Як пісаў у 1909 годзе Цішка Гартны, «палову жыхароў Капыля складалі яўрэі, а другая палавіна жыцяляў – гэта мужыкі і мяшчане». Менавіта пра стравы капыльскіх мяшчан і хацелася б пагаварыць.
Пра тое, якія стравы гатавалі прадстаўнікі капыльскага мяшчанства, расказвае Тамара Мікалаеўна Рабцава (Балога), 1948 г.н.:
— Так, мая мама Балога Любоў Прохараўна лічылася мяшчанкай. Яе бацькі Вольга Фёдараўна і Прохар Апанасавіч усё жыццё пражылі ў Капылі, выгадавалі сямёра дзяцей. Наша хата знаходзілася побач з хатай Цішкі Гартнага. Мама працавала прыбіральшчыцай спачатку ў рэдакцыі газеты «Калгаснік Капыльшчыны», пазней — у «Слава працы», выгадавала чатырох дзяцей.
[caption id="attachment_53612" align="alignleft" width="217"]
Балога Любоў Прохараўна, 60-я гг. ХХ ст.[/caption]
Самым смачным успамінам дзяцінства з’яўляюцца
маміны блінцы. Яна гатавала іх проста: змешвала муку, сыроватку, крыху солі і соды. Потым, калі печ добра напальвалася, ставіла патэльню паміж двума чыгункамі і так выпякала тоўстыя смачныя блінцы.
Асабліва мы любілі мачаць іх у
яечню-«падкалотку». На патэльні мама засмажвала шкварачкі з цыбулькай, дабаўляла мукі і ўбівала туды яйкі. Мачаеш туды блінцы — і такая смаката!
Бацькі заўсёды трымалі двух кабанчыкаў. Дарэчы, каб пракарміць хатнюю жывёліну, мы, малыя, хадзілі і куплялі хлеб, які каштаваў 14 і 18 капеек. Зімой, напярэдадні Каляд, кабанчыка калолі. І мама гатавала
шынку ў цесце. Спачатку на некаторы час засольвала яе ў прыправах (кмін, перчык). Потым абмазвала шынку цестам: для гэтага змешвала пшанічную або жытнюю муку з вадой. Клала мяса на бляху і пасля таго, калі печ ужо выгарала, ставіла туды шынку. Каб праверыць, гатовае мяса ці не, пратыкала відэльцам і глядзела: калі выцякае чырвоны сок, значыць трэба трымаць у печы яшчэ.
Сала салілі ў кубле, які стаяў у каморцы. На дно клалі марлечку, на яе — кавалкі сала, салілі, зноў сала з соллю — і так, покуль не запаўнялі кубел.
Смачнымі атрымоўваліся ў мамы і супы. У чыгунку спачатку адварвала костачку, потым засыпала шклянку ячневых круп, здробненую бульбу, морквачку і цыбульку. Моркву і цыбулю яна не засмажвала. Дабаўляла солі і даводзіла да гатоўнасці.
Пякла мама на святы і пірагі. У вялікую міску насыпала муку, рабіла там ямку, улівала туды цёплую вадзічку з дражджамі, засыпала крыху цукру. Рашчыняла цеста. Вымешвала, накрывала яго і пасля таго, як яно падыходзіла, зноў вымешвала. Мы, малыя дзеткі, чакалі на печы, і калі цеста ўжо было зробленае, змазвалі формачкі тлушчам або алеем, клалі туды кавалачкі цеста, а мама ставіла іх у печ, пасля таго, як тая выгарала.
Запякала мама і качак, якіх, дарэчы, мы з дубцамі ганялі да рэчкі пасвіцца. Абмазвала птушку соллю з прыправамі, унутр клала яблыкі ці фарш з рысам і мясам і на патэльні ставіла ў печку. Скурачка ў той качкі была надзвычай жоўценькай, хрусткай і смачнай.
Калі-нікалі куплялі на базары гусь. Дарэчы, купіць птушку не было праблемай: хоць і не вельмі танна, але выбар быў заўсёды. Клала ў сярэдзіну тушкі яблыкі ці той жа рыс з фаршам, дадавала соль ды прыправы, ставіла ў печ. Атрымоўвалася духмянае і мяккае мяска.
З буракоў мама гатавала вінегрэт. Спачатку парыла ў чыгунку буракі, бульбу і моркву. Потым абірала лушпінне, рэзала дробнымі кавалачкамі. Змешвала з салёнымі агуркамі або кіслай капустай, саліла і палівала алеем.
Не магу не ўзгадаць тую смакату, што гатавала і мая бабуля Лук’янчык (Чарнушэвіч) Зінаіда Апанасаўна, 1921 г.н., якая таксама паходзіла з мяшчан. На жаль, бабулі ўжо няма ў жывых…
Мачанка. У чыгуне крыху адварыць мяса ці самаробнай каўбасы. На патэльні абсмажыць сала з цыбуляй. У місцы раскалаціць муку з вадой. Затым усё дадаць у чыгунок, пасаліць.
Смачнай была і такая страва, нават не ведаю як яе назваць. На патэльні бабуля крыху абсмажвала яйкі, дадавала смятану і ўсё перамешвала. Затым клала кавалкі клінковагу сыру, і ўсё даходзіла ў печы да гатоўнасці.
Капусту бабуля шаткавала разам з журавінамі, а ў бочку клала радамі: шаткаванка, потым качаны, зноў шаткаванка. Замест цэлых качаноў часта выкарыстоўвала яблыкі антонаўкі. Усё так разам і кісла.
Каўбаса, што ў народзе называецца «пальцам пханая», у бабулі атрымоўвался, як сучасны сервелат: такая ж цвёрдая і роўная. Калі яна рабіла фарш, то акрамя прыпраў і солі дадавала 100 г гарэлкі. У кішкі-абалонку фарш яна напіхвала вельмі шчыльна.
Баршча таго, да якога мы прывыклі, яна не гатавала. Проста варыла ў чыгунку цёртыя на тарцы буракі разам з кавалачкамі старога пажаўцелага сала. Менавіта яно давала нейкі асаблівы смак. Дадавала крыху солі, прыпраў, 2-3 лаўровыя лісцікі. І капусту яна таксама варыла зусім звычайна: у чыгунок клала кіслую шаткаванку, старое сала, кмін, крыху солі. А есці буракі ці капусту смачней за ўсё было з бульбай — ці проста адваранай, ці патоўчанай. Так званае пюрэ яна засмажвала салам з цыбуляй, а каб яно было яшчэ больш смачным, клала на патэльню і ставіла ў печ. І бульба пакрывалася смачнай скарынкай!
Яшчэ з бульбы рабіла клёцкі. Для гэтага церла бульбу на дробнай тарцы, адцэджвала сок, а з астатняй масы ляпіла кружочкі, якія потым адварвала ў малацэ.
Дзіяна ТКАЧЭНКА
К сожалению, об этом не знают дети и забывают взрослые. Уже в этом году ребенок из Минска получил серьезную травму из-за упавшей сосульки.
Что же делать, чтобы не оказаться в больнице? При движении по улицам держитесь подальше от домов! Обращайте внимание на козырьки зданий. Чаще всего сосульки образуются над водостоками, поэтому эти места фасадов домов бывают особенно опасны, их необходимо обходить стороной, желательно на расстоянии не меньше 3 метров. Не игнорируйте объявления «Осторожно! Сосульки». Внимательней следите за детьми во время прогулки. Они могут ненароком играть именно там, где свисают сосульки. Не стоит сбивать сосульки самим.
Если во время движения по тротуару вы услышали наверху подозрительный шум — не останавливайтесь, не поднимайте голову и не рассматривайте, что там случилось. Возможно, это сход снега или ледяной глыбы. Бежать от здания тоже нельзя. Нужно как можно быстрее прижаться к стене, козырек крыши послужит укрытием.
Соблюдайте правила, берегите себя и своих близких!
Татьяна ШЕСТАКОВА,
инспектор ГПиО Копыльского РОЧС 
— Одним из орудий, которые используются во время зимнего лова рыбы, является ставка. В соответствии с п. 101 абз. 8 Правил ведения рыболовного хозяйства и рыболовства рыболовам разрешается одновременно использовать не более 5 орудий рыболовства (ставок) на человека и 10 орудий рыболовства (ставок) на человека рыболовам, являющимся членами РОС РГОО «Белорусского общества охотников и рыболовов». Использование «ставок» без указания на них фамилии, инициалов и адреса владельца, а также оставление их без надзора запрещается. Рыболовам запрещается при добыче рыбы использование колющих орудий рыболовства (капканов, острог) и других приспособлений.
Следует также помнить, что разрешается лов рыбы на одного рыболова не более 5 кг в сутки и одной рыбы, если общий вес с учетом ее веса в сумме будет превышать 5 кг, или одной рыбы, вес которой превышает 5 кг. Удачного вам лова!
Подготовила Маргарита САКОВИЧ 
— Чаму Вы не працуеце? — цікавіцца старшы памочнік пракурора Капыльскага раёна Аляксей Загорцаў у 46-гадовага Юрыя С., запазычанасць якога за камунальныя паслугі складае амаль 2500 рублёў (25 млн да дэнамінацыі).
— Я працаваў слесарам на ферме, — тлумачыць мужчына, — але ж там трэба рана ўставаць і ўвечары доўга на працы быць. Мне такі графік не падыходзіць. Ёсць дакумент, які дае права працаваць на трактары, але дырэктар мяне на работу не бярэ.
— Напэўна, выпіваеце?
— Выпіваю, — згаджаецца Юрый.
— Вам жа да пенсіі яшчэ больш за дваццаць гадоў, стаж трэба зарабляць, — уступае ў размову намеснік старшыні камісіі па справах непаўналетніх райвыканкама Зоя Дайняк.
— А, якая там пенсія… Я да яе не дажыву, — адмахваецца мужчына.
У Алега С. акрамя запазычанасці за камунальныя паслугі яшчэ ёсць доўг за аліменты. І таксама няма працоўнага месца. Вольнай пташкай жыве і 27-гадовы Алег К. А навошта турбавацца? Бацькі, якія яшчэ ходзяць на працу, яго накормяць, дадуць грошы на адзенне, абутак і розныя забавы. Інакш, за што ён мог бы піць? А за гэтым заняткам малады чалавек неаднаразова быў заўважаны.
Яшчэ больш сур’ёзная сітуацыя ў сям’і Кацярыны Т. Там выхоўваюцца трое непаўналетніх дзяцей: двое вучацца ў школе, малодшая дзяўчынка ходзіць у дзіцячы сад. А вось за знаходжанне яе ў дашкольнай установе жанчына не плаціла ўжо амаль паўгода. Ёсць запазычанасць і па аплаце за спажытую электраэнергію. Пры падрабязным аналізе даходаў (пра гэта праінфармавала намеснік дырэктара ААТ «Ціміразеўскі» Галіна Бярозка) стала ясна, што іх дастаткова, каб своечасова аплочваць паслугі. Відаць, расходуюцца яны не па прызначэнні. Можа пагроза таго, што дзяцей могуць забраць у сацыяльны прытулак, прымусіць жанчыну адумацца і ўзяцца за розум.
Вялікую небяспеку не толькі для сябе, але і для жыцця сваіх суседзяў стварае жыхар вёскі Блеўчыцы Іван А. У адрозненні ад іншых асоб, якія былі дастаўлены на пасяджэнне, ён не п’е, не курыць, але… не выконвае Правілы пажарнай бяспекі. Печ у яго доме, якая, дарэчы, год таму была адрамантавана за сродкі мясцовай гаспадаркі, падалася гаспадару няўдалай, і ён наняў іншага «майстра». У выніку — дымаход не працуе, у доме холадна, ды і дроў на зіму мужчына не назапасіў. Гэтую сітуацыю пад асобы кантроль узяў інспектар інспекцыі нагляду і прапаганды Капыльскага РАНС Яўген Чыркун. Звяртаючыся да прысутных, ён заклікаў выконваць элементарныя правілы пажарнай бяспекі, не быць бесклапотнымі і абыякавымі да свайго жыцця і жыцця сваіх блізкіх. Быць асцярожнымі пры курэнні і не дапускаць, каб «п’яная» цыгарэта абарвала нечае жыццё. Яскравыя прыклады, як гэта можа здарыцца, прысутныя ўбачылі падчас дэманстрацыі тэматычных відэафільмаў.
Можна прыводзіць і іншыя імёны людзей, абыякавых да ўласнага жыцця, якія трымалі адказ падчас пасяджэння. Як адзначыў старшыня Блеўчыцкага сельскага Савета Леанід Чарніковіч, усе яны добра вядомы ў сельвыканкаме, іх часта выклікаюць на пасяджэнні, наведваюць на даму. Складаныя сем’і, дзе выхоўваюцца непаўналетнія дзеці, знаходзяцца пад пільнай увагай устаноў адукацыі. Некаму ўдаецца дапамагчы — накіраваць на дарогу, якая вядзе да цвярозага жыцця. На жаль, шмат і такіх, хто не ўспрымае ўшчуванні прадстаўнікоў грамадскасці. Тым не менш, прафілактычная работа будзе працягвацца. Нават адно вырванае з п’янага палону жыццё — своеасаблівая перамога ў барацьбе з «зялёным змеем» і абыякавасцю.
Маргарыта САКОВІЧ 
