Дзяцей вайны мы называем апошнімі яе сведкамі. І гэта праўда. Бо ўсё меней і меней застаецца сярод нас удзельнікаў тых ваенных падзей, якія адбываліся ў 1941 – 1945 гадах на нашай зямлі.
Ураджэнец Капыльшчыны, старшыня Астравецкага раённага Савета ветэранаў Гродзенскай вобласці Расціслаў Арсенцьевіч Герт адзначыў сёлета 85-годдзе з дня нараджэння. Многае перажыта, зроблена, перадумана...
[caption id="attachment_43576" align="alignleft" width="331"]
Р. А. Герт: у 1970-я гады[/caption]
Нарадзіўся ён у 1930 годзе ў в. Роспы ў мнагадзетнай сялянскай сям’і. Стаў сёмым дзіцем. Былі ў яго тры старэйшыя браты і тры сястры. Бацька, Арсенцій Сямёнавіч, удзельнік Першай сусветнай вайны, за мужнасць і гераізм у час Брусілаўскага прарыву ўзнагароджаны Георгіеўскім крыжом. Сваіх дзяцей Герты выхоўвалі працавітымі і добразычлівымі. Да вайны сыны Аляксандр і Уладзімір атрымалі адукацыю (будаўнік і настаўнік) і служылі ў Чырвонай Арміі. Сёстры павыходзілі замуж. Малодшыя Іван і Росця скончылі, адпаведна, 10 і 4 класы.
У памяці Расціслава Арсенцьевіча вайна з першых і да апошніх дзён. У ліпені 1941 года ён быў сведкам бою адступаючых часцей Чырвонай Арміі з акупантамі каля Старыцы. Яго родная вёска Роспы стала партызанскай зонай. У Гертаў начавалі партызаны, а бацька — добры майстар — рамантаваў зброю. 7 лістапада 1942 года быў бой партызан з карнікамі і паліцаямі. Той ноччу яны з бацькам пераправілі праз раку Лошу на Уздзеншчыну 17 партызан. Помніць ён і бой каля вёскі Перавоз, у якім партызаны спалілі дзве нямецкія газагенератарныя машыны і захапілі ў палон аднаго немца-манцёра і чатырох паліцаяў. Ворагі з’явіліся пасля таго, як народныя мсціўцы спілавалі 30 тэлефонных слупоў і перарвалі сувязь фашыстам з Мінска на Слуцк. Немцы збіралі цесляроў. Туды трапіў і бацька Расціслава. Ён паспеў шапнуць сыну, каб папярэдзіў сувязную Францкевіч, што ў вёсцы немцы. А партызаны ўжо на коннай брычцы рухаліся па Роспах і трыма стрэламі ўверх папярэдзілі сваіх, што наперадзе варожая засада. Глыбокі след пакінула ў памяці Герта забойства чатырох афіцэраў Чырвонай Арміі з засады каля в. Роспы, а таксама тое, як у лютым 1943 года фашысцкія найміты спалілі сям’ю старшыні калгаса Рудакоўскага з чатырма яго дзеткамі.
Перажыў хлопец блакаду партызанскай зоны вясной 1944 года, бамбардзіроўку Роспаў 28 красавіка і 12 мая. Гэта на яго вачах паранены партызан Позняк У. падарваў сябе гранатай, калі да накатанай пераправы падышлі тры фашысцкія танкі. Праз некалькі дзён 14-гадовы Росця выратаваў ад трыбуналу невядомага партызана, які ўтапіў вінтоўку пры фарсіраванні ракі. Два дні на чоўне юны патрыёт з чатырохметровай жэрдкай, злучанай з жалезнымі граблямі, скроб дно ракі і ўсё ж зачапіў зброю за папругу.
[caption id="attachment_43577" align="alignleft" width="330"]
...і зараз[/caption]
Радаснай была сустрэча пры вызваленні Капыльшчыны з дзевяццю коннымі разведчыкамі генерала Аслікоўскага. Камандзір брыгады казаў бацьку: «За дапамогу партызанам мы вас прадставім да ўзнагароды». «Самая лепшая ўзнагарода, калі будуць у жывых мае дзеці», — адказаў Арсенцій Герт.
У 1946 годзе родныя даведаліся, што старэйшы сын Аляксандр сустрэў вайну на граніцы пад Брэстам. Ён змяніў сем канцлагераў і быў вызвалены нарвежскім супраціўленнем 8 мая 1945 года. Сярэдні Уладзімір — абаронца Смаленска і Масквы, паранены, застаўся ў Калузе. Аб малодшым Іване апошнюю вестку атрымалі ў кастрычніку 1944 года, калі вярнулася іх пісьмо з паметкай: «Адрасат выбыў!». Толькі праз 70 гадоў родныя даведаліся, што пры вызваленні Польшчы радавы Герт вынес з поля бою двух параненых і прадстаўлены да медаля «За баявыя заслугі». Мара Расціслава Арсенцьевіча — знайсці магілу брата. Так яму наказалі бацькі.
Пасляваеннае жыццё складанае. Разам з аднагодкамі Расціслаў дапамагаў калгасу касіць, убіраць збожжа і бульбу, звозіць і малаціць снапы. Затым адвозіў збажыну на станцыю ў Цімкавічы за 35 кіламетраў. І вельмі ганарыўся, што дапамагае Радзіме.
Пайшоў у 5 клас Ленявіцкай сямігодкі. Навучанне прадоўжыў у Бальшавіцкай СШ. З хваляваннем успамінае, як прымалі ў камсамол у лютым 1946 года. Адзін і пешшу, у моцны мароз, дабраўся да Капыля. Расказаў камісіі, як жыў і працаваў у гады вайны. Адзінагалосна быў прыняты ў члены ВЛКСМ, ад чаго былі слёзы радасці і гонару. А яшчэ прыходзілася нарыхтоўваць дровы для школы і будаваць сабе жыллё. Здольны да навукі хлопец пасля школы ў 1950 годзе паступіў у Маладзечанскі настаўніцкі інстытут на гістарычны факультэт. Спецыяльнасць гэту выбраў з-за перажытага ў гады вайны: вельмі хацелася знайсці роднага брата Івана. Вучыўся старанна. Стаў сакратаром камсамольскай арганізацыі факультэта. У 1952 годзе пачаў настаўнічаць на Гродзеншчыне разам з маладой жонкай (вучыліся разам). У 1957 годзе скончыў завочна Мінскі педінстытут імя Горкага. Свой працоўны шлях прайшоў ад простага настаўніка да загадчыка Астравецкага РАНА, намесніка старшыні райвыканкама. У сакавіку 1990 года атрымаў персанальную пенсію рэспубліканскага значэння. У 2004 годзе ўзначаліў раённы Савет ветэранаў. Па ініцыятыве Расціслава Арсенцьевіча пачалі адзначацца юбілеі ветэранаў вайны і працы, сямейныя ўрачыстасці з уручэннем ганаровых паштовак і матэрыяльнага заахвочвання. Прыклаў многа намаганняў для ўвекавечвання памяці абаронцаў Айчыны і ахвяр дзвюх войн і Перамогі савецкага народа ў Вялікай Айчыннай вайне. У 2012 годзе адзначыў незвычайны юбілей: роўна 60 гадоў назад ён прыехаў працаваць у горад Астравец. Разам з жонкай Ганнай Іванаўнай выхавалі трох цудоўных сыноў — усе дзеці атрымалі вышэйшую адукацыю. Ганарыцца шасцю ўнукамі і шасцю праўнукамі.
[caption id="attachment_43575" align="aligncenter" width="400"]
Бацька Арсенцій Сямёнавіч Герт, 1915 г.[/caption]
У 2006 годзе Расціслаў Герт удзельнічаў у рэспубліканскай экспедыцыі «Дарога да святыняў». Успомніў аповеды бацькі аб Першай сусветнай вайне. Пасля пахавання любай жонкі разам з сынамі прыняў рашэнне па ўстанаўленні помнікаў загінуўшым рускім салдатам. За сямейныя сродкі быў устаноўлены памятны знак ахвярам газавай атакі каля вёскі Белая (Смаргонскі раён). Помнік мае надпіс: «Тут у зямлі, зямлёю стаўшы, мы перад Богам роўныя ляжым, усё жывое пакінуўшы жывым». Затым быў устаноўлены помнік каля вёскі Тартак Астравецкага раёна, дзе разам пахаваны рускія і нямецкія салдаты. Каля вёскі Кавалёўка ўстаноўлены помнік 84 воінам і аднаму афіцэру рускай арміі. За гэту святую справу ад імя Мітрапаліта Філарэта Расціслаў Арсенцьевіч узнагароджаны медалём свяціцеля Кірыла Тураўскага Беларускай Праваслаўнай Царквы.
Ганарыцца Расціслаў Арсенцьевіч размовай з Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь Аляксандрам Лукашэнкам, якая адбылася падчас закладкі капсулы на месцы будаўніцтва беларускай АЭС у Астравецкім раёне (9 жніўня 2012 года).
Хвалюе Грамадзяніна і Патрыёта здаровы лад жыцця маладога пакалення. Ізноў з сынамі пабудаваў хакейную пляцоўку для дзяцей. Дзве каманды астравецкіх хакеістаў на абласных спаборніцтвах па хакеі сярод дзяцей і падлеткаў «Залатая шайба» на прызы Прэзідэнта Беларусі станавіліся чэмпіёнамі Гродзенскай вобласці.
Любіць ветэран родную Капыльшчыну. Наведвае два разы ў год: на Вялікдзень і ў Дзень Перамогі. Ускладае кветкі на магілы родных і загінуўшых землякоў. Хочацца бываць часцей, але не дазваляе здароўе.
Жыццё і грамадская дзейнасць юбіляра адзначаны шматлікімі ўзнагародамі: двума ордэнамі «Знак Пашаны», медалямі «За працоўную доблесць», «За доблесную працу», юбілейнымі медалямі «60 гадоў Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941–1945 гг.», «60 гадоў вызвален-ня Рэспублікі Беларусь ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў», дзвюма Ганаровымі граматамі Вярхоўнага Савета БССР і інш. У 1965 годзе Расціслаў Арсенцьевіч удастоены знака «Выдатнік народнай асветы БССР» і інш. Для яго самае галоўнае, каб людзі жылі ў згодзе, радасці і міры! Выдатны педагог, грамадзянін, чалавек з багатым унутраным светам, шчодрай душою, чулым сэрцам і сёння прадаўжае несці самае высокае прызначэнне на Зямлі — быць карысным людзям.
Барыс ДЗЕНІСЮК,
член Беларускага саюза журналістаў
Фота аўтара і з сямейнага архіва
Церковь установила особенные дни для торжественного, всеобщего, вселенского поминовения всех от века преставившихся отцов и братий по вере, сподобившихся христианской кончины, равно и тех, которые, быв застигнутыми внезапной смертью, не были напутствованы в загробную жизнь молитвами Церкви.
Совершаемые при этом панихиды, указанные уставом Вселенской Церкви, называются вселенскими, а дни, в которые совершается поминовение, — вселенскими родительскими субботами. Дмитриевская родительская суббота — один из таких дней.
Дмитриевская суббота является последней родительской субботой в году, когда принято почитать предков. Однако у Дмитриевской субботы есть и еще один особенный смысл. В силу того, что она была установлена с окончанием Куликовской битвы, она призвана постоянно напоминать о погибших за веру. Православная церковь называет всех усопших — «родителями», потому как они уже не принадлежат нашему миру, а относятся к «роду отцов», а потому нужно благоговеть к их памяти. Суббота — этот день недели является днем покоя и призван символически отражать состояние душ умерших христиан, которые ждут всеобщего воскресения из мертвых. В этот день все благочестивые христиане обязательно должны посетить службу и смиренно просить Господа отпустить им грехи. После службы следует посетить кладбище для того, чтобы убрать могилы, прочесть поминальную молитву и обратиться к Господу с просьбой простить покойнику его грехи.
Поминовение обычно проходит дома, в кругу семьи, за столом с зажженными свечами. Считается, что в Дмитриевскую субботу души предков спускаются на землю, чтобы посмотреть, как сохраняется память о них, как сберегают люди оставленное наследство. 
Во время открытия фестиваля[/caption]
Вот уже шесть лет православная выставка путешествует по городам России и Беларуси. В этом году организаторами фестиваля по традиции стали Минская и Слуцкая епархии, сестричество Святой Преподобной княгини Елисаветы. Открывая фестиваль православной культуры, настоятель прихода храма Покрова Пресвятой Богородицы иерей Павел Брагин отметил, что на священно-служителях лежит особая миссия: встречаясь с людьми, нужно уметь их выслушать, ободрить и утешить. На это и направлены мероприятия в рамках фестиваля.
[caption id="attachment_43568" align="aligncenter" width="580"]
Белые розы копылянам как приглашение на выставку[/caption]
Руководитель проекта Татьяна Тихонова подчеркнула, что «Кладезь» приезжает лишь тогда, когда выставку приглашает благочиние и, что немаловажно, когда навстречу идут местные власти. Татьяна Леонидовна отметила, что организаторы мероприятий в Копыле всегда находят поддержку и понимание руководства района.
[caption id="attachment_43569" align="aligncenter" width="580"]
На выставке церковной литературы[/caption]
С приветственным словом к посетителям фестиваля обратилась председатель районного Совета депутатов Ирина Кисляк. «Уважаемые копыляне, участники фестиваля! Такие выставки очень актуальны не только для нашего района, но и для всей нашей страны, — сказала Ирина Николаевна. — Это здорово, что в рамках фестиваля проводится ряд мероприятий социальной направленности в учебных заведениях. Очень важно в наше непростое время воспитывать на светлых традициях христианства наших детей. Потому что иногда нам не хватает доброты, человечности, милосердия. Чтобы все эти качества прививались, и необходимы такие выставки».
В течение недели в рамках фестиваля пройдут встречи в коллективах, различные мероприятия, направленные на духовно-просветительскую работу.
Сергей ЛАЗОВСКИЙ
Фото автора 
Мужчины вышли на старт полуторакилометровой дистанции. Среди сельских жителей самым быстрым оказался Иван Бакун из ОАО «Суворово-Агро», затративший на бег всего 4 минуты и 55 секунд. Артем Клименко из ОАО «Старица-Агро» показал второе время, а Дмитрий Крупкевич из ОАО «Суворово-Агро» стал третьим. У горожан представители КУП «Копыльское ЖКХ» Сергей Мисюченко и Андрей Темный заняли, соответственно, первое и второе места (4.47 и 5.32). А сотрудник УЗ «Копыльская ЦРБ» Андрей Балажинский с результатом 6.13 стал третьим.
В общекомандном зачете лидером в этой дисциплине стала дружина ОАО «Суворово-Агро». Второе место — у представителей ОАО «Старица-Агро» и третье — у ОАО «Семежево». Из городских предприятий и организаций победителем стало КУП «Копыльское ЖКХ», а УЗ «Копыльская ЦРБ» записало в свой актив второе место.
Кросс стал четвертой из девяти дисциплин круглогодичной спартакиады. Сейчас промежуточными лидерами являются: у сельчан — коллектив ОАО «Суворово-Агро» (сумма очков — 94), а у городских команд — КУП «Копыльское ЖКХ» (88).
НА СНИМКЕ: на финишной прямой — Сергей Мисюченко.
Сергей ЛАЗОВСКИЙ
Фото автора 
Пишет вам пенсионер Анатолий Владимирович Проскурский, инвалид II группы, житель д. В. Раевка.
Убедительно прошу выразить большую благодарность прекрасному человеку, заведующему поликлиникой Копыльской ЦРБ Марине Иосифовне Гайдель. Все пожелания и просьбы пациентов она стремится исполнить. Это не только мое мнение, но и многих других. Я находился в больнице, где лечилась моя супруга, инвалид I группы, Светлана Федоровна Проскурская, с которой мы уже и золотую свадьбу отметили. За многим наблюдал и убедился, что к больным здесь относятся хорошо и с пониманием, а если и есть недостатки, то они поправимы: идеальным ничего не бывает.
Хотелось бы выразить большую благодарность и лечащему врачу-неврологу Геннадию Петровичу Раку за его терпение, уважение к больным, профессионализм, умение своевременно помочь и подсказать. Не могу не выразить большую благодарность замечательной, душевной медицинской сестре неврологического кабинета поликлиники Зое Ивановне Сенюк. Такие большие опыт и знания, требовательность, а иногда и настойчивость, какими обладает Зоя Ивановна, только на пользу пациентам. Также не могу не отметить и медсестер из хирургического кабинета поликлиники за их человечность. Это Анна Владимировна Черкас и Анна Михайловна Ротько. Мне часто приходилось обращаться к ним за помощью, которую я всегда и получал.
Хочу вспомнить хорошим словом медицинского регистратора регистратуры поликлиники Татьяну Николаевну Чернецкую, которая очень чутко относится к пациентам. Когда приходит больной за талончиком, а талонов нет, видно, что она переживает. Позже, когда талон появляется (возвратит кто или по каким-то другим причинам), Татьяна Николаевна найдет просившего и даст ему талон.
Немного расскажу о себе. Детство было трудное: его опалила война. Поэтому я не верил, что когда-нибудь смогу поесть вдоволь хлеба. В детстве я видел только нищету, недоедал, поэтому часто болею. Перенес три операции и очень понимаю боль других.
Подготовила Диана ТКАЧЕНКО 
