гэтага не бачаць, ім ужо ўсё роўна. Гэтыя кветкі патрэбны нам, жывым. Каб памяталі. Каб не дапусцілі паўтарэння той жудаснай вайны.
Я ўжо вучуся ў 10-м класе. Не ўсё, але многае пачынаю разумець у жыцці. Як робіцца страшна, калі чытаю ў газетах або гляджу па тэлевізары пра па- дзеі, якія адбываюцца на Украіне. Няўжо ў людзей такая кароткая памяць? Няўжо хочуць убачыць на свае вочы жахі вайны?
Можа, не ўсе равеснікі згодны з маімі поглядамі, можа лічаць мяне несучаснай (хаця сама я пра сябе так не думаю), але я лепш буду наведваць заняткі, пісаць сачыненні і кантрольныя, удзельнічаць у шматлікіх конкурсах, модна апранацца і хадзіць на дыскатэку. Буду заўсёды памятаць пра дзедавага брата Канстанціна, насіць кветкі да помніка загінуўшым у вайну аднавяскоўцам. У вольны час буду чытаць кнігу свайго дзядзькі Аляксандра Яраслававіча Умрэйкі “Записки о Родине”.
Бо гэта трэба нам, жывым!
Кацярына ЛАГВІНОВІЧ,
вучаніца 10 класа Песачанскай СШ 
Г. І. Ліннік, 60-я гады[/caption]
9 мая 1924 года ў сям’і простага краўца Івана Лінніка з вёскі Калінаўка, што ля Русакоў, на свет з’явілася дзяўчынка. Назвалі Ганнай. Ішлі гады, жыццё хутка перагортвала лісты календара. І вось зараз, праз 90 год, выціраючы скупыя слёзы, Ганна Іванаўна Ліннік уздыхае: “Ці ж магла я раней падумаць, што гэты дзень будзе такім вялікім святам для людзей!” Але лёс самой жанчыны святочным зусім не назавеш…
Праз ваенныя ліхалецці
З вайной жыццё Ганны Іванаўны звязана не толькі светлай датай 9 мая. Яна, скончыўшы 1 курс тэхнікума ў Сімферопалі, куды ў 1939 годзе пераехала сям’я, павінна была прыйсці за вынікамі сесіі ў нядзелю.
— А ў нядзелю было 22 чэрвеня 1941 года, — успамінае Ганна Іванаўна. — Старшакурснікаў адразу ж забіралі ў армію. Разам з астатнімі студэнтамі мы пайшлі капаць акопы ля Перакопу. Немцы ўвайшлі ў Крым на Кастрычніцкія святы. Мы з дзяўчатамі вярнуліся ў Сімферопаль, дзе здымалі пакой у аднаго дырэктара-яўрэя. Але хата тая стаяла зачыненая, нават і вокны былі забіты. А ў пакоі засталіся ўсе нашы рэчы разам з дакументамі. Таму дадому я вярнулася ў тым, у чым і была. З нашай моладзі сямёра чалавек паехалі ў Германію: вельмі добра працавала агітацыя. Сусед, які сам адправіў дзвюх дачок, прапаноўваў і мне, але бацька сказаў, што яго дзеці павінны заставацца з ім. Пры немцах мы працавалі ў садзе, недалёка ад горада Белагорска.
Вызвалілі Крым вясной 1944 года. Калі прыйшлі савецкія салдаты, забралі ў армію ўсіх мужчын, якія яшчэ заставаліся. У тым ліку і брыгадзіра з нашых садоў. Сярод моладзі больш-менш адукаваная была толькі я, таму старшыня саўгаса выклікаў мяне і прапанаваў стаць брыгадзірам. Я адмаўлялася, бо не ведала, што і як трэба было рабіць. Але ён усё ж угаварыў мяне. Калі наша камсамольская брыгада выйшла пераможцай па выніках сацыялістычнага спаборніцтва, мы разам са старшынёй саўгаса ездзілі ў Сімферопаль на ўшаноўванне пераможцаў.
[caption id="attachment_35636" align="alignright" width="366"]
Ва ўнівермагу. Г. Ліннік (злева) адмервае тканіну. Пачатак 60-х гадоў[/caption]
Жыццё ў першыя пасляваенныя гады цяжкае было. У мачыхі нарадзі- ліся блізняты — хлопчык і дзяўчынка. Нас стала пяцёра. Мукі не было. Хлеба на нашу сям’ю выходзіла мала, таму што працавалі толькі я і бацька. Утрыманцам належала па 200 грамаў хлеба па картках, а працоўным — па 700 (у дзень). На нашу сям’ю выходзіла ўсяго па 2 кг 400 г хлеба. І я пакуль прынясу свой хлеб, то палову ўжо і з’ем — гэтакі ён быў смачны! Мы хадзілі на млын і абменьвалі яблыкі на муку ці кукурузу, з якой рабілі мамалыгу. Потым напісаў з Беларусі татаў брат і папрасіў вярнуцца на радзіму. Ён жыў у бацькоўскай хаце, якая была пабудавана з дзвюх частак, дык вось другая палова стаяла свабодная. На той час бацьку ўжо споўнілася 60 гадоў, ён рабіў на пчальніку вартаўніком. Адзіны мужчына на ўсю брыгаду. І тата вырашыў паехаць у Беларусь. А сястра Ліда засталася.
Вяртанне ў дзяцінства
— Ні дзяцінства, ні юнацтва ў мяне не было… — у думках азіраючыся на мінулае, распавядае Ганна Іванаўна. — Маці памерла, калі мне споўнілася 6, а сястры Лідачцы 9 гадкоў. Бацька ажаніўся на другой, і ў нас з’явілася мачыха. Але сапраўдныя пакуты пачаліся пасля таго, як у 1937 годзе ад маланкі загарэлася хата. Страха была зроблена з саломы, таму ўспыхнула вельмі хутка. Пажарныя, хаця яны і былі ў той час, ездзілі не на машынах, а на конях. Пакуль прыехалі з Русакоў, то ўжо і не трэба. Жыць не было дзе. Мы з сястрой і свіней пасвілі, і кароў калгасных. Тата быў краўцом, ездзіў па вёсках, а потым пайшоў рабіць у калгас. І ў 39-м па прыкладзе суседа паехаў шукаць лепшую долю ў Крым. На Радзіму мы прыехалі ў 1948 годзе.
Пачатак новага жыцця
[caption id="attachment_35637" align="alignleft" width="204"]
М. А. Рымашэўскі падчас вызвалення Аўстрыі, 1945 г.[/caption]
— Пасля вяртання ў Беларусь бацька з мачыхай засталіся жыць у Русаках. А я пайшла ў Капыль (гарадок быў такі зруйнаваны!). На работу ўзялі афіцыянткай у сталоўку, якая знаходзілася ў будынку сучаснага магазіна “Забота”. Загадчыкам тады быў Матвееў Андрэй Палікарпавіч. Потым мяне паставілі прадаўцом на выяздны гандаль квасам. Хутка я перайшла ў буфет, дзе працавала і Захарык Марыя Пятроўна, з якой мы пасябравалі.
У буфеце прадавалі ежу, прыгатаваную ў сталоўцы, спіртныя напоі, са Слуцка прывозілі бочкавае піва. Былі і розныя цукеркі, але шакаладныя, з-за таго, што дорага каштавалі, асаблівай папулярнасцю не карысталіся. З гэтага буфета мы з Надзяй — яна рабіла бухгалтарам у сталовай — калі-нікалі бегалі на танцы, якія праходзілі ў клубе (зараз тут ЗАГС). Папросім вартаў- ніка паназіраць, а самі — на танцы. Калі ён прыходзіў і гаварыў, што ў буфет завітаў пакупнік, мы вярталіся. Танцы праходзілі пад гармонік, на якім іграў Сабалеўскі, што працаваў у райнарыхт- канторы. Узначальваў райспажыўсаюз у пасляваенны час Палікарпаў. Тавара- знаўцаў тады не было, таму мы з Марыяй па чарзе ездзілі за таварамі ў Слуцк ці Цімкавічы. Калі вярталіся з Цімкавіч, тады я, Захарык Марыя, Велікжаніна Ніна, Сіліна Валянціна — прадаўцы з універмага — грузілі тавар на сані, браліся за вяроўкі і самі цягнулі.
Потым мяне перавялі на склад пры сталовай. Праз нейкі час нас з Марыяй вызваў Палікарпаў і кажа: “Дзяўчаты, прымайце ўнівермаг (ён знаходзіўся недалёка ад былой рэдакцыі на месцы сучаснага райвыканкама)”. Справа ў тым, што я паняцця не мела ні як адмерваць тканіну, ні як яе правільна лічыць. Не адразу, але мы згадзіліся. Далі нам моцных рэвізораў: Велікжаніна і Рымашэўскага, майго будучага мужа. Ва ўнівермазе было тры аддзелы: “Тканіна і гатовае адзенне”, “Галантарэя” і “Абутак”. Потым аддзелы тканіны і гатовага адзення раздзялілі. А пасля таго, як пабудавалі сучасны ўнівермаг, нас перавялі туды.
Акрамя працы ў сістэме гандлю 15 год я была засядацелем у судзе. Маю і Ганаровыя граматы. А ў 1978 годзе мне прысвоілі званне “Ударнік камуністычнай працы”.
Аднойчы і назаўжды
— З мужам Рымашэўскім Мікалаем Антонавічам мы пазнаёміліся ў 1948 годзе. Да вайны Мікалай з мамай, братам і сястрой (бацька памёр раней) жылі ў Старыцы. Мікалай спрабаваў паступіць у ваеннае вучылішча – не ўзялі з-за стану здароўя. Пасля Старыцкага бою, падчас якога згарэла ўся вёска, сям’я перабралася ў Дунаева. У кастрычніку 1942 і да ліпеня 1944 года ён быў у партызанах і з’яўляўся камандзірам узвода атрада імя Шчорса брыгады імя Чапаева. Франтавымі дарогамі ў складзе 32-й Гвардзейскай гаў- бічнай артылерыйскай Кубанскай Чырвоназнамённай ордэна Суворава брыгады БМ 19-й артылерыйскай Венскай ордэна Кутузава дывізіі прарыва РГК дайшоў да Аўстрыі. У складзе названай ваеннай часці ён ваяваў у Аўстрыі, Румыніі і Венгрыі. Мікалай Антонавіч — удзельнік знакамітага партызанскага параду, які адбыўся 16 ліпеня 1944 года ў Мінску. Узнагароджаны ордэнамі Чырвонай Зоркі і Айчыннай вайны ІІ ступені, медалямі “Партизану Отечественной войны”, “За победу над Германией в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.” і іншымі.
[caption id="attachment_35639" align="alignright" width="225"]
М. А. Рымашэўскі і Г. І. Ліннік з унукам, 1998 г.[/caption]
Ажаніліся мы ў 49-м. Вяселля ніякага не рабілі, проста распісаліся і разам з сябрамі сціпла адсвяткавалі гэту падзею. Нават падарункаў ніякіх не было. У 1950 годзе з’явіўся першынец Анатоль, праз тры гады Уладзімір. Дзяцей цяжка было гадаваць: дэкрэтны водпуск давалі толькі за месяц да нара- джэння дзіцяці і столькі ж пасля. Таму прыходзілася звяртацца і да суседзяў, і да сваякоў, і да знаёмых. Першы пасляваенны дзіцячы садзік з’явіўся недзе ў сярэдзіне 50-х гадоў. Ён знаходзіўся на месцы 90-кватэрнага дома па вуліцы Я. Купалы. Туды я і аддала Толю. А хату, у якой жывём і зараз, пабудавалі ў 1958 годзе, да гэтага ж часу блукалі па кватэрах.
Памёр Мікалай Антонавіч у 1999 годзе: сардэчная недастатковасць. Разам мы пражылі 49 гадоў. Выхавалі двух сыноў — Анатоля і Уладзіміра. Анатоль Мікалаевіч зараз працуе начальнікам дыягнастычнай станцыі філіяла «Аўтамабільны парк №21», а Уладзімір жыве ў Пясочным, дзе ён застаўся пасля заканчэння Беларускага дзяржаўнага інстытута фізічнай культуры працаваць настаўнікам. Радуюць унукі і праўнукі.
Дзіяна ТКАЧЭНКА
Фота з сямейнага архіва Г. І. Ліннік 
Уважаемые жители Копыля и гости нашего города!
В связи с проведением массовых мероприятий в г. Копыле 9 мая 2014 года в организацию дорожного движения будут внесены следующие временные изменения:
– в период времени с 7.00 до 12.00 будет запрещено движение транспорта по пл. Ленина г. Копыля;
– в период времени с 9.00 до 12.00 будет за-прещено движение транспорта по ул. Партизан-ской от пл. Ленина до пересечения с ул. М. Богдановича, а также по ул. Тимковичской – от пересечения с ул. Тракторной до пересечения с ул. Октябрьской.
В указанный период будет запрещен выезд транспорта от дома №6 по ул. Партизанской, выезд транспорта от торговой площади, а также выезд от торговых павильонов около РУПС (почта);
– в период времени с 11.00 до 21.00 будет ограничено движение транспорта по автодороге Р-61 – от пересечения с ул. Замковой до пересечения с автодорогой «Обход г. Копыля».
Автостоянка прибывающего транспорта для участия в митинге будет организована на автостоянке по ул. Жилуновича и по ул. Комсомольской.
Автостоянка прибывающего транспорта в зону отдыха будет организована на правой обочине автодороги «Обход г. Копыля».
В связи с указанными изменениями просим вас заблаговременно планировать время и маршруты вашего движения на транспорте. ОГАИ Копыльского РОВД приносит свои извинения за временные неудобства.
Михаил МЕЛЬНИЧЕНКО,
начальник ОГАИ Копыльского РОВД, майор милиции 
Данная мера вызвана, прежде всего, необходимостью обеспечения безопасности участников чемпионата, болельщиков, туристов, а также гостей столицы государства, прибывающих многочисленными чартерными и плановыми авиарейсами в аэропорты г. Минска.
В связи с этим в указанный период органами обеспечения безопасности воздушного движения рекомендуется всем, включая пилотов-любителей, при выполнении полетов не нарушать установленные границы запретной зоны, а по возможности воздержаться от выполнения полетов.
Кроме того, не так давно на рынке радиоуправляемых игрушек появились летательные аппараты – квадрокоптеры (вертолеты), которые успели завоевать большую популярность среди населения нашей страны. В свою очередь их использование в местах проведения массовых мероприятий и объектов Чемпионата может привести к случаям травмирования граждан.
Убедительно просим в период проведения Чемпионата мира по хоккею соблюдать действующее законодательство в вопросах использования воздушного пространства, а также, по возможности, ограничить применение всех видов авиамоделей, радиоуправляемых игрушек и запуск различного рода воздушных шаров.
Управление организации обеспечения общественной безопасности на объектах транспорта МВД Республики Беларусь 
