У той час лютавалі траскучыя маразы, завеі намяталі высокія гурбы снегу, але ў хаце было цёпла і ўтульна. Матуля Марыя спявала немаўляці беларускія песні пра «зімачку-зіму…», пра «рэчаньку быструю…» Пад гэтыя мілагучныя спевы ён хутка засынаў, але ў памяці адкладвалася любоў да народных песень. Можа таму, калі вырасце, у яго праявяцца паэтычныя здольнасці і разуменне народнай песеннай творчасці. Ён будзе даследаваць песенны фальклор і напіша ў сваіх кнігах сакавітай мовай пра абрады беларусаў, зробіць шмат іншых даследванняў у фалькларыстыцы і ўзбагаціць нашу беларускую спадчыну.
Вёска Свінка (ці сёння Лугавая) дала радзіме шмат талентаў, якія добра вядомы ў роднай Беларусі: мовазнаўцаў Мікалая і Канстанціна Гурскіх, пісьменніка Васіля Сташэўскага, вядомага на Капыльшчыне педагога, заслужанага настаўніка БССР Валянціна Жалкоўскага і іншых знакамітых людзей.
[caption id="attachment_45898" align="aligncenter" width="580"]
Ля помніка аднавяскоўцам у в. Лугавая, 2012 год[/caption]
Бацька Антона Іван Вікенцьевіч адным з першых уступіў у калгас «Бальшавік» (вось чаму сярэдняя школа ў вёсцы называлася Бальшавіцкая) і заўсёды паказваў узор у працы. Напрыклад, на касьбе травы ён абганяў усіх касцоў, ды і на іншых сельгасработах яму не было роўных. Хтосьці ад зайздрасці напісаў данос на перадавіка, нібы той шкодзіць калгасу, яго асудзілі і адправілі ў ссылку. Хлопчыку тады было ўсяго два гады. А маці, якая працавала даяркай, выключылі з калгаса (як жонку ворага народа). Выжыць было цяжка, перабіваліся як маглі, чацвёра дзяцей дапамагалі маці абрабляць прысядзібны ўчастак, збіралі ўлетку грыбы, ягады. А суседзі былі добрыя, не баяліся дапамагаць гаротнікам і дзяліліся хто збожжам, а хто і бульбай.
Антон не па гадах сталеў і ў душы яго расла павага да вяскоўцаў за іх дабрыню. Старэйшая сястра стала настаўніцай і падтрымлівала сваёй зарплатай сям’ю. Але як зарадаваўся Антон, калі ў пачатку 1941 года бацька вярнуўся з далёкай ссылкі дадому. Жыць з бацькам стала лягчэй, аднак вайна прынесла нягоды і гора. Карнікі рабілі набегі і лютавалі, яны не толькі здзекаваліся з вяскоўцаў, але і многіх забівалі. Нямецкія самалёты не давалі спакою, і ад бомбаў гінулі дарослыя і дзеці. Падчас аднаго з налётаў загарэлася хата Гурскіх, брацікі і сястрычкі Антона цудам засталіся жывыя. Аднаго разу, калі Антон пасвіў кароўку каля лесу, кулямётныя чэргі з варожага самалёта ўзаралі зямлю вакол хлопчыка, але ён па міласці Божай застаўся жыць. І Бог зберагаў яго не раз.
[caption id="attachment_45897" align="alignleft" width="300"]
З выпускнога альбома, 1959 год[/caption]
Для хлопца была вялікая радасць, калі прый-шло доўгачаканае вызваленне ад акупантаў. У небе ўжо было чыста, больш не палохалі людзей варожыя сцярвятнікі. Але яшчэ шэсць доўгіх гадоў сям’я Гурскіх жыла ў зямлянцы, і толькі ў 1950 годзе пабудавала новую хату.
На франтах Вялікай Айчыннай вайны мужна змагаўся старэйшы брат Антона — Яўген. Ён штурмаваў Берлін і быў узнагароджаны ордэнам Чырвонай Зоркі і медалём «За адвагу». Пра яго ў адным з нумароў райгазеты напісаў былы аднакласнік па Песачанскай школе і сябра Яўгена, колішні дырэктар Лясноўскай СШ Валянцін Юльянавіч Жалкоўскі. Як ён успамінаў, з Яўгенам можна было смела ісці ў разведку.
Яўген Гурскі стане прафесарам матэматыкі і будзе выкладаць у ваеннай акадэміі. А вось Антон Іванавіч закончыць родную Бальшавіцкую дзесяцігодку, якая дасць яму грунтоўныя веды. Яго школа месцілася каля вірлівай рачулкі Лоша, якая ўпадае ў славуты Нёман. Антон чуў ад вяскоўцаў і настаўнікаў цікавыя легенды і паданні пра Лошу і Нёман. У гэтых аповедах Лоша была прыгожай дзяўчынай, а Нёман — працавітым асілкам. Гэтая легенда пераказвалася і яго бацькамі, таму Антон занатаваў яе ў сшытак. Па-рознаму даносіліся гэтыя паданні. І калі Антон Гурскі стане навукоўцам, ён верне першапачатковую чысціню падання.
У пачатковых класах хлопчыкаў і дзяўчынак вучыў Павел Юльянавіч Касцюк. Антон заўсёды быў выдатнікам і сябрукам дапамагаў рыхтавацца да заняткаў. У старэйшых класах настаўніца рускай мовы і літаратуры Ніна Антонаўна Цвірка арганізавала драмгурток, ладзіла ў ім пастаноўкі і літаратурныя вечары, якія не абмінаў Антон Гурскі. Выступалі настаўнікі і вучні дзесяцігодкі перад хлебаробамі з канцэртамі, спявалі беларускія народныя песні, а вяскоўцы праводзілі абрады на Каляды, Масленіцу. Такая творчая атмасфера заклала ў душы будучага вучонага моцны падмурак. Ад бацькі і маці Антону перадалася любоў да абраднасці, песень. І гэта паспрыяла яму ў даследаванні вуснай мастацкай творчасці беларусаў.
У 1959 годзе Антон Іванавіч закончыць Мінскі педагагічны інстытут, і, ведаючы задаткі юнака і любоў да фальклору, яго запросяць у Інстытут мастацтва, этнаграфіі і фальклору Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі. І там нястомная навуковая праца прынесла яму славу. Дарэчы, у вайну багатыя скарбы беларускага фальклору былі знішчаны, але дзякуючы такім навуковым супрацоўнікам, як Антон Іванавіч Гурскі, большасць народнай беларускай спадчыны аднавілася. Наш славуты зямляк даследуе народную творчасць і вучыць студэнтаў прымнажаць фальклорныя багацці, пакуль іх носьбіты яшчэ жывыя. Ён быў кіраўніком студэнцкіх экспедыцый і паказваў студэнтам, у якім кірунку весці пошук песеннай творчасці нашых продкаў. І сам збіраў тысячы ўзораў народнай паэтычнай творчасці: казкі, быліны, частушкі, прымаўкі і прыказкі, загадкі.
Антон Іванавіч паспяхова абараніў дысертацыі і стаў самавітым вучоным. Сам дасягнуў вышынь у вучоным свеце і даў дарогу ў навуку такому вядомаму даследчыку фальклору і этнаграфіі, як Васіль Ліцвінка, іншыя вучні таксама дабаўляюць яму гонару. Антон Іванавіч валодае рознабаковым талентам, як літаратурным, так і журналісцкім, мова ў яго багатая і вобразная, таму ён напісаў шмат кніг пра народныя песні, легенды, загадкі. Ён, можна сказаць, стварыў цэлую бібліятэку. Як цікава чытаецца яго кніга «Тайны народнай песні», дзе аўтар прааналізаваў народныя лірычныя песні, якія напоўнены яркай сакавітай мовай. Гурскі расказвае пра іх сімволіку і багатыя мастацкія прыёмы, якія прымянялі нашы продкі пры стварэнні песень. Не менш выразна напісана кніга «Семантыка і паэтыка сямейнай лірыкі». Аўтар вяртае з небыцця беларускія песенныя каштоўнасці.
Нялёгкая работа ў вучонага-фалькларыста. Каб адрадзіць гучанне песні ў тым ключы, як яна нарадзілася, даводзіцца збіральніку народнай спадчыны праслухаць шмат вяскоўцаў, якім перадаліся песенныя скарбы іх бацькоў. Шматлікія падарожжы па вёсках з хаты ў хату вяртаюць нам паўзабытыя песенныя шэдэўры з далёкай мінуўшчыны. А гэтыя лірычныя песні гучаць лепш і прыгажэй, чым некаторыя на сённяшняй эстрадзе.
Нядаўна выйшла аформленая ў добрай каляровай гаме кніга «У ноч на Івана Купалу». Апрацаваныя Гурскім паданні і легенды настолькі цікавыя, што чытаюцца на адным дыханні. Аўтар аддае даніну павагі казачнікам мінуўшчыны і называе рэгіёны Беларусі, дзе ствараліся казкі. У яго творах ёсць і пра лесавікоў і вадзянікаў, і пра свавольства паноў, з якімі змагаюцца як людзі, так і сілы прыроды. Знай-шлося месца для русалак, ваўкалакаў, дамавых, якія бытуюць у славянскай міфалогіі. Гурскі зрабіў шмат даследаванняў, і гэта дало магчымасць выдаць зборнікі легенд, казак: «Дрэва Кахання», «Музыка-Чарадзей», «Не сілай, дык розумам» і шмат іншых цікавых кніжак. Яго імя назаўсёды ўпісана ў фалькларыстыку і этнаграфію. Ён вучыць любіць свой народ і паважаць яго спадчыну.
Звяртаюцца да творчасці вучонага юныя краязнаўцы Лясноўскай і Слабадакучынскай сярэдніх школ. Там вучні займаюцца краязнаўствам і фальклорам, дзейнічаюць гурткі «Спадчына», і гурткоўцы выступаюць на розных святах. Антон Іванавіч Гурскі часта сустракаецца з рабятамі і дае ім слушныя парады, таму кожнае выступленне школьных краязнаўцаў становіцца вельмі запамінальным, і нават клубныя работнікі набіраюцца ад рабят вопыту. Антон Іванавіч шмат гадоў сябруе з супрацоўнікамі раённай цэнтральнай бібліятэкі імя Анатоля Астрэйкі. Часта бывае ў кніжнай скарбніцы, дзе расказвае аб сваіх планах і задумах. «А нядаўна ён перадаў нам багатую бібліятэку кніг беларускіх і рускіх класікаў, а таксама свае новыя кнігі і манаграфіі, якія былі нядаўна выдадзены, — расказала дырэктар бібліятэкі Таццяна Пятроўна Серая. — Ён тэлефанаваў нам і хацеў наведацца перад Новым годам, але планы памяняліся. Зараз наш добры сябар і дарадчык паехаў у Амерыку да дачкі Марыны, якая там жыве і працуе. А як вернецца — чакаем яго ў нашай бібліятэцы».
Іван ІГНАТЧЫК,
член ГА «Беларускі саюз журналістаў»,
няштатны аўтар «СП»
За диплом по информатике поборется ученик 10 класса СШ № 2 г. Копыля Алексей Лагун, а за диплом по трудовому обучению — десятиклас-сница гимназии № 1 г. Копыля Марина Николаеня. Знания по географии покажут опять-таки обучающиеся гимназии № 1 г. Копыля: семиклассник Егор Александрович и одиннадцатиклассник Михаил Кононович. Звание лучшего знатока белорусского языка и литературы среди девятиклассников будет отстаивать гимназистка Валерия Леу.
Для того, чтобы подготовиться к результативному участию, ребята станут участниками учебных сборов, которые пройдут в феврале. Так, на базе Минского областного института образования повысить уровень знаний смогут юные знатоки информатики, географии, белорусского языка и литературы. Усовершенствовать умения и навыки по трудовому обучению учащиеся могут на базе ГУ «Жодинский профессиональный лицей».
Диана ТКАЧЕНКО 
Мероприятие собрало профсоюзных туроператоров из Беларуси, России, Узбекистана, Молдовы, Грузии и Казахстана. На выставке было представлено множество различных туристических маршрутов со всех уголков страны. Не осталось в стороне и Копыльское районное объединение профсоюзов. Как сообщил его председатель Владимир Лукашевич, на выставке был представлен оригинальный Зеленый маршрут «Межречье Мажи и Морочи», а также карта «Достопримечательности Копыльщины», над созданием которой работали сотрудники редакции газеты «Слава працы» и Копыльского районного краеведческого музея. Несмотря на то, что в число призеров копыльские наработки не попали, они заслужили внимание участников выставки.
Первое место занял туристический маршрут «Из Пропойска в Славгород» (Пропойск — старинное название Славгорода) Могилевской области. Второе место у маршрута, представленного Логойским районным объединением профсоюзов «Литературная Логойщина». Третьим стал проект «Путешествие по Игуменскому тракту» от Червенского районного объединения профсоюзов.
Диана ТКАЧЕНКО 
На вопросы копылян и жителей района, прозвучавшие во время проведения прямой телефонной линии, отвечал заместитель главного врача учреждения здравоохранения «Копыльская центральная районная больница» Андрей Леонидович ТОРОТЬКО.
Станислав Игнатьевич Зенькович, г. Копыль:
— У меня глаукома: один глаз видит, второй — нет. Мне выдали медицинскую книжку для получения льготных лекарств, но я ее потерял. Как мне ее восстановить?
— Запишитесь на прием к окулисту, и врач восстановит Вам утерянную книжку.
Нина, агрогородок Мажа:
— Скажите, почему есть разница между результатами анализов, сделанных в лаборатории нашей больницы и в лабораториях других медицинских учреждений?
— Дело в том, что в разных медучреждениях — разные тестовые системы, разные реактивы. Для каждой такой системы — свои нормативы. Кроме того, анализы могут изменяться даже в течение суток в зависимости от состояния пациента.
— А можно ли сдать анализы на платной основе?
— Да, можно. На платной основе можно сдать анализы без назначения врача.
Жительница д. Блевчицы (не представилась):
— Скажите, какая больница находится в Быстрице?
— Быстрицкий межрайонный хоспис для онкобольных, т.е. это медико-санитарное учреждение, где оказывают симптоматическую помощь. Туда направляют онкологических больных из закрепленных районов для получения паллиативной (всеобъемлющей) помощи.
— Почему в эту больницу не положили Марию Петровну Волнистую? Она — одинокая женщина, ее сыновья умерли. Приезжала доктор, осмотрела, но сказала, что необходимости для госпитализации нет.
— Решение о госпитализации принимает лечащий врач на основании осмотра согласно протоколам диагностики и лечения, утвержденным Министерством здравоохранения Республики Беларусь. Чтобы разобраться в ситуации, врач еще раз выедет к пациентке и осмотрит ее. (Пока материал готовился к печати, стало известно, что на следующий день пациентка была повторно осмотрена участковым врачом-терапевтом на дому. В состоянии женщины отмечена положительная динамика, рекомендовано продолжить лечение амбулаторно. – Авт.).
Галина Михайловна Малиновская, агрогородок Ванелевичи:
— Я пенсионерка, инвалид ІІ группы. У нас закрыли ФАП. Это так неудобно: ни лекарств купить, ни консультации получить.
— Да, этот вопрос мы держим на постоянном контроле. Фельдшер ушла на пенсию, хотя мы пытались заинтересовать ее остаться поработать. Принято решение: по вторникам к вам будет приезжать фельдшер из Копыльской ЦРБ. Он будет проводить консультации и привозить необходимые медикаменты. На ФАПе должен работать фельдшер-акушер. Мы оставили заявки в медицинских учебных учреждениях. Надеемся, что в августе 2016 года выпускники приедут к нам в район.
— Спасибо!
Александр Трофимович, г. Копыль:
— Есть ли в Копыльской ЦРБ палаты на платной основе?
— Да, есть. В каждом отделении есть палаты повышенной комфортности.
— А чем они отличаются от обычных?
— Пациент лежит в ней один. Там есть телевизор, холодильник, душевая, санузел.
Николай, г. Копыль:
— Почему в терапевтическом отделении пациентам по выходным дням не ставят капельницы?
— Решение о том, необходимо ли введение лекарств таким способом, принимают врач и заведующий отделением. Если случай не экстренный, прием лекарств можно прервать. Терапевтическое отделение рассчитано на 60 коек. По выходным дням в отделении дежурят две медсестры: каждая — на 30 коек. И поставить капельницу каждому пациенту они просто не в силах. А по будним дням там работают еще две процедурные медсестры.
Владимир, г. Копыль:
— Почему в Копыльской ЦРБ не делают анализы на гормоны?
— Мы осуществляем забор и консервацию материала и отправляем в лабораторию Слуцкой ЦРБ. Дело в том, что выполнение данного вида анализа предполагает массовое его проведение. А в условиях нашего района этого не происходит. Чтобы провести исследование, в аппарате надо загрузить 100 ячеек. Поэтому целесообразно все-таки отвозить материал.
— А этот анализ платный или бесплатный?
— Данный вид анализа осуществляется на платной основе.
Зинаида Николаевна, г. Копыль:
— Делают ли у нас в больнице операции по удалению вен?
— Да, варикозная болезнь у нас лечится путем хирургического удаления поверхностных вен нижних конечностей.
Александр Григорьевич Выскварко, агрогородок Семежево:
— У меня больная печень. Мне по льготному рецепту выписали лекарство «Эссенцекапс», а почему не «Эссенциале Форте»?
— Дело в том, что на льготной основе выписывают только те лекарственные препараты, которые включены в перечень, утвержденный постановлением Министерства здравоохранения Республики Беларусь № 25 от 26 марта 2012 года. Если в указанном перечне есть препарат, его врач Вам и выпишет. Если же нет — заменят белорусским аналогом.
Виктор Викторович Дашкевич, д. Колодезное:
— Добры дзень! Гэта звоніць Дашкевіч Віктар Віктаравіч з в. Калодзезнае.
— Здравствуйте. Это горячая линия. Заместитель главврача Торотько Андрей Леонидович. Слушаю Вас.
— Паўтара года таму, у сярэдзіне 2014-га года, я праходзіў УКК (урачэбна-кансультацыйная камісія. — Авт.). Мэта яе была — выдача сродкаў рэабілітацыі па праграме безбар’ернага асяроддзя. Я — інвалід ІІ групы па зроку. Мне напісалі, што патрэбна лупа. Але не вызначылі, якая менавіта лупа мне патрэбна. Не ведаю, што рабіць, бо нічога не бачу. Зараз я карыстаюся лупай з 4-кратным павелічэннем. Левым вокам нічога не бачу.
— В связи с ухудшением зрения Вам необходимо обратиться к окулисту.
— Я звяртаўся. Але доктар нічога не сказала. Я з гэтым пытаннем звяртаўся і да губернатара. А ў адным з нумароў раённай газеты было напісана, што наша медыцына лепшая за амерыканскую.
— Да, у нас более доступен прием у врача и легче получить консультацию.
— Можа і так. Але каб папасці на прыём да таго ж акуліста, трэба тры часы ў чарзе чакаць. Я жыву ў вёсцы. Аўтобусы не ходзяць. Я паехаў на ровары. Мяне спыніў міліцыянер і сказаў, што зімой нельга ехаць на ровары. Можна цэлы дзень прачакаць папутку, ніхто не спыніцца і не возьме. Неаднойчы выходзіў з вёскі і праходзіў палову дарогі, калі потым нехта змілуецца і возьме.
— Когда Вы обращались к окулисту?
— У 2014 годзе.
— В связи с ухудшением зрения Вам необходимо записаться на прием к окулисту. Врач Вас осмотрит и определит, какое лечение Вам необходимо и в каких средствах реабилитации вы нуждаетесь. и если есть необходимость, подберет вам лупу.
— Дык можна цэлы дзень прачакаць.
— Существует предварительная запись на прием. Позвоните по телефону 51-7-73 и запишитесь на прием в любой удобный день и время. Вам не придется длительно сидеть в очереди.
— Дзякую.
На прямой линии дежурила Диана ТКАЧЕНКО 
С Дипломами III степени с областного этапа республиканского конкурса научных эколого-биологических работ вернулись все три представителя нашего района. Они принимали участие в секции «Экспериментальная биология». Успешно защитить свои работы удалось учащейся 10 класса гимназии № 1 г. Копыля Анастасии Семенович (учитель Н.П. Стульба), девятикласснице Елене Петрико из СШ № 2 г. Копыля (учительница Е.Н. Былинович) и ученице 10 класса Быстрицкой СШ Татьяне Вашкевич (учительница Н.А. Лазюк).
Сергей КОЗЕЛ 
