17.10.2024
Нашым капыльскім чытачам, ды і не толькі, прыемна будзе даведацца, як склаўся жыццёвы лёс сына дэлегата І з’езда РСДРП, нашага земляка з Душава Казіміра Казіміравіча Петрусевіча, прадстаўніка даўняга беларускага роду.
Сёлета сыну вядомага грамадскага дзеяча споўнілася б 105 гадоў. Нарадзіўся Казімір Казіміравіч Петрусевіч у Мінску, калі бацька пасля арышту за ўдзел у рэвалюцыйным руху 1905 года вярнуўся з Сібірскай ссылкі. У хуткасці маці Яніна (з роду Наркевічаў-Ёдкаў), вядомая сацыял-дэмакратка, каб пазбегнуць арышту, разам з Казікам эмігрыравала ў Швейцарыю. Потым яны зноў вярталіся ў Мінск, дзе трапілі ў ліхалецце Першай сусветнай вайны. Затым у разгар грамадзянскай вайны сям’я Петрусевічаў блукала па Украіне, трапіла ў пастку да пятлюраўцаў, там падлетак Казя згубіў сваіх родных. Ён знайшоў іх у Варшаве толькі ў 1920 годзе.
Бацька ўладкуецца ў горадзе Вільні, Казімір будзе жыць з ім і паступіць у Віленскі ўніверсітэт. Тут ён увойдзе ў лік актывістаў нелегальнай антыфашысцкай арганізацыі “Фронт”, дзе на першых ролях будуць Казімір Петрусевіч, Уладзіслаў Лянкевіч, Янка Купала. Жыццё яго кідае ўсюды. Давялося яму пабываць у доўгіх марскіх вандроўках, калі наймаўся матросам на польскія транспартныя судны. Хлопец удзельнічаў у сутычках партовых рабочых у Гдыні, за што сядзеў у турме. Ён працаваў шахцёрам на вугальных шахтах у Ардэнах. Петрусевіч стаў арганізатарам газеты “Попросту”, якая выдавалася пры падтрымцы ЦК кампартыі Заходняй Беларусі і карысталася аўтарытэтам у чытачоў. У Варшаве над ім адбыўся судовы працэс (яго асудзілі на 4 гады).
3 нецярпеннем камсамольцы і камуністы чакалі вызвалення Заходняй Беларусі, і калі ў верасні 1939 года сябры Петрусевіча арганізавалі рабочую міліцыю і стварылі новую Савецкую ўладу ў Вільні, ім далі зразумець: вы сапсаваліся палякамі. Не мог Казімір усвядоміць, за што навесілі ярлык сацыял-фашыста на Даніка (брата) і потым расстралялі.
Вайну Казімір Петрусевіч сустрэў дырэктарам Мальковіцкай школы на Палессі. Перажыўшы арышт, раненне, ён здолеў уцячы з палону і трапіў у легендарны атрад Кірыла Арлоўскага, дзе быў прызначаны ў разведку. Назаўсёды засталіся ў памяці патрыёта гэтыя ваенныя гады, не раз узгадваў Казімір Казіміравіч, як быў цяжка паранены Кірыл Арлоўскі. Беспрытомнага камандзіра Петрусевіч занёс у зямлянку. Аперыраваў урач, яму ва ўсім дапамагаў Петрусевіч. Яго здзівіла сіла волі каматрада, які без наркозу ўсё выцерпеў. Ён для Петрусевіча-малодшага стаў прыкладам, на які той раўняўся.
Так ужо склалася, што Петрусевічы пераехалі пасля вайны ў Польшчу. Бацька разумеў, што ніякія заслугі яго не выратуюць ад ганенняў. Ён не хацеў паўтарыць сібірскі этап. У Варшаве Казімір Адамавіч быў вельмі ўшанаваны. Пра яго і сёння ўспамінаюць, уключаюць у кнігі і даведнікі па гісторыі. Ён выбіраўся членам Вярхоўнага суда Польскай народнай рэспублікі, урад узнагародзіў яго ордэнам “Адроджаная Польшча”. Памёр наш славуты зямляк 14 жніўня 1949 года.
І Казімір Казіміравіч Петрусевіч не быў абдзелены ўвагай. У маладой дзяржаве ён быў намеснікам міністра марскога флоту і разам з тым паспяхова асвойваў абсягі навукі. Петрусевіч-малодшы шмат зрабіў для адраджэння Польшчы: стварыў Інстутут экалогіі, быў членам прэзідыума Акадэміі навук, стаў вядомым грамадскім дзеячом. Ён аб’ездзіў паўсвету з навуковымі свяціламі Еўропы, Азіі, Амерыкі. Выпрацаваў шмат прапаноў па ахове навакольнага асяроддзя. Неаднаразова Казімір Казіміравіч удзельнічаў у міжнародных сімпозіумах, якія арганізоўваліся ў Маскве і Мінску. Яго вельмі паважалі ў былым Савецкім Саюзе.
У канцы 70-х ці ў пачатку 80-х акадэміка запрасілі ў Мінск на здымкі фільма пра беларускіх партызан. Як актыўны ўдзельнік партызанскага руху, Казімір Казіміравіч павінен быў расказаць пра велічнасць подзвігу “лясных салдат”. У той дзень у яго былі распісаны сустрэчы з аспірантамі, вучонымі-эколагамі, розныя сімпозіумы ды яшчэ сустрэча з аднапалчанамі. Акадэмік не ведаў, што на мінскім вакзале яго чакае незвычайны сюрпрыз. Па вагоне радыёпрыёмнік аб’яўляе: “Таварыш Петрусевіч, Вас сустракае ваенны з кветкамі.” Весела, урачыста грае аркестр, а ён думае, хто б гэта мог быць. “Добры дзень, Казімір Казіміравіч!” — і невядомы падпалкоўнік уручае яму кветкі. Госць з Варшавы ашаламіўся і не мог нічога сказаць, бо не ведаў гэтага ваеннага. “Я Уладзімір Пятровіч Румянцаў — сын Пятра Румянцава. Гэта ў нашым доміку праходзіў першы з’езд РСДРП, а ваш тата быў дэлегатам.”
Петрусевіч-малодшы паўгода чытаў лекцыі ва ўніверсітэтах ЗША, Панамы, Мексікі. Пасля прыезду дамоў, не адпачыўшы, чытаў даклад ў Маскве на міжнародным Кангрэсе біёлагаў-паляўнічых. Ён ганарыўся сваёй бабуляй, якая была пляменніцай генерала Яраслава Дамброўскага — героя Парыжскай Камуны, дзедам Янам Наркевічам-Ёдкам, які доўга жыў з ім у Вільні і шмат расказваў пра знакамітага камунара.
Iван ІГНАТЧЫК
Паводле інфармацыі дыспетчарскай упраўлення райсельгасхарчу, у раёне ўбрана 9508 га збожжавых і зернебабовых, што складае 25,5 %. Намалочана 34230,3 тоны пры сярэдняй ураджайнасці 36 ц/га.
Высокія тэмпы ў ААТ “Скабін” — абмалочана 44,4 % да плана, ф-ле “Лакнея” — 40,6 %, ААТ “Старыца-Агра” — 34,3 %. Самая высокая ўраджайнасць у ААТ “Піянер-Агра” — 51,1 ц/га, “Семежава” — 50,8, “Старыца-Агра” — 43,7, “Скабін” — 42,4, ф-ле “В. Раёўка” — 40,3. Самыя большыя намалоты ў ААТ “Капыльскае” — 4266 тон, “Старыца-Агра” — 3026 тон (з якіх 1845 тон сплюшчана), “Семежава” — 2817,2 тоны.
Дзяржзаказ па продажы збожжа дзяржаве выкананы на 50 %. Справіліся з заданнем шэсць сельгаспрадпрыемстваў: ААТ “Скабін”, “Семежава”, “Капыльскае”, “Суворава-Агра”, ф-л “Лакнея”, СГФ “Крыніца”.
Практычна закончана ўборка азімага рапсу — на 99 % плошчаў. Намалочана 9560 тон пры ўраджайнасці 21 ц/га. Найбольш урадзіла гэта культура ў ААТ “Старыца-Агра” — 37,8 ц/га, “Піянер-Агра” — 31,9. Рэалізавана дзяржаве 6965 тон з 7000 неабходных. 
В районном краеведческом музее проходит выставка живописи Виктора Королева. На суд зрителей художник, вдохновленный любовью к Копыльщине и к своим землякам, представил 24 свои работы. В основном это близкие и родные его сердцу места.
На торжественном открытии выставки нашего земляка присутствовали родные и близкие художника, а также те, кто не равнодушен к искусству. Поздравить Виктора Королева приехал и его давний друг, белорусский художник Алесь Филипович, выставка которого в мае текущего года также экспонировалась в Копыльском районном краеведческом музее.
Родился будущий художник в России в д. Пахтусиха Костромской области. Когда он был еще ребенком, семья переехала в д. Подгорцы Копыльского района. Окончил Виктор Илиодорович Минское художественное училище. В данный момент живет в 25 км от Минска в д. Аронова Слобода. С 1980 года является участником международных и республиканских художественных выставок, в том числе и персональных. Его произведения находятся в фондах Белорусского союза художников и Министерства культуры Беларуси, в музеях, галереях и частных коллекциях в Беларуси и за рубежом. Работает преимущественно в станковой живописи в жанрах лирического пейзажа, портрета и натюрморта. В основном пишет с натуры.
«Виктор Королев – талантливый живописец, воспевающий в своих работах красоту белорусской природы, — сказала на церемонии открытия выставки директор районного краеведческого музея Валентина Шуракова. — На его счету десятки прекрасных картин, однако преимущество данной выставки в том, что на ней представлены работы, посвященные нашим землякам, обыкновенным простым людям». И действительно, пройдясь по выставке и рассмотрев картины художника, сразу же узнаешь знакомые места, видишь мастерство автора, которое заставляет нас по-новому взглянуть на, казалось бы, простые вещи и предметы, замереть и остановиться, увидеть тонкую красоту в обыденном и привычном. И это дарит нам ощущение удивительной неразрывной связи человека и природы, внешней и внутренней гармонии. Особенно проникновенные и трогательные его сельские пейзажи, впитавшие ритмы природы с детства, и к которым автор обратился в поисках успокоения и красоты. Это картины о солнечных зимних днях с разноцветными тенями на снегу, о зимней охоте, о домах в родной деревне…
По словам начальника отдела культуры райисполкома Наталии Царьковой, картины Виктора Королева – это окно в зазеркалье, в котором нет суеты, шумной и быстрой жизни. А найдя ключик к произведениям художника, в итоге находишь ключик и от своего сердца, отметила Наталия Ивановна. А вот что говорит о своих работах сам художник: «Я делаю то, что требует от меня мое творчество. И весь секрет в том, чтобы делать свои работы от всего сердца».
В заключение самопрезентации начальник отдела культуры райисполкома вручила живописцу сувениры на память. Желающие познакомиться с творчеством Виктора Королева могут посетить выставку, которая продлится до середины сентября.
Татьяна БОХАН
Фото автора 
