“Вёска Жавулкі да вайны была вялікая. Нават тратуары зроблены былі. Вельмі прыгожы стаяў клуб, дзе ў мірны час іграў духавы аркестр, я і кіно там яшчэ глядзела, балкон памятаю. У нашай вёсцы і радзільны дом працаваў, і дзіцячы сад, у якім дзяцей адзявалі ў аднолькавае адзенне: хлопчыкаў – у сацінавыя касцюмчыкі сіняга колеру, а дзяўчат – у бела-зялёныя сукеначкі з кветачкамі”, – праз слёзы дзеліцца ўспамінамі аб мірным жыцці суразмоўца. Пра тое, што перажыла яна, будучы адзінаццацігадовай дзяўчынкай, успамінае даволі часта: “Бывае, ноччу не сплю, усё перадумаю. Як зваліся, колькі дзяцей у каго было. Кожнага памяну”.
Першая сустрэча сям’і Кузьміч (дзявочае прозвішча Г. І. Сланімскай) з фашыстамі адбылася недзе на другі дзень пасля пачатку вайны: у вёску яны прыехалі на матацыклах і адразу пачалі весці сябе брыдка, абуральна. Нечым спадабалася ім хата Кузьмічоў, бо, выгнаўшы з дому гаспадароў, карнікі размясцілі ў ёй штаб. А маленькі брат Толік аднойчы змудраваў і выкраў жалезны кубачак. Як тады ўсе перапалохаліся! Але нічога, абышлося. А той кубачак перажыў і пажарышча, нават пасля вайны яшчэ быў.
“У сям’і нашай было пяцёра дзяцей: Фаня, Міша, Толік, На-дзя і я, – Ганна Іванаўна звярнулася да мінулага. – Мы былі партызанскай сям’ёй, таму, калі прыйшлі немцы, нас ніхто не хацеў пускаць да сябе: баяліся. Карнікі прыйшлі, і ўсе людзі паўцякалі, а потым пачалі пакрыху вяртацца. Бо так было: хто ўцёк, дык усё дабро пазабіралі ў іх, а хто не ўцякаў, дык у таго нічога не бралі. А немцы ўжо нікога не выпускаюць. Мама, Кузьміч Агата Германаўна, думала, што калі аддасць дзяцей да іншых людзей, то такім чынам выратуе іх. Але выйшла інакш…”
Ганна Іванаўна паціху выцірае слёзы: “Браціку было 10 гадкоў, ён хаваўся ў другой хаце, як і вырашыла мама. А немцы прыйшлі і забілі яго і ўсіх, хто там быў. Толік, як прадчуваў, што чакае яго нешта нядобрае. Казаў, што калі будзе падаць з неба камета на яго хату, ён пойдзе да сябра, а калі на хату сябра, то пойдуць да Толіка. Вельмі жыць ён хацеў… А тата напярэдадні сасніў, што выкапалі дзве ямы. Так і адбылося, – Ганна Іванаўна на некаторы час змаўкае. І зноў, праз слёзы. – Загінула і сястра На-дзя, ёй было 17 гадоў. Усё жыццё мама плакала, што параскідала дзетак па хатах, але не выратавала іх. З гэтым болем і пакутавала астатняе жыццё”.
“Тата, Кузьміч Іван Трафімавіч, хаваўся ў гумне, – Ганна Іванаўна працягвае ўспаміны. – Там і конь стаяў. Прыйшлі немцы, каня забралі, а гумно падпалілі. Тата вырашыў, што дзверы замкнуты, і яму ўжо не выратавацца. Узяў рэмень, закінуў за бэльку: павесіцца хацеў, каб не мучыцца. Але тут дзверы раптам адчыніліся: аказалася, карнікі іх не замкнулі. Так пад покрывам дыму і ўцёк. Сястра мая Фаня нядаўна нара-дзіла, дзіцяці было два тыдні. Яго ўжо потым і спавівалі ў лесе, дзе хаваліся. Мама была ў хаце, калі немцы стукаліся ў вокны, пагражалі. Потым немец пераключыў увагу, і мы паспелі ўцячы і схавацца на гары. Прыбеглі мы з мамай да нейкай жанчыны на гумно, яна замкнула нас і пайшла. Потым прыйшлі немцы, збілі замок і падпалілі гумно. Мы і хрысціліся, і маліліся. Мама казала, каб я адбіла дошчачку, але не атрымалася ў мяне. Тады мы разам прыгнулі праз агонь. Добра, што толькі адзенне падпалілі, а самі выратаваліся. На клубе стаяў кулямёт, з якога стралялі па тых, хто імкнуўся выратавацца. Калі мы падымаліся ісці, тут ён і стракатаў. Неяк дапаўзлі да лесу. Там і перачакалі. Кожную хату, у якой немцы пастралялі жыхароў, тут жа падпальвалі”.
Ганна Іванаўна ўздыхае (цяжка даюцца ёй успаміны): “Прыйшла ў Жавулкі нейкая жанчына муку змалоць, ды не паспела вярнуцца да прыходу немцаў. Каля хаты знаёмай, да якой яна прыйшла, гыргыталі фашысты. Аднак у хату заходзіць баяліся. Вызывалі мужчын і тут жа, у сенцах, стралялі. Астатнім крыкнулі: “Лажы-ы-ысь!” і тады з кулямёта пачалі страляць. Пасля ўжо ўвайшлі ў хату, каб забраць усё, што можна. Нейкаму гаду спатрэбіўся рушнік, ён і палез па яго ды наступіў на руку той жанчыне (у яе выпадкова не трапіла куля). Потым азірнуўся, паглядзеў, што ўсе ляжаць у крыві, і пайшоў, дабіваць нікога не стаў. А жанчына тая крыху пазней уцякла”.
“Мая сяброўка Жэня ўспамінала, як яны з дзецьмі забеглі ў хлеў, схаваліся, – суразмоўца цяжка ўздыхае. – А тут дзіця, маленькая Анька, заплакала, немец вярнуўся і застрэліў яе. Жэнька стаіць, а немец, палажыўшы аўтамат на руку, строчыць і строчыць у яе бок. Уся хустка была прастрэленая, а дзяўчына – жывая. Вось як бывае ”.
“Пархомчыкаву хату таксама наведалі фашысты. Сярод іншых у калысцы там было малое дзіця. Спачатку яму паранілі ручку, – Ганна Іванаўна паказвае, як сядзела гэтае дзіця, звесіўшы параненую ручку з калыскі (гэта яны ўбачылі ўжо потым, калі вярнуліся, каб пахаваць забітых), – а пазней і дабілі. Мы яго палажылі да мамы”.
“На ноч хадзілі ў суседнія вёскі, днём знаходзіліся ў лесе. Старыя мужчыны, якія таксама выратаваліся, наламалі лапак елак, на іх і ляжалі, – відаць, што кожны эпізод успамінаў Ганна Іванаўна перажывае быццам упершыню. – Людзі далі нейкіх лахманоў, яны і былі замест адзення. Потым жылі ў лазні, дзе пабудавалі мо з пяць печак для кожнай сям’і. Нават, памятаю, як у лазні памёр партызан, які быў паранены. Прывозілі і забітых. Мы іх пахавалі ў садзе, а потым перанеслі ў брацкую магілу, што ў Пацейках. Праз некаторы час, калі троху пацішала, сталі хадзіць на пажарышча, разгрэбвалі, знаходзілі рэшткі родных і знаёмых, хавалі. Знайшлі тое, што засталося ад татавай сястры Клімчэні Кацярыны, пахавалі на могілках у Чырвонай Горцы, пазней паставілі помнік. Адных хавалі там жа, другіх – у Жавулках. Аднойчы пайшла мама разгрэбваць пажарышча ды доўга не прыходзіла. Я спалохалася, пайшла за ёю. Прыходжу і бачу: поўзае мама па тым, што раней было нашай хатай, шукае, грабе. Знайшла кусок швэдара, які ў той дзень быў на Надзі, а тканіна тая цэленькая, зусім не апаленая, – старая жанчына далонямі паказвае, якога памеру быў той кавалачак. – Многіх хавалі тут жа, на пажарышчах. Зіма, снегам заграбеш тое, што некалі было чалавекам, а назаўтра бачыш – усё зноў на паверхні: лісы ці ваўкі за ноч паразграбалі.
Сярод карнікаў і свае, мясцовыя, былі і, мабыць, “бандэраўцы”: акцэнт у іх быў украінскі. Недзе ў 60-я гады прывозілі аднаго гада да нас у вёску на апазнанне, – тут голас Ганны Іванаўны нібы наліваецца ноткамі гневу. – Мама аднаго пазнала, хацела падысці і стукнуць яго. І Ніна Фурманава таксама пазнала яго і кажа: “І ты быў!” А ён стаіць і не адмаўляецца. Толькі дзіву даецца: як калгас змяніўся!”
Надрукаваўшы апошні сказ, я стаўлю кропку. Але ва ўспамінах Ганны Іванаўны Сланім-скай, як і іншых сведкаў тых жудасных падзей, нельга паставіць кропку. Як нельга выкінуць з памяці народнай той страшны люты 1943 года.
Дзіяна ТКАЧЭНКА
Фота аўтара
МАСЯВІЧЫ. Вёска ў Бабаўнянскім сельсавеце. Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны 32 двары, 138 жыхароў. У лютым 1943 г. вёска знішчана нямецка-фашысцкімі акупантамі разам з жыхарамі (130 чалавек). Пасля вайны не адноўлена. Увекавечана ў мемарыяльным комплексе «Хатынь».
РУЛЁВА. Вёска ў Слабада-Кучынскім сельсавеце. Перад вайной 11 двароў, 26 жыхароў. У лютым 1943 г. нямецка-фашысцкія акупанты спалілі вёску і загубілі 22 жыхары. Не існуе з 1976 г. Ахвяры фашызму ўвекавечаны ў мемарыяльным комплексе «Хатынь».
ЖАВУЛКІ. Вёска ў Пацейкаўскім сельсавеце. Напярэдадні вайны 156 двароў, 785 жыхароў. У 1943 г. нямецка-фашысцкія акупанты спалілі 121 двор і загубілі 512 жыхароў. У 1967 г. на магіле ахвяр фашызму ўстаноўлены помнік.
«Памяць. Капыльскі раён», 2001 г.
В соответствии с Указом Президента Республики Беларусь №407 от 4 августа 2009 года «О некоторых вопросах обмена документов, подтверждающих право граждан на льготы» Копыльским районным военным комиссариатом в течение 2012 года проведен обмен удостоверений участников ликвидации последствий катастрофы на Чернобыльской АЭС на удостоверения пострадавших от катастрофы на Чернобыльской АЭС, других радиационных аварий, лицам, направлявшимся военным комиссариатом на специальные сборы по ликвидации катастрофы на ЧАЭС.
С 1 января 2013 года удостоверения участников ликвидации последствий аварии на Чернобыльской АЭС являются недействительными. Предоставление льгот (в частности выплата пособия по временной нетрудоспособности в размере 100% заработка, предоставление отпусков на льготных условиях, санаторно-курортное лечение и т. д.) осуществляется только при представлении удостоверения пострадавшего от катастрофы на Чернобыльской АЭС, других радиационных аварий нового образца.
Сергей БАРТАШЕВИЧ,
военный комиссар Копыльского райвоенкомата, подполковник
На прошлой неделе три раза копыльским спасателям пришлось участвовать в ликвидации пожаров.
22 января в 14 час. 24 мин. произошел пожар в жилом доме в д. Телядовичи. В результате пожара огнем уничтожена крыша дома по всей площади, выгорело помещение кладовой, уничтожено все имущество, находящееся внутри данного помещения.
В тот же день в 23 часа 45 мин. поступило сообщение о пожаре в сенохранилище, принадлежащем ОАО «Преснаки», в д. Конюхи. В результате пожара уничтожено около 40 тонн сена, ущерб составил более 30 млн рублей.
27 января в 13 час. 47 мин. произошел пожар в сарае в д. Станьки. В результате пожара огнем уничтожена половина здания, крыша по всей площади, сарай выгорел изнутри.
Уважаемые жители района, Копыльский РОЧС убедительно просит вас соблюдать требования правил пожарной безопасности и внимательно относиться к эксплуатации электроприборов, а также печного отопления. Ведь в большей степени пожары возникают именно из-за людской небрежности и невнимательности.
Виталий ИЛЬЮЧИК,
начальник Копыльского РОЧС
На очередном заседании районного исполнительного комитета заслушан вопрос «О социально-кономическом развитии Копыльского района и исполнении бюджета за 2012 год».
Заслушана информация заместителя председателя райисполкома Аллы Романовской, а также отчеты первого заместителя председателя райисполкома начальника управления райсельхозпрода Ирины Кисляк, заместителя председателя райисполкома по строительству и жилищно-коммунальному хозяйству Леонида Бурака, начальника финансового отдела Галины Мицкевич. Отмечено, что результаты работы в 2012 году характеризуются в целом позитивной динамикой экономического роста.
По итогам работы за прошедший период увеличен выпуск промышленной продукции в 1,6 раза. В сельском хозяйстве темп роста составил 108,1% к уровню 2011 года, объем розничного товарооборота вырос на 18,4%, экспорт услуг увеличился в 1,8 раза, экспорт товаров увеличился в 4,4 раза (за январь-ноябрь) при прогнозном темпе 138,7%. Уровень рентабельности продаж в сельхозорганизациях составил 12,1% при прогнозе 4-5%. Коэффициент энергосбережения составил минус 5,5% при задании минус 5%. В экономику района направлено 389,8 млрд рублей инвестиций в основной капитал, что составило 130,9% в сопоставимых ценах к уровню прошлого года при прогнозе 110%.
Однако за отчетный период получено отрицательное сальдо товаров в размере 6,8 млн долларов США при задании на год 21,6 млн долларов США. Не выполнено задание по удельному весу затрат на приобретение машин, оборудования, транспортных средств в общем объеме инвестиций (41,9% при прогнозе 45%). На 55,5% выполнено годовое задание по вводу жилья. Убыток от хозяйственной деятельности получен Копыльским филиалом ОАО «Слуцкий сыродельный комбинат».
Рассмотрев данный вопрос, райисполком отметил недостаточную работу структурных подразделений райисполкома по инновационному развитию района, привлечению прямых иностранных инвестиций на чистой основе (без учета задолженности прямому инвестору за товары, работы, услуги). Указано руководителям на невыполнение прогнозных показателей: по рентабельности продаж – ОАО «Душево», «Суворова-Агро», «Копыльский РКБО», КУП «Копыльское ЖКХ», ЧУП «Копыльский кооппром»; по производству валовой продукции сельского хозяйства – ОАО «Старица-Агро», «Скабин», СХФ «Братково», «Криница», РСУП «С «Луч»; по снижению уровня затрат на производство продукции (работ, услуг) – Копыльского филиала ОАО «Слуцкий сыродельный комбинат», КУП «Копыльское ЖКХ», ОАО «Скабин», «Копыльское», «Тимирязевский», «Копыльский райагросервис». Указано на снижение объемов производства продукции в натуральном выражении к уровню 2011 года руководителям Копыльского филиала ОАО «Слуцкий сыродельный комбинат» И. В. Горбачу, ЧУП «Копыльский кооппром» В. В. Смусенку. Объявлен выговор директору КСУП «Совхоз «Лесное» Л. П. Станиславчику, не обеспечившему темп роста валовой продукции сельского хозяйства по сравнению с 2011 годом. Райисполком потребовал от руководителей районных организаций в целях обеспечения устойчивости экономики района организовать работу по наращиванию темпов роста валовой добавленной стоимости, в том числе за счет увеличения объемов производства и экспорта, снижения материальных и иных затрат, роста производительности труда, создания новых производств, формирующих дополнительные объемы добавленной стоимости. Необходимо обеспечить рост производительности труда по добавленной стоимости, превышающей рост номинальной заработной платы не менее чем в 1,03 раза. Руководителям сельхозорганизаций необходимо продолжить работу по повышению эффективности сельскохозяйственного производства, позволяющего иметь стабильно высокие финансовые результаты развития агропромышленного комплекса. Обращено внимание руководителей бюджетных учреждений, председателей сельских исполнительных комитетов на целевое расходование бюджетных средств, недопущение образования кредитор-ской задолженности за выполненные работы и т. д.
Подготовила Мария ШЕИНА
З нядаўняга часу ў аматараў праграмы Капыльскага раённага радыё з’явілася магчымасць рэгулярна слухаць яе і на сайце раённай газеты “Слава працы” www.kopyl.by. Пастаянныя вядучыя “Раніцы Капыльшчыны” Сяргей Козел і Маргарыта Саковіч прапануюць да ўвагі сваіх слухачоў навіны з жыцця раёна, вобласці і краіны ўвогуле, актуальныя інтэрв’ю і сустрэчы з цікавымі людзьмі. Праз раённае радыё можна павіншаваць сваіх блізкіх са святам ці даць аб’яву.
Уровень среднемесячной заработной платы работников Копыльского района один из самых невысоких по Минской области (за 2012 г. — 2811, 2 тыс. руб.). Тем не менее, на протяжении прошлого года у нас был самый высокий темп роста заработной платы среди регионов области. За весь год он составил 205%, в том числе за декабрь - 180,1%. Несмотря на все усилия, у нас по-прежнему сохраняется тенденция доплат работникам до уровня минимальной заработной платы. Согласно постановлению Совета Министров Республики Беларусь №1144 от 13 декабря 2012 года с января 2013 года месячная минимальная заработная плата установлена в размере 1395 тыс. рублей, часовая минимальная заработная плата — в размере 8340 рублей.
Очень часто работники неправильно трактуют процедуру доплаты до указанных уровней и считают, что им бухгалтерия произвела расчет неправильно. За разъяснением необходимо обратиться к письму Министерства труда и социальной защиты Республики Беларусь №03-03-14/2251П от 14 мая 2011 года «О порядке определения размера доплаты до минимальной заработной платы», согласно которому месячная минимальная заработная плата (МЗП) применяется в отношении работников, оплата труда которых производится на основе месячных тарифных ставок (окладов), часовая МЗП применяется в отношении работников, оплата труда которых производится на основе часовой тарифной ставки (оклада), а также работающих в режиме неполного рабочего времени, по совместительству или не отработавших по уважительным причинам (болезнь, отпуск, выполнение государственных, общественных и воин-ских обязанностей и т. д.) установленную нанимателем норму продолжительности рабочего времени. В отношении работников, работающих в режиме суммированного учета рабочего времени, исходя из установленного нанимателем порядка начисления им заработной платы, применяется месячная или часовая МЗП.
Доплата не производится, если в расчетном периоде работник не выполнил установленные нанимателем месячные или часовые нормы труда, в том числе без уважительной причины не отработал установленную норму рабочего времени (прогул, брак по вине работника и т. д.).
Все выплаты (надбавки, премии, вознаграждения по результатам работы за год, доплаты и др.) в составе начисленной работнику заработной платы, применяемой для определения размера доплаты до МЗП, включаются в полном объеме в заработок того месяца, на который они приходятся согласно лицевому счету работника.
Заработная плата, начисленная работнику за работу в нормальных условиях, отработавшему норму продолжительности рабочего времени и выполнившему установленную ему норму труда, не может быть ниже соответствующего размера месячной МЗП. Если размер начисленной работнику заработной платы окажется ниже размера МЗП, действующего в период, за который производится начисление заработной платы, то наниматель обязан произвести доплату до ее соответствующего размера. При этом доплата до МЗП производится нанимателем ежемесячно.
Для того, чтобы избежать процедуры доплат до МЗП низкооплачиваемым категориям работников, таким как сторожа, уборщики, а в зимнее время — профессий сельского хозяйства и строительства, наниматели всех форм собственности должны стремиться к росту заработной платы, но в то же время он не должен опережать роста производительности труда на предприятии. Отмечу, что на конец 2013 года решением Копыльского райисполкома №1752 от 28 декабря 2012 года поставлена задача по достижению уровня номинальной начисленной заработной платы в размере 3448 тыс. руб.
Светлана ЛЕТЧЕНЯ,
начальник отдела социально-трудовых отношений управления по труду, занятости и социальной защите Копыльского райисполкома
[/caption]
На маршруце значылася восем вёсак, дзе пражываюць адзінокія пенсіянеры і шматдзетныя сем’і. Менавіта гэтыя катэгорыі насельніцтва і абследавалі ўдзельнікі рэйду. У вёсцы Сцяпуры жыве Анатоль Сцяпура, 1946 г. н. Простая абстаноўка, але больш-менш чыста. “Не куру і не ўжываю спіртнога, — гаворыць гаспадар. — Таму ў мяне ўсё як мае быць”. Начальнік ПАВЧ №1 г. Капыля Дзяніс Умінскі абследаваў печ, электралічыльнік, пажарны апавяшчальнік. Сапраўды, заўваг няма. Інспектар па асноўнай дзейнасці аддзялення сацыяльнай дапамогі на даму ДУ “Капыльскі ТЦСАН” Таццяна Грыбок пацікавілася, ці хапае паліва на зіму, ці патрэбна дапамога сацыяльнага работніка. Мужчына патлумачыў, што і сам яшчэ справіцца па гаспадарцы.
У Вялікай Раёўцы значацца пяць домаўладанняў падкантрольнай катэгорыі. У пенсіянеркі Соф’і Захарэвіч “села” крона ў пажарным апавяшчальніку. Яе абавязкова трэба замяніць, патлумачыў прадстаўнік пажарнай службы. Неабходна адрамантаваць печ — да такой высновы прыйшлі ўдзельнікі рэйду пасля абследавання домаўладання Святланы Шут. Тым больш, што ў сям’і выхоўваюцца дзеці. Праблема такога ж характару высветлілася і ў жыхаркі в. Вялікія Прусы Кацярыны Макаранкі, якая пражывае па вул. Цэнтральнай.
[caption id="attachment_24521" align="aligncenter" width="443" caption="Таццяна Грыбок гутарыць з Марыяй Кныш."]
[/caption]
У вёсцы Руднае неабходна было наведаць сем двароў. Абследавалі, на жаль, толькі шэсць: Георгія Лагуна, які не цураецца часам выпіць шклянку, дома не засталі. У астатніх гаспадароў, як, напрыклад, у пенсіянеркі Марыі Кныш, абследаванне паказала, што стан электраправодкі, пячнога ацяплення і электрабытавых прыбораў апаскі не выклікае.
У вв. Куцаўшчына, Канатопы, Савічы, Кукавічы большасць дамоў пабудаваны ў 40-60-я гады мінулага стагоддзя, але былі аснашчаны новай электраправодкай (нават у сучасных корабах), спраўнымі апавяшчальнікамі (часам аж па два ў пакоі!). Здавальняючым аказалася і пячное ацяпленне. У некаторых неабходна асвяжыць пабелку ці ўвогуле пабяліць печ. Людзі ўважліва слухалі заўвагі, запэўнівалі, што абавязкова выправяць недахопы.
Значных парушэнняў у 25 наведаных домаўладаннях рэйдавая брыгада не знайшла. Аднак і тыя невялікія заўвагі павінны быць выпраўлены. Адным словам, толькі аб’яднаўшы намаганні, можна застрахавацца ад пажарных сітуацый.
Сяргей ЛАЗОЎСКІ
Фота аўтара
Дванаццаць сельгаспрадпрыемстваў раёна трапілі пад пільную ўвагу з боку трох мабільных груп, створаных згодна з распараджэннем старшыні райвыканкама ва ўпраўленні райсельгасхарчу. У іх ліку ААТ “Мажа-Агра”, “Старыца-Агра”, “Капыльскае”, “Семежава”, “Праснакі”, “Прагрэс 2010”, сельгасфіліялы “Крыніца” і “Браткава”, КСУП “Доктаравічы” і “Саўгас “Лясное”, РСУП “С “Прамень”, ф-л “В. Раёўка”. Прычынай гэтаму стала зніжэнне валавой вытворчасці малака ў студзені 2013 года ў параўнанні з адпаведным перыядам 2012 г. Днямі разам з мабільнай групай, якую ўзначальвае першы намеснік старшыні райвыканкама начальнік упраўлення райсельгасхарчу Ірына Кісляк, давялося наведаць малочнатаварныя фермы ў ААТ “Мажа-Агра” і СГФ “Крыніца”.
У ААТ “Мажа-Агра” зменшылі валавы надой малака за месяц прыкладна на 400 кг. Паводле меркавання галоўнага заатэхніка гаспадаркі Аляксандра Рабцэвіча, асноўнай прычынай недаатрымання прадукцыі стала змяшчэнне тэрмінаў ацёлу кароў. У якасці прыкладу Аляксандр Уладзіміравіч прыводзіць наступныя лічбы: калі летась у студзені на МТФ “Вусава” расцялілася 40 галоў, то сёлета — толькі 7. У снежні ж мінулага года ўсяго 8 кароў далі прыплод. Затое ў лютым павінна расцяліцца 36 кароў, у сакавіку — 44. Менавіта гэта дасць магчымасць значна палепшыць сітуацыю. Падтрымлівае меркаванне галоўнага спецыяліста і загадчыца гэтай фермы Вера Чаркас: “Мы абавязкова ліквідуем адставанне і для гэтага прыкладваем усе намаганні. Каровы атрымліваюць раніцай па 13 кг сенажу, па 2 кг канцэнтратаў, увялі ў рацыён па 10 кг бульбы. Апоўдні прыязджае кормараздатчык, і пакуль жывёла на прагулцы, у кармушкі насыпаюць па 18 кг кукурузнага сіласу кожнай і другую порцыю канцэнтратаў. Увечары недаедзены сілас прыпраўляецца патакай, да таго ж навацельныя і высокаўдойныя каровы атрымліваюць трэцюю порцыю камбікорму. Увесь час у паілках ёсць вада, жывёла атрымлівае бялкова-вітамінныя дабаўкі (БВД). Словам, стараемся, каб статак быў своечасова накормлены і напоены”.
Сцвярджаючы, што сітуацыя з надоямі на ферме паправіцца, Вера Чаркас, напэўна, мае рацыю, паколькі тут па выніках мінулага года павялічылі надой ад адной каровы на 990 кг — атрымалі 5021 кг супраць 4031 кг у 2011 годзе. Тры даяркі — Ганна Лук’янчык, Ірына Бякешка і Валянціна Русаковіч — пераўзышлі пяцітысячны рубеж і дабавілі больш, чым па 1000 кг на карову. Набліжаецца да іх і маладая даярка Жанна Саковіч, якая на першацёлках атрымала 4233 кг. Гэтае дае падставу быць упэўненымі, што працаваць тут умеюць і гадавое заданне атрымаць 5110 кг ад кожнай каровы (988 тон па вале) выканаюць.
На МТФ “Мажа”, калектыў якой узначальвае Таццяна Сямашка, ужо дояць па 11 кг малака штодня і перавысілі свой мінулагодні рэзультат па вале на 400 кг. У такім напрамку плануюць працаваць і далей. Тут палепшыліся ўмовы ўтрымання кароў, паколькі была праведзена рэканструкцыя жывёлагадоўчага памяшкання. Ад былога будынка засталіся толькі сцены, быў зроблены новы дах, заменена даільнае абсталяванне, сістэма водапаення і гноявыдалення. Зараз вядуцца работы па мадэрнізацыі былой птушкафермы. Як расказаў галоўны заатэхнік, там будзе бяспрывязна ўтрымлівацца 400 кароў, плануецца паставіць даільную залу “Ферабокс”, пад якую ўжо амаль збудавана памяшканне. Дарэчы, сёлета, згодна з рашэннем райвыканкама, ААТ “Мажа-Агра” на рэканструкцыю МТФ выдзелена 620 мільёнаў рублёў з бюджэту, што, безумоўна, дазволіць актывізаваць вядзенне работ і завяршыць іх, згодна з планамі, да кастрычніка бягучага года.
Галоўны заатэхнік упраўлення райсельгасхарчу Таццяна Гарбуз падвяла вынікі наведвання ААТ “Мажа-Агра”: “У сераду, 30 студзеня, з раніцы мы аб’ехалі тры малочнатаварныя фермы: “Чырвоны Партызан”, “Вусава” і “Мажа”. Можна адзначыць, што кармленне дойнага статка ў гаспадарцы арганізавана ўжо з 6 гадзін раніцы, дойка пачалася своечасова. Разлічаны і выконваецца рацыён кармлення. Закончыўся шрот (на працягу двух дзён яго павінны завезці), таму каровам дабавілі па 1 кг канцэнтратаў і па 10 кг бульбы, даюцца мінеральныя дабаўкі. Няма праблем і з водапаеннем. Добра выглядаюць і цялушкі, і маладняк. Выдзелены сухастой, для якога абсталявана асобнае памяшканне з магчымасцю вольнага выхаду ў выгульны двор. Лічу, што па ўтрыманні жывёлы асаблівых заўваг няма. Іншая справа, што зрушыліся расцёлы, і таму адбыўся спад малака. Ёсць надзеі на паляпшэнне сітуацыі”.
Зусім з іншым настроем члены мабільнай групы вярнуліся з СГФ “Крыніца” падчас наведвання МТФ “Слабада-Кучынка”. За мінулы месяц тут недаатрымалі па вале больш за паўтоны малака. І хаця галоўны заатэхнік гаспадаркі Марына Баран таксама спасылалася на тое, што зрушыліся ацёлы кароў, думаецца: гэта прычына не з’яўляецца асноўнай. “Вы не корміце і не поіце як след жывёлу!” — такі вывад зрабіла кіраўнік мабільнай групы Ірына Кісляк. — І таму яна не дае малака”. Тая колькасць кармоў, якую мы ўбачылі ў кармушках (паездка адбылася ў аўторак, 29 студзеня, падчас вячэрняй дойкі) — жменька сіласу, прысыпаная зверху шматком сена — пры поўнай адсутнасці вады ў паілках дае поўную падставу для такога вываду. А калі яшчэ дабавіць, што за дзень не здолелі нават вычысціць гной з-пад кароў, і гэта пры тым, што яны былі на прагулцы… У адказ на ўсе заўвагі з вуснаў галоўнага заатэхніка чулася толькі: “Выправім. Па магчымасці выправім…” Хацелася б у гэта верыць…
Маргарыта САКОВІЧ
Фота аўтара
