■ Библиотекарь Надежда Баранова с юными читателями[/caption]
— Душа и сердце библиотеки — читатели, — отмечает библиотекарь Песочанской сельской библиотеки с 33-летним стажем Надежда Баранова. — И каждый из них индивидуален, со своими интересами и увлечениями. Кто-то посещает библиотеку не очень часто, а кто-то — регулярно. Кто-то любит детективы, а кто-то — исторические и любовные романы, церковную литературу, журналы по вязанию и т.п. Среди постоянных читателей хочется отметить Эмму Насиловскую, Людмилу Липницкую, Валентину Балванович, Лилию Ашарчук, Сергея Веркашинского, Александра Грушу и Инессу Борисенок.
Люди предпенсионного возраста и пожилые составляют значительную группу пользователей сельской библиотеки. Тех, кто не может дойти до библиотеки, Надежда Васильевна обслуживает на дому, при этом предварительно их обзванивает и заранее составляет списки литературы. Стремится она сделать все для того, чтобы сельскому жителю хотелось приходить сюда вновь и вновь. Библиотека всегда проводила большую работу с детьми. Отсюда и возникла идея создания клуба «Ключик», который работает уже более 10 лет. В клуб детей привлекает особая душевная атмосфера, живое, неформальное общение. Помимо плетения из газетных трубочек, детишки с удовольствием принимают участие в различных мероприятиях. Выбор тем для встреч подсказывает познавательно-игровой журнал «Рюкзачок» с его интерактивными играми и викторинами.
Основным направлением работы сельской библиотеки является краеведение. Поэтому старается библиотекарь рассказать сельчанам о своем крае, его истории, о знаменитых земляках. А их здесь много: писатели и поэты Анатолий Астрейко, Адам Русак, Василий Сташевский, известный советский ученый-педагог и организатор народного образования в Беларуси Степан Умрейко, братья Гурские — филологи Константин и Николай. Гордость агрогородка и земляк Александр Умрейко. В фонде библиотеки есть все его опубликованные книги, в том числе и новинки: «Гений из Наднемана» — книга, посвященная гениальному белорусскому ученому, профессору электрографии Якову Оттоновичу Наркевичу-Иодко, а также историческая повесть «Сказание о прибалтийском Спартаке».
Татьяна БОХАН 
■ Сястра Валянціна з мужам Валянцінам Рубісам, які падняў чырвоны сцяг над Капылём 29 чэрвеня 1944 г., 2008 г.[/caption]
Нарадзіўся ён у 1923 годзе ў сям’і служачых. Бацька Іосіф Іванавіч — член Вярхоўнага суда БССР, некаторы час працаваў суддзёй у Капылі. Маці, Марыя Пятроўна, хатняя гаспадыня, яшчэ да рэвалюцыі скончыла гімназію, выхоўвала траіх дзяцей. Мулярчыкі часта мянялі месца жыхарства, паколькі Іосіфа Іванавіча накіроўвалі на новае месца працы. Жылі ў Капылі, Ружанах, Мінску і Забайкаллі. Адтуль бацьку ў 1939 годзе прызвалі ў Чырвоную Армію. Служыў ён у Хабараўскім краі на пасадзе начальніка міннага аддзялення. А жонка і дзеці перад самай вайной пераехалі ў Ружаны. Там старэйшы Уладзімір скончыў сямігодку. 10-гадовую адукацыю можна было атрымаць толькі ў Слоніме, але гэта далёка, таму ён паехаў вучыцца ў Капыль, дзе жыла бабуля Радзечка Аляксандра Гаўрылаўна.
У 1930-я гады юнакі марылі стаць лётчыкамі. Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны ў кішэні Уладзіміра Мулярчыка ляжалі дакументы для паступлення ў Іркуцкае лётнае вучылішча. 22 чэрвеня 1941 года эшалон, у якім ехаў будучы лётчык, трапіў пад бамбёжку нямецкай авіяцыі і спыніўся. Ваенныя параілі хлопцу вярнуцца на радзіму і там біць ворага.
Пачалося жыццё ў акупацыі. Валодзя стаў членам падпольнай групы інжынера Міхаіла Ізюмскага. Збіраў для партызан зброю і боепрыпасы, перадаваў медыкаменты, перапраўляў у лес былых акружэнцаў, распаўсюджваў лістоўкі. Новыя ўлады прыглядаліся да маладога чалавека, пачалі сачыць за ім, нехта данёс у паліцыю, хто яго бацька. Рашэнне прыйшло імгненна — ісці ў партызаны. А каб не здагадаліся, куды прапаў юнак, Уладзімір імітаваў ад’езд да родных у Ружаны.
У партызанскім атрадзе імя С.М. Будзённага (з мая 1942 года) Мулярчык трапіў адразу ў разведку, бо выдатна валодаў нямецкай мовай. Хлопец удзельнічаў у шматлікіх баявых аперацыях, дыверсіях на чыгунцы і шашы, у нямецкай форме прабіраўся ў варожыя гарнізоны, дзе здабываў важную інфармацыю. У яго паслужным спісе Раёўскі, Браткаўскі, Лаўскі і іншыя баі.
Вясной 1943 года 225-я брыгада імя Суворава вярнулася на Капыльшчыну з Палесся. 9 красавіка Уладзімір разам з сябрам і аднакласнікам Уладзімірам Чарнушэвічам (мянушка Багамаз) у чарговы раз адправіліся ў разведку. На скрыжаванні дарог Капыль–Слабада-Кучынка і Старыца –Бабоўня паліцаі з Капыля арганізавалі засаду. Сярод здраднікаў быў аднакласнік Мулярчыка, які яго пазнаў, паклікаў. Разведчыкі спынілі коней і тут жа былі выбіты з сёдлаў. Допыт быў кароткі. Партызаны нічога не сказалі ворагам. Смерць была жудаснай – двум сябрам фашысцкія найміты распаролі жываты кінжаламі, а каб не крычалі, запіхнулі ў рот бутэлькі. Так трагічна абарвалася жыццё маладых людзей.
Гэтай жа ноччу бабулю Аляксандру Гаўрылаўну адправілі ў партызанскі атрад, у якім яна знаходзілася да вызвалення Капыльшчыны.
Разведчыкаў спачатку пахавалі на месцы іх гібелі, але магілу некалькі разоў разбуралі паліцаі. Каб такога больш не адбылося, партызаны пусцілі чутку, што пахаванне замініравана. Пасля вызвалення Беларусі астанкі перанеслі на грамадзянскія могілкі вёскі Слабада-Кучынка.
Падчас наступлення нашых войскаў у Ружанах маці Марыя Пятроўна выходзіла сустракаць калоны чырвонаармейцаў, уважліва ўглядалася ў іх твары. Пытала ўсіх, хто з Капыля? Можа, хто чуў пра сына? Знайшліся землякі. Хтосьці на яе пытанне моўчкі апусціў вочы. Жанчына адразу аб усім здагадалася. Праз некалькі тыдняў атрымала пахавальны ліст на мужа Іосіфа Іванавіча – ваеннага юрыста 2-га класа і члена ваеннага трыбунала, які змагаўся ў складзе ваеннай флатыліі і загінуў падчас абароны Ленінграда. Толькі ў 1947 годзе яна атрымала Валодзеў ордэн.
Родныя Уладзіміра Мулярчыка свята захоўваюць памяць пра сваіх блізкіх. На іх сродкі ў 2008 годзе ўстаноўлены помнік, на якім побач з прозвішчамі партызанскіх разведчыкаў выбіта прозвішча бацькі І.І. Мулярчыка.
Барыс ДЗЕНІСЮК,
член ГА «Беларускі саюз журналістаў» 
Вайна абвальваецца не толькі на гарады і вёскі. Яна праходзіць скрозь людскія душы, правяраючы іх на трываласць і чысціню. Нялёгкія выпрабаванні патрыёты Капыльшчыны вытрымалі з гонарам. Адзін з іх — Ніл Дзянісавіч Емяльянаў.
Член КПСС з 1929 года, Ніл Дзянісавіч напярэдадні Вялікай Айчыннай з’яўляўся першым сакратаром Капыльскага РК КП(б)Б у Мінскай вобласці. А з пачаткам вайны стаў камісарам стралковага батальёна, сакратаром партбюро палка ў дзеючай арміі. З кастрычніка 1942 года — у тыле ворага: партызан, камісар атрада. З мая 1943 па ліпень 1944 года — сакратар Капыльскага падпольнага райкама КП(б)Б і адначасова з верасня 1943-га — камісар 27-й партызанскай брыгады імя В.І. Чапаева. Узнагароджаны ордэнамі Айчыннай вайны I ступені, Чырвонай Зоркі і медалямі, Ганаровай граматай Вярхоўнага Савета БССР.
Вось як пазней Ніл Дзянісавіч успамінаў пра ваенныя падзеі:
— У першыя дні вайны я ўступіў у рады Чырвонай Арміі. Удзельнічаў у абароне Масквы. У снежні 1941 года дывізія перайшла ў наступленне, вызваліла шэраг населеных пунктаў. Але наша часць апынулася ў акружэнні. Падчас прарыву з варожага кальца мяне цяжка параніла. Я апынуўся ў палоне. Калі трохі адужаў, разам з іншымі таварышамі вырваўся на волю. Ішлі начамі, і ўжо ў кастрычніку 1942 года мы дабраліся да Старыцкага лесу і ўступілі ў атрад імя Чапаева.
У канцы ліпеня 1941 года па заданні ЦК КП(б)Б на Капыльшчыну вярнулася група камуністаў на чале з Лагвіненкам П.С. У яе склад уваходзілі многія мясцовыя работнікі. Яны стварылі падпольную партарганізацыю. Першы сход правялі ў Старыцкім лесе. На ім дамовіліся, як лепш выконваць указанні ЦК КП(б)Б аб разгортванні партызанскага руху ў раёне. Узначаліць партарганізацыі даручылі Лагвіненку.
Праз некаторы час ЦК КП(б)Б накіраваў у раён другую групу з 12 камуністаў на чале з даваенным інструктарам РК КП(б)Б Іванам Кліменцьевічам Жыжыкам. Ён добра ведаў людзей і лёгка наладжваў з імі сувязі. Рыхтуючыся да «рэйкавай вайны», мы арганізавалі зборы па навучанні партызан падрыўной справе, правялі нараду камандзіраў і палітработнікаў, партыйных і камсамольскіх актывістаў.
У верасні 1943 года мы вызначылі кожнай партарганізацыі групу населеных пунктаў, у якіх яна праводзіла палітыка-масавыя мерапрыемствы. Часам на сход сялян прыносілі прыёмнік: усе з вялікай цікавасцю слухалі радыёперадачы.
На пасяджэнні ў пачатку ліпеня 1943 года райкам разгледзеў пытанне аб выданні раённай газеты. Вырашылі назваць яе «Калгаснік Капыльшчыны»: пад такім загалоўкам выдавалася газета да вайны. У газеце рэгулярна друкаваліся матэрыялы пра баявыя подзвігі партызан, асвятляліся поспехі Чырвонай Арміі, пісалі пра зверствы акупантаў.
Партызаны і падпольшчыкі закідвалі ў паліцэйскія ўчасткі лістоўкі, у якіх заклікалі падманутых гітлераўцамі людзей павярнуць зброю супраць фашысцкіх акупантаў. Гэта давала свае вынікі. Так, 56 чалавек з гарнізона ў в. Філіпавічы, перабіўшы камандаванне, са зброяй уліліся ў партызанскія атрады.
У 1944 годзе гітлераўцы спрабавалі стварыць у Капылі фарміраванне так званай «Беларускай краёвай абароны». Райкам партыі прапанаваў накіраваць туды 22 на-дзейных таварыша з вв. Вуглы, Доктаравічы і Крывасёлкі. Перад імі паставілі задачу: атрымаць зброю, ліквідаваць арганізатараў «БКА» і вярнуцца ў атрад. Аднак ледзь-ледзь набраўшы чалавек 30, акупанты не адважыліся ім выдаць зброю. Падраздзяленне так і не стварылі.
Насельніцтва раёна збірала для нас зброю і боепрыпасы. Так, жыхар в. Свідзічы Слабада-Кучынскага сельсавета Адам Ігнатавіч Карнейчык перадаў атраду імя Чапаева некалькі дзясяткаў вінтовак, 7 ручных кулямётаў, 118 гранат, 6 аўтаматаў і 2175 патронаў. З ліпеня 1941 года ён лічыўся ў групе Лагвіненкі і накіроўваў у атрад імя Чапаева вайскоўцаў, якія знаходзіліся на нелегальным становішчы ў в. Свідзічы. Жыхарка в. Старыца Ніна Кліменка перадала партызанам таксама шмат зброі. А мясцовыя ўмельцы займаліся яе рамонтам.
Калі рыхтавалася і ажыццяўлялася беларуская наступальная аперацыя «Баграціён», райкам партыі і партызанскае камандаванне мабілізавалі ўсе сілы на разбурэнне шляхоў адыходу праціўніка. Мы штодня пасылалі дыверсійныя групы на чыгунку, перакапалі шашу Мінск-Слуцк і Слуцк-Брэст. Участак дарогі Шышчыцы–Бабоўня–Нясвіж разбурылі цалкам.
29 чэрвеня 1944 года 27-я брыгада імя Чапаева вызваліла Капыль і ўтрымлівала яго да 1 ліпеня, пакуль не падышла Чырвоная Армія. Сумесна з імі партызаны ўдзельнічалі ў ліквідацыі прарыву з-пад Мінска варожых часцей, у вызваленні Стоўбцаў і Нясвіжа. Мы таксама аказвалі дапамогу нашым вой-скам у падпарадкаванні разведкі.
Падрыхтавала Дзіяна ТКАЧЭНКА 
