— Лариса Владимировна, в чем преимущества вакцинации?
— Вакцинация является единственным научно обоснованным эффективным методом предупреждения гриппа. Ее преимущества очевидны. Прежде всего, это строгая специфичность вакцин к наиболее актуальным в сезоне штаммам вируса гриппа. Прививка снижает распространение болезни и смертность, в 3–4 раза дешевле, чем затраты на лечение гриппа и его осложнений. Она позволяет экономить средства на лечение гриппа и его осложнений, может значительно сократить временную нетрудоспособность, доступна, эффективна и безопасна для взрослых, детей с 6-месячного возраста, беременных женщин. Вакцинопрофилактика не требует значительных материальных затрат, так как прививка проводится однократно или двукратно (детям). Вакцины применяются более 50 лет, за этот период их безопасность и эффективность возросли. Все разрешенные вакцины в Республике Беларусь проходят контроль качества.
— Какими вакцинами можно привиться в Копыльской ЦРБ?
— В настоящее время в учреждениях здравоохранения, в том числе и в нашем, население уже начало активно прививаться. Вакцинация препаратом «Гриппол» стоимостью 7 рублей 20 копеек производства России осуществляется за счет средств республиканского и местного бюджетов на бесплатной основе. Также поступила противогриппозная вакцина «Инфлювак» (производство Нидерланды) стоимостью 12 рублей 10 копеек, которой можно привиться за счет личных средств граждан. Вакцинироваться на платной основе могут все желающие во всех учреждениях здравоохранения города и района. Желающие защититься от гриппа могут обратиться в кабинет профилактики Копыльской ЦРБ, участковые больницы и амбулатории.
— За чей еще счет проходит вакцинация?
— За счет республиканского бюджета прививаются следующие категории граждан. Прежде всего, это «группа высокого риска последствий заболеваний гриппом»: дети от 6 месяцев до 3-х лет, дети с 3-х лет и взрослые с хроническими заболеваниями, состоящие на диспансерном учете, лица с иммуносупрессией, лица старше 65 лет, беременные, а также «группа высокого риска заражения гриппом», куда входят медработники, дети и взрослые из учреждений с круглосуточным пребыванием. За счет средств местного бюджета прививаются: дети, посещающие организованные коллективы; студенты; работники учреждений образования, жизненно важных служб и транспорта; лица, находящиеся в контакте с пациентами с хронической патологией и находящиеся в контакте с детьми до 6 мес.
— Кто и когда должен прививаться в первую очередь?
— Это пациенты группы риска по тяжелому течению гриппа, женщины во 2-м и 3-м триместрах беременности, дети, медицинские работники и работники социальных сервисов. Оптимальное время для вакцинации с октября по середину ноября. Иммунитет вырабатывается в течение 2 недель после введения вакцины. Завершится кампания до 1 декабря.
— Существуют ли противопоказания для вакцинации?
— Противопоказаниями к иммунизации гриппозными вакцинами являются аллергические реакции на куриный белок, реакция на предыдущее введение вакцины, иммунодефицитные состояния, новообразования. Поэтому перед проведением прививки в обязательном порядке проводится осмотр у врача.
Беседовала Диана ТКАЧЕНКО 
Основной задачей благотворительного фонда является защита прав детей, оказание моральной, материальной, медицинской, юридической и другой помощи детям-сиротам и тем, которые находятся под опекой, больным детям и детям с ограниченными возможностями, а также поддержка талантливых ребят. Самыми главными помощниками в реализации программ и акций Белорусского детского фонда выступают неравнодушные граждане — это те, кто принимает участие в благотворительных проектах и акциях фонда, оказывает безвозмездную спонсорскую помощь, которая потом направляется на поддержку нуждающихся детей.
По словам председателя Копыльского районного отделения РОО «Белорусский детский фонд» Зои Дайняк, постоянное содействие и поддержку оказывают многие организации и учреждения района. Среди тех, кому небезразличны проблемы маленьких граждан, следует отметить Копыльский и Тимковичский сельисполкомы, среди предприятий и организаций — Копыльский филиал ОАО «Слуцкий сыродельный комбинат», УЗ «Копыльская ЦРБ», редакцию газеты «Слава працы» и ЗАО «Жилихово», среди учреждений образования — ГУО «Грозовский УПК д/с – СШ», ГУО «Каменский УПК д/с – СШ», ГУО «Старицкая СШ», ГУО «Гимназия № 1 г. Копыля имени Н.В. Ромашко», ГУО «Лесновская СШ», ГУО «Тимковичская СШ», а также многочисленных специалистов райисполкома: финансового отдела, управления по сельскому хозяйству и продовольствию и управления по труду, занятости и социальной защите райисполкома.
Только за текущий год сумма поступлений добровольных взносов составила порядка 3200 белорусских рублей. Так, в рамках акции «Соберем ребенка в школу» 736 рублей было направлено шести многодетным и малообеспеченным семьям, в которых воспитывается 19 детей. Еще 1700 рублей по решению фонда было выделено на оборудование детской спортивной площадки в д. Дусаевщина.
Одна из основных программ фонда — оздоровление, в рамках которой в текущем году летнее оздоровление в Германии прошло четверо ребятишек из опекунских семей. Еще трое ребят (с онкологией и заболеванием сердца) оздоровились в белорусских лагерях.
В рамках реализации программы «Юные дарования» Минский областной детский фонд уже на протяжении многих лет находит юные таланты из числа детей-сирот, детей, оставшихся без попечения родителей, детей с ограниченными возможностями и помогает им в развитии и становлении. В 2016 году был объявлен конкурс современного художественного искусства «Новое поколение. День сегодня», по итогам которого наш земляк Виталий Данилин представил на суд жюри свою работу, выполненную в технике графика (гелевая ручка), и стал призером, получив высокую оценку специалистов.
Активно районное отделение РОО «Белорусский детский фонд» участвует и в таких мероприятиях, как «Царство добрых творцов», приуроченное ко Дню защиты детей. Фонд поощрял и талантливых детей по итогам творческого фестиваля-конкурса «Голос Копыльщины», а также выпускников школ-2018. Уже совсем скоро стартует акция «Наши дети», которая ежегодно становится настоящим подарком к Рождеству и Новому году. Поэтому Копыльское районное отделение Белорусского детского фонда по-прежнему будет продолжать сотрудничество с организациями и предприятиями района по привлечению добровольных пожертвований на реализацию благотворительных акций и проектов фонда. Ведь, оказывая посильную помощь детям, попавшим в сложные жизненные ситуации, неравнодушные копыляне дарят им радость и надежду.
Татьяна БОХАН 
■ Вера Васілеўская і Святлана Леанідаўна Сапешка[/caption]
Скончыўшы БДПУ імя М. Танка, Святлана Леанідаўна атрымала накіраванне на сваё першае месца працы — намеснік дырэктара Пацейкаўскай СШ. Таму прыходзілася не столькі вучыць, колькі вучыцца самой. Каб даваць метадычныя парады больш вопытным калегам, трэба было ведаць крыху больш, дапамагаць знаходзіць сучасныя падыходы. І сёння словы ўдзячнасці педагог гаворыць былому дырэктару Уладзіміру Аляксандравічу Лукашэвічу і яго намесніку Ірыне Леанідаўне Кандрукевіч.
Зараз Святлана Леанідаўна мае свой стыль работы. Ёсць і вынікі, якімі можна ганарыцца. Адзін з такіх — Дыплом ІІ ступені на трэцім этапе рэспубліканскай алімпіяды па вучэбных прадметах. Гэтую ўзнагароду заваявалі разам з Верай Васілеўскай.
— Дзяўчынка вельмі разумная, шмат чытае, — расказвае Святлана Леанідаўна. — Заўважыла я яе ў 5 класе, калі стала класным кіраўніком. Вера заўсёды была з кніжкай, нават калі яе сябры гулялі на перапынках. Працаваць з ёй — адна асалода. А дапамагалі мне парады больш вопытных калег: Валянціны Сямёнаўны Саўчанкі, якая зараз на заслужаным адпачынку, а таксама Людмілы Леанідаўны Мілашэўскай і Ніны Аляксандраўны Скрыпінскай.
Настаўніца не застаецца ўбаку ад творчай і грамадскай дзейнасці: заўсёды прымае актыўны ўдзел у жыцці школы. Напрыклад, разам з вучнямі рыхтуе навуковае даследаванне. А яшчэ — гэты год выніковы для яе 11-класнікаў, таму наперадзе старанная падрыхтоўка да экзаменаў, да ўдзелу ў цэнтралізаваным тэсціраванні. Адным словам, прафесійнае жыццё патрабуе поўнай самааддачы і самаўдасканалення.
Дзіяна ТКАЧЭНКА 
■ Таццяна Леанідаўна Маргалік са сваімі выхаванцамі[/caption]
Пагадзіцеся, любы бацька, які турбуецца аб усебаковым развіцці свайго дзіцяці, бачыць яго педагога патрабавальным, пісьменным, ініцыятыўным, прынцыповым, добрасумленным. Менавіта гэтыя рысы ўласцівыя Таццяне Леанідаўне. За 18 гадоў, на працягу якіх яна працуе ў Мажскім ВПК д/с – ПШ, жанчына змагла дасягнуць высокіх і ўстойлівых вынікаў. І калі пра поспехі школьнага настаўніка сведчаць яго дасягненні ў вучэбнай дзейнасці, то самым галоўным дасягненнем выхавацеля дзіцячага садка з’яўляюцца тыя цікавасць і жаданне, з якімі хлопчыкі і дзяўчынкі пераступаюць парог адукацыйнай установы. Знаходзіць шлях да дзетак Таццяне Леанідаўне дапамагаюць прынцыпы: навучаць — гуляючы, любую інфармацыю ажывіць і зрабіць яркай, цесна супрацоўнічаць з сям’ёй. І таму выхаванцы педагога на працягу некалькіх гадоў з’яўляюцца прызёрамі інтэлектуальнага конкурсу «Я — даследчык», неаднаразова ўзнагароджваліся граматамі і дыпломамі.
— Таццяна Леанідаўна ўносіць свой уклад у развіццё нашай установы, — гаворыць дырэктар Мая Вацлаваўна Ясючэня. — Ёю выраблена мноства дапаможнікаў, дыдактычных гульняў, аформлены тэматычныя альбомы і шырмы. Яна — удзельнік і прызёр па выніках удзелу ў раённых аглядах-конкурсах сярод выхавальнікаў устаноў дашкольнай адукацыі, вучэбна-педагагічных комплексаў: «Сюжэтна-ролевыя гульні сучасных дзяцей», «Куток прыроды», «Гульнёвая пляцоўка». За ўклад у развіццё ўстановы і дасягненні ў адукацыйнай дзейнасці неаднаразова ўзнагароджвалася ганаровымі граматамі аддзела адукацыі Капыльскага райвыканкама і райкама прафсаюза работнікаў адукацыі і навукі.
Акрамя высокага прафесійнага майстэрства калегі адзначаюць такія асабістыя якасці, як мэтанакіраванасць, добрасумленнасць, працавітасць і адказнасць. Таццяна Леанідаўна як сучасны настаўнік пастаянна імкнецца да самаўдасканалення, вывучае спосабы актуальных патрабаванняў да арганізацыі адукацыйнага працэсу. Гэта дапамагае пісьменна выбудоўваць траекторыю развіцця асобы дзіцяці, яго самастойнасці і ініцыятыўнасці.
Таццяна Леанідаўна цесна супрацоўнічае і з бацькамі, выкарыстоўвае нетрадыцыйныя формы і метады работы, стараецца зацікавіць іх, шчыра распавядае ім пра жыццё дзяцей у дзіцячым садзе, аб іх звычках, інтарэсах.
Дзіяна ТКАЧЭНКА 
■ Зінаіда Васільеўна Прыміч[/caption]
«У лідара ёсць дзве важныя рысы: па-першае, ён сам кудысьці ідзе, па-другое, ён можа павесці за сабой людзей». Гэтыя словы Максімільяна Рабесп’ера як нельга лепш характарызуюць дзейнасць Зінаіды Прыміч. У даволі складаны час узначаліўшы тады яшчэ «першую» школу, Зінаіда Прыміч зрабіла тое, што не заўсёды здолее зрабіць мужчына. Дзякуючы яе намаганням, ведам і характару быў узведзены новы будынак гэтай установы адукацыі, які і зараз прываблівае незвычайным дызайнам. Але пра ўсё па парадку.
…9 студзеня 1997 года Зінаіда Васільеўна памятае вельмі добра. Гэта была нядзеля. І нягледзячы на выхадны дзень, яе запрасіў да сябе Вячаслаў Вячаслававіч Ярмалінскі, які ўзначальваў раённы аддзел адукацыі. Нагода была самая што ні на ёсць сур’ёзная. Ён прапанаваў Зінаідзе Васільеўне стаць дырэктарам СШ № 1 г. Капыля. І Прыміч, якая ўсё жыццё лічыла, што трэба рухацца наперад, пераадолеўшы сумненні, дала згоду. Першае ўражанне ад тагачаснай школы было зусім не радасным. Дзяцей навучалася 750, а памяшканняў для іх амаль не было. Цесная настаўніцкая, класы з фанернымі сценамі, старая пішучая машынка… Не, не такой павінна быць школа. І ўзвядзенню прыбудовы Зінаіда Прыміч аддавала ўвесь свой час, усе веды і характар. Нават сям’я адышла на другі план. І сёння з цеплынёй і ўдзячнасцю яна ўспамінае тагачасных дырэктара ПМК-194 Варламава В.М. і прараба Мікалая Клочку, начальніка Капыльскага УКБ Леаніда Бурака. Добрым дарадчыкам заўсёды была Людміла Камёнка. Ды і самі настаўнікі, вучні і іх бацькі не заставаліся ўбаку. Яны добрасумленна дапамагалі збіраць мэблю і расстаўлялі яе па класах, прыводзілі ў парадак памяшканні. Менавіта дзякуючы іх сумесным намаганням 1 верасня 2000 года адчыніў дзверы новы сучасны будынак. Гэта было такое доўгачаканае свята! Цяпер, як і марыла дырэктар, дзеткі будуць набываць веды ў новых светлых класах, на перапынках змогуць бавіць час у двухузроўневай рэкрэацыі — форуме.
Не паспелі адсвяткаваць, як прыйшоў яшчэ адзін загад: у раёне трэба стварыць установу адукацыі новага тыпу — гімназію. Паколькі самы сучасны будынак быў у СШ № 1, яе і вырашылі рэарганізаваць у гімназію.
…Каб стаць тым, хто яна ёсць і зараз, Зінаіда Прыміч сама ўвесь час вучылася. Спачатку ў сваёй першай настаўніцы са Скабінской васьмігодкі Казлоўскай Валянціны Сільвестраўны. Пазней вопыт лідарства і ўмення сябе трымаць пакрыху пераймала ў больш вопытных калег. А такіх было нямала. Першай асобай, у якой вучылася сябе пазіцыяніраваць, стала настаўніца хіміі ў школе для дзяцей рускіх ваеннаслужачых у г. Вітшток, што ў Германіі. Муж Зінаіды Васільеўны (дарэчы, яе аднакласнік) — ваенны, таму ўсё жыццё яна накіроўвалася за ім у розныя кропкі, і не толькі Савецкага Саюза. З 1981 года домам для сям’і Прымічаў стаў г. Талды Курган, пазней — Учарал і Джамбул у Казахстане. І ў кожным горадзе яна працавала ў школе, вучыла дзетак біялогіі і геаграфіі, але больш вучылася сама. Менавіта гімназія ў Джамбуле (такія ўстановы сталі з’яўляцца ў Савецкім Саюзе ў 80-х гадах ХХ стагоддзя) стала годным прыкладам. А дакладней — яе дырэктар Аліса Піліпаўна Несцерава. У класе, дзе класным кіраўніком з’яўлялася Зінаіда Васільеўна, было 30 вучняў. І ўсе — розных нацыянальнасцей. Да кожнага трэба было знайсці свой падыход. Дарэчы, Зінаіда Прыміч заўсёды лічыла, што асобу дзіцяці трэба паважаць і дапамагаць ёй развівацца. На яе ўроках геаграфіі дзеці адкрывалі для сябе навакольны свет, вучыліся рабіць высновы і прадбачыць. У першую чаргу настаўніца патрабавала парадак і дысцыпліну, бо толькі праз іх можна стаць паспяховымі людзьмі. Зінаіда Васільеўна выкарыстоўвала творчыя заданні, ужо тады сама распрацоўвала тэсты. Інфармацыйныя тэхналогіі толькі пачалі зараджацца, але іх важнасць настаўніца прадбачыла. Бацькі дзяцей заўсёды ішлі насустрач сучаснаму погляду педагога, дапамагалі. Каб пераймаць перадавы вопыт, разам з джамбульскімі калегамі ездзіла ў адну з гімназій Масквы.
У пачатку 90-х гадоў муж звольніўся з радоў Узброеных Сіл. Сям’я вырашыла вярнуцца на сваю малую радзіму. Гарсавет, выхавацель ГПД, а затым і настаўнік у СШ № 3 г. Капыля — так пачынаўся прафесійны шлях на Капыльшчыне, так прыйшла да сапраўднага лідарства.
Мне пашчасціла працаваць пад кіраўніцтвам Зінаіды Васільеўны. Упэўнена, дзякуючы яе асабістаму імкненню да самаўдасканалення, калектыў заўсёды займаў лідарскія пазіцыі ў сістэме адукацыі раёна. Зінаіда Васільеўна была тым рухавіком, які не даваў гімназіі спыніцца. Кожнага настаўніка яна цаніла і паважала, да кожнага імкнулася знайсці свой падыход. Не ўсё і не заўсёды давалася лёгка. Часам прыходзілася быць жорсткай і патрабавальнай, але кожнае сваё слова або выказванне супрацоўнікаў дырэктар прапускала праз сябе, праз свае душу і сэрца. Толькі нікому гэтага не паказвала, усе перажыванні заставаліся схаванымі так глыбока ўнутры, што мы, яе калегі, не заўважалі хваляванняў.
Усе сучасныя навінкі заўсёды знаходзілі свае месцы ў гімназіі. Педагагічныя і інфармацыйныя тэхналогіі, стварэнне навуковага таварыства навучэнцаў «Эрудыт», алімпіядны рух, рэалізацыя разнастайных педагагічных праектаў усіх узроўняў. Надзвычай цікавым і яскравым было свята Дзень навукі і мастацтва, гасцямі якога станавіліся дырэктары школ, іх намеснікі і настаўнікі. За перыяд кіраўніцтва гімназіяй Прыміч была створана свая сістэма работы з адоранымі вучнямі. І вынікі казалі самі за сябе: дыпломы на алімпіядах, навукова-практычных канферэнцыях, творчых конкурсах. І гэта не поўны спіс дзейнасці дырэктара. Якая б дэлегацыя ні наведвала раён, яе заўсёды прыводзілі ў гімназію. Настаўнікі давалі годныя адкрытыя ўрокі для прадстаўнікоў як раёна, так і вобласці, рэспублікі. Самаразвіццё і самаўдасканаленне некаторых педагогаў было адзначана на раённым узроўні: яны самі сталі кіраўнікамі. Калі пра сапраўднага настаўніка кажуць, што ён працягваецца ў сваіх вучнях, то дырэктар Зінаіда Васільеўна Прыміч — у сваіх паслядоўніках.
Марына Крэпская, дырэктар Капыльскай дапаможнай школы-інтэрната:
— У гімназіі я працавала настаўніцай пачатковых класаў. Потым узначаліла прафкам. І заўсёды вучылася ў Зінаіды Васільеўны. Асабісты прыклад, дысцыпліна і любоў да парадку — на гэтым трымаўся аўтарытэт дырэктара. Яна раней за ўсіх прыходзіла на працу і самая апошняя ішла дадому. Зінаідзе Васільеўне ў параўнанні з іншымі калегамі-дырэктарамі было складаней: гімназія — адзіная ў раёне, і шлях у яе асаблівы. Але, лічу, дырэктару дапамагала каманда прафесіяналаў-намеснікаў. Першыя тры гады сваёй дзейнасці як кіраўніка я заўсёды раўнялася на Прыміч, пыталася ў сябе, а як бы зрабіла Зінаіда Васільеўна, тэлефанавала да яе. Яна была і застаецца для мяне прыкладам лідара.
Валянціна Балажынская, намеснік старшыні камісіі па справах непаўналетніх райвыканкама:
— Пад кіраўніцтвам Зінаіды Прыміч мне давялося працаваць больш за дзесяць гадоў: спачатку ў якасці настаўніка, затым — намесніка дырэктара. Гэта былі гады майго прафесійнага станаўлення і росту. Я і мае калегі вучыліся ад Зінаіды Васільеўны ПРАЦАВАЦЬ, працаваць добрасумленна, самаахвярна, шчыра. Для многіх з нас Зінаіда Васільеўна стала яскравым прыкладам сапраўднага кіраўніка — адказнага, справядлівага, працалюбівага. У кожным, ці то гэта настаўнік, ці то вучань, яна бачыла асобу, заўсёды імкнулася знайсці і адзначыць станоўчыя якасці. Вопыт, атрыманы падчас сумеснай працы, неаднойчы дапамагаў мне ў складаных сітуацыях і прафесійнай дзейнасці.
Дзіяна ТКАЧЭНКА 
