Госці гэтага выпуску «Святліцы» — удзельніцы фальклорнага гурта «Лютовіцкія вячоркі». Самай старэйшай жанчыне Алене Аляксандраўне Захар’яш у гэтым годзе спаўняецца 82 гады. Астатнія крыху маладзейшыя: Марыя Адамаўна Кулеш нарадзілася ў 1940 годзе, на сем гадоў за яе старэйшая Валянціна Пятроўна Ждановіч. Самая малодшая Валянціна Мікалаеўна Сняжко ўбачыла свет у 1950 годзе. На жаль, кіраўнік гурта Ніна Іванаўна Емяльянава не змагла далучыцца да размовы па стане здароўя.
[caption id="attachment_55816" align="aligncenter" width="580"]
В.М. Сняжко, А.А. Захар’яш, В.П. Ждановіч, М.А. Кулеш[/caption]
Тэма нашага праекта — гэта ўсё ж такі захаванне кулінарнай спадчыны, таму і размаўляем з жанчынамі мы менавіта пра іх сакрэты прыгатавання страў.
— Не елі мы гэтаго, што зараз ямо, — распачынае гаворку Алена Аляксандраўна Захар’яш. — Пасля вясны збіралі на палях картоплю ўсялякую: і гнілую, і перамерзлую — і з крухмалу, які там заставаўся, мама пякла чорныя блінцы. Яны на зубах трашчалі. Грэчачку збіралі, што расла на поплыве, маленькую такую. Прасявалі, таўклі ў ступе, потым парылі ды
зацірку варылі: ваду закіпяціць мама ды муку рукамі ператрэ, каб галушачкі атрымаліса. Зварыць, ды так і ямо. Малака не было, хоць каровы трымалі амаль ва ўсіх гаспадарках: усё здавалі дзяржаве — малако, яйкі, м’яса.
— Калі была
патрушанка (каўбаса з вантроб свінні. —
Рэд.), то мама закіне танюсенькі кавалачак для запаху, — уступае ў размову Марыя Адамаўна Кулеш.
— Па вясне
лебяду рвалі, — дапаўняе Алена Аляксандраўна, — апарвалі яе кіпятком, потым крышылі і ў чыгунку варылі.
— А мы яшчэ
салат вырошчвалі, — удакладняе Марыя Адамаўна, — мама яго нарве, потым цыбулі накрышыць ды з кіслым малаком. Хлеба не было, так і елі. Як ёсць смятана, то забеліш ды ясі.
— Вельмі я
блінцы люблю, — зноў гаворыць Алена Захар’яш. — Цеста так раблю: на ноч расчыняю сыроватку, мукі сыплю густавата. На раніцу пакідаю ў кубачку крыху сыроваткі і ўкідаю туды соды, каб зашумела (перагасла) і л’ю яе ў цеста. Гляджу, калі рэдкавата — то яшчэ сыплю мукі. І такія блінцы! Зяць жа вельмі любіць мае блінцы!
— І я так раблю, — згаджаецца Марыя Адамаўна Кулеш, — толькі на ноч накрываю цеста папераю, каб не ўсохла.
— Ды яшчэ са
скваркамі! — з азартам дапаўняе Алена Аляксандраўна. — Напяку яйкі на патэльні, смятаны туды…
ЦІКАВА. Фальклорны гурт «Лютовіцкія вячоркі» створаны ў 1982 го-дзе ў в. Лютовічы. Першым арганізатарам калектыву быў парторг калгаса Захарэвіч Дзмітрый Васільевіч. Жанчыны, якія спяваюць у калектыве, шануюць і захоўваюць традыцыі, прапагандуюць культурную спадчыну сваёй мясцовасці. Гэта самабытны, аўтэнтычны калектыў.
Дарэчы, творчы шлях гурта вельмі цікавы і багаты на падзеі. У яго рэпертуары мясцовыя песні, песні каляндарнага цыкла (жніўныя, веснавыя), абрадавыя (вясельныя, радзінныя). Акрамя песеннага жанру калектыў выконвае і традыцыйныя танцы: «Кракавяк», «Падэспань», «На рэчаньку», «Каробачка», «Полька» і іншыя, а таксама гульні «Рашатуха», «Гас-падар», «Важыць соль» і г.д. Жанчыны і сёння прымаюць актыўны ўдзел у народных святах і абрадах: «Каляды», «Масленіца», «Зажынкі», «Дажынкі», абласным свяце-конкурсе «Млечны шлях ад рук бабулі», які традыцыйна праходзіць на Капыльшчыне. Зусім нядаўна яны сталі гераінямі тэлеперадачы «Наперад у мінулае» на тэлеканале Беларусь 3.
—
Бліны пяку таксама з сыроваткі, мукі, соды, а вось есці люблю з капустаю, — бярэ ўдзел у размове Валянціна Пятроўна Ждановіч. — І
мачанку люблю: м’яса трошкі, скварачку, трошкі каўбаскі, цыбулькі, грыбы яшчэ — ды яно і варыцца. Тады малака і мукі, раскалачу так от як смятана і ўлью ў варанае. …Мы некалі добра гатавалі, — уздыхнуўшы, працягвае жанчына. — І
каўбасы самі рабілі. М’ясо накрышым, рукамі ж крышылі. Ды прыпраў дабавім. Як
нацяганкі (паляндвіцы) рабілі, дык трэба, каб яны стаялі дні тры: у начовачкі пакладзём ды пасыплем прыправамі (кроп, каляндра, гарчыца, часнок), соллю, павернем на адзін бок, на другі бок, покуль добра не ўсоліцца. Потым я капронавыя панчохі нацягала на паляндвіцы… То даўно было. А зараз я
галубцы раблю: адвару рысу, фарш размяшаю, прыправы трошкі ўсыплю, капусту спару. Ды ў лісты гэтыя фарш пакладу і ў печ пастаўлю. Соус не кідаю, бо горш кіслыя робяцца.
— Я і
ўху вару, — працягвае размову Валянціна Пятроўна. — Нядаўна сын шчупака злавіў, дык я і зварыла. Галаву адрэзала, жабры выкінула (бо горка было б), картоплі раскрышыла, ды марковачкі, ды цыбулі. Як картопля ўжо гатова, то кінула рыбу парэзаную, перац і ліст лаўровы. А як пяклі рыбу, то ў муцэ яе абмаквалі, ды на поснае масла.
— От смачны
суп з курыцы я варыла, — крыху мяняючы тэму, гаворыць Алена Аляксандраўна, — м’яса гэтага кіну, ліста лаўровага, круп якіх (пярлоўкі, сечкі, гароху) ды картоплі накрышу. Так і вару. Другі раз, як захочаш смачна з’есці, то курыцу зловіш, засячэш ды ў чугун паложыш — і ў печ. Печ жа кожны дзень палілі, бо свіней чарада стаяла. А як заколеш кабана, то
сцягнякі рабілі. Спачатку ў расол іх клалі: вада ды соль, ды каб астыла, ды прыпраў якіх (часнок, перац, каляндра). Трэба, каб выстаяўса, а потым сох, ды доўга сох.
— Яшчэ, як калолі кабана, вытоплівалі
жыр, — дапаўняе Валянціна Мікалаеўна Сняжко. — Здор клалі ў чугун ды чакалі, покуль ператопіцца — такі беленькі, харошы. Потым на ім і сухарыкі жарылі, і хлеб.
[caption id="attachment_55815" align="aligncenter" width="580"]
Першы састаў калектыву «Лютовіцкіх вячорак». 80-я гады ХХ ст.[/caption]
—
Капусту люблю зварыць, — кажа Валянціна Пятроўна, — туды кідаю абавязкова скварачку, бо тады смачнейшая, калі наварыстая. А яшчэ лепш, калі сала елкае. Люблю капусту есці ды з картопляю. Натаўком
кашу і горкаю, і камякамі.
Камякі што такое? — перапытвае жанчына, заўважыўшы мой здзіўлены позірк. — Пюрэ заскварвалі салам і цыбуляй, бралі лыжкаю, скатвалі камячок. Потым кладом на сковараду пірамідкаю — і ў печ. Каб яны абсмажыліса з усіх бакоў, паступова пераварочвалі. Атрымоўваліса рыжанькія такія камячкі. Дзеці вельмі любілі. Ды яшчэ з цыбуляй зялёнаю.
— Добра, калі капуста кіслая, — падказвае Алена Аляксандраўна. — Я восенню, калі
капусту квашу, то пару гляджу, без пары не кладу. Чакаю, калі месяц ні сяго ні таго (сыходзіць). А яшчэ добра «старым перакроем» — гэта ўжо апошняя чвэрць месяца. Пакладу качаны, але вады не наліваю дзень-два. У маладзічку налью: на вядро вады паўлітра солі, кружочкам прыкладу і каменьчыкам. Потым, калі лезу ў пограб, кружочак змыю і камень змыю. Укісне капуста ўжо цераз месяцы два. І стаіць яна ў мяне да Троіцы.
— Калі дзеці былі малыя, то мы шмат чаго рабілі, — гаворыць Валянціна Мікалаеўна Сняжко. — Не было і дня, каб
сухарыкаў не рабілі: яйцо ўбіць, малако, сахар, сметанковае масла ці маргарын. Замясіць цеста і раскачаць, парэзаць гэтак во ромбікамі. На сковараду наложыш — і ў печ. Ды яны такія пышныя, а калі пачарствеюць, то ажно рассыпваюцца.
— Яшчэ і
хрушчы пяклі: яйцо, малако, сахар і мука. На посным масле і без соды, — гаворыць Валянціна Пятроўна.
— Я раней, як на ферму пайсці, то і пірагоў напяку, — успамінае Марыя Адамаўна.
— Я пякла
пірагі з дражджамі, — кажа Марыя Адамаўна. — Расчыняла з вечара цукар, малако і муку. Расчыню і пастаўлю на печ. Раніцай устану, дрожджы ўкіну, сахар, яйкі бралі дзясяткамі, маргарыну. Добра вымяшу ды пяку.
—
Пончыкі пяклі, як аладкі, толькі гусцей, — нагадвае Валянціна Пятроўна. — Так, цеста рабілі як і на блінцы, толькі цукар кідалі. Да ў посным масле і пяклі.
— Бывала, што і часу няма на сухарыкі ці хрушчы, — кажа Валянціна Мікалаеўна, — то
батоны рабілі: змяшаеш малако, яйкі, цукар, абмакнеш у гэтым скібачку ды жарыш.
— А ўвесну
квас рабілі, — кажа Алена Аляксандраўна, — буракі цёрлі на тарцы, ды каб перакіслі, потым кідалі часнок і кроп. Ды агурок, калі ёсць. А калі не было, то цвет бралі: агуркоў яшчэ няма, а кветачкі іх усё раўно агуркамі пахнуць. Цяпер я бярозавы сок бяру ды таксама з часначком, з цыбулькай і кропам, а ўлетку то і лісця з буракоў пакрышу.
Вось такая смачная гутарка атрымалася, але карціна не была б поўнай, калі б мы не сказалі, што бабулі на самой справе гатуюць смачна. На жаль, паспрабаваць усе стравы, пра якія ішла размова, не ўдалося. Але з упэўненасцю магу сказаць, што і блінцы, і самаробныя каўбаскі, і тыя ж галубцы — найсмачнейшыя! А дома ўжо сама прыгатавала камячкі. І праўда — проста і смачна!
Дзіяна ТКАЧЭНКА
Фота аўтара
Со знаменательным событием в жизни юных граждан страны в зал заседаний Копыльского РОВД пришли поздравить депутат Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь Людмила Нижевич, председатель Копыльского райисполкома Анатолий Линевич, председатель районного Совета депутатов Ирина Кисляк, заместитель председателя райисполкома Александр Липницкий, руководители общественных объединений, учреждений социальной сферы, РОВД.
После официальной части состоялась экскурсия в Копыльский районный краеведческий музей, где юноши и девушки узнали об истории города и района с древних времен и до наших дней.
Этот день также стал значимым для учениц гимназии № 1 г. Копыля Анастасии Жоголь, СШ № 2 Веры Василевской и СШ № 3 г. Копыля Дианы Кеух, получивших паспорта из рук губернатора Минской области Семена Шапиро на праздничном торжестве, состоявшемся в Несвижском замке. Еще одной воспитаннице СШ № 2 г. Копыля Полине Шакун наравне с юношами и девушками из Гродненской, Могилевской и Минской областей выпала честь получить главный документ на аналогичном республиканском мероприятии, где паспорта вручили председатель Центральной комиссии по выборам и проведению республиканских референдумов Лидия Ермошина и министр образования Республики Беларусь Игорь Карпенко.
Сергей ЛАЗОВСКИЙ
Фото автора 
Лучший друг – бабушка![/caption]
Сколько хорошего для меня сделала моя бабушка Антонина Вячеславовна Феоктистова! Конечно, для меня она лучше всех. Она меня многому научила. Благодаря бабушке я читаю с 4,5 лет. Первое стихотворение я выучила именно с ней. А сколько сказок она прочитала мне, когда я была маленькой! Бабушка открыла мне мир кроссвордов, сканвордов, судоку. Она научила меня играть в шашки, домино, шахматы и другие игры.
А как она объясняет задачи! Понятно и доступно, так, что легко все понимаешь и запоминаешь. Первые шаги в кулинарном искусстве помогла мне сделать тоже бабушка. Мы с ней придумали даже свое кулинарное шоу «Раз, два, три — повар, вари!» Я там выступала в роли ведущей, а бабушка была моей помощницей. Вот так я усвоила рецепты приготовления многих блюд.
По профессии моя бабушка учитель начальных классов. У нее большой стаж работы — 35 лет! О профессии учительницы она мечтала с детства, потому что когда-то была влюблена в свою первую учительницу Сеножатсковской начальной школы Узденского района Коледу Татьяну Ивановну. После окончания школы поступила в Минский государственный педагогический институт имени А.М. Горького на факультет педагогики и методики начального обучения. Трудовой путь начинала в Подлесской базовой школе Слуцкого района. Бабушка говорит, что хорошо помнит всех своих учеников, хотя прошло много лет. Самым сложным в своей работе считает сформировать у учащихся потребность в знаниях, интерес к учебе, потому что «ученик — это сосуд, который нужно наполнить». Бабушка очень любит свою работу и детей. Сейчас она трудится в СШ № 2 г. Копыля. Она считает себя счастливым человеком, потому что работа приносит ей удовлетворение.
Ульяна СОЛОНЕЦ,
юнкор «СП» 
Еженедельно (по субботам) облисполкомами, Минским городским и районными исполкомами прямые телефонные линии проводятся с 9 до 12 часов.
11 марта 2017 года:
Анатолий Михайлович ЛОДЫГА, первый заместитель председателя Копыльского райисполкома начальник управления сельского хозяйства и продовольствия, по телефону 55-1-83. 
— Наш ансамбль створаны ў 1991 годзе, — расказаў у інтэрв’ю раённай газеце «Слава працы» мастацкі кіраўнік «Бяседы», народны артыст Беларусі, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь, кампазітар Леанід Канстанцінавіч Захлеўны. — Назва калектыву з’явілася таксама невыпадкова, пры яе дапамозе хацелася настроіць гледача на тую душэўную атмасферу, якая прысутнічае пры сустрэчах добрых сяброў. Не сакрэт жа, што слова «бяседа» азначае запрашэнне родных і блізкіх людзей у госці на сямейныя святы, на якіх гучаць народныя песні беларускіх аўтараў, а таксама танцавальная народная музыка. Важна тое, што мне ўдалося знайсці і аб’яднаць тых людзей, якія любяць беларускую песню.
— Што з’яўляецца адметнай рысай ансамбля?
— Безумоўна, гэта выканальніцкае майстэрства, якое складаецца з віртуознасці, ансамблевай зладжанасці і высокага прафесіяналізму яго ўдзельнікаў.
— Як падбіраецца і з чаго складаецца рэпертуар ансамбля?
— Рэпертуар вельмі шырокі па сваім дыяпазоне. Гэта беларускія песні розных жанраў — лірычныя і жартоўныя, прысвечаныя сямейным святам, народным абрадам і традыцыям. Ансамбль знаёміць слухача як з лепшымі, знаёмымі ўсім творамі, так і з малавядомымі жамчужынамі беларускай спадчыны. Але ўсе гэтыя песні з’яўляюцца непаддзельнай часткай духоўнага жыцця беларускага народа.
— Вы многа гастралюеце. Артысты кажуць, што ў кожным горадзе сустракаюць па-рознаму. Як вам капыльскія гледачы?
— Проста цудоўна. З адкрытымі сэрцамі і бурнымі апладысментамі. Магчыма, тут сыграў ролю той факт, што ў музыканта Юрыя Чаркаса, які грае на флейце ў нашым калектыве, ёсць капыльскія карані.
— Гэта сапраўды так, — уступае ў размову Юрый. — Практычна да свайго паўналецця я кожнае лета прыязджаў у цяпер ужо аграгарадок Мажа, адкуль родам мае бацька, бабуля і дзядуля. Таму капыльская зямля для мяне бадай што родная. А на радзіме выступаць удвая прыемна: родныя сцены, родныя людзі, асаблівая энергетыка. Але і больш хвалююча, адказна. На жаль, у Капылі я ўжо даўно не быў. Ведаеце, як толькі прыехаў, адразу ўспомнілася дзяцінства, той час, калі юнаком прыязджаў на веласіпедзе ў капыльскі Дом культуры на дыскатэку, як заляцаўся да дзяўчат.
— Як вы трапілі ў калектыў?
— Любоў да музыкі мне прывіў мой бацька. Я закончыў музычную школу, і, калі вучыўся ў Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі, мяне заўважыў Леанід Захлеўны і запрасіў да сябе ў калектыў. Музыкантам «Бяседы» я з’яўляюся з 1994 года.
Несумненна, на кожным канцэрце музыканты і вакалісты «Бяседы» ствараюць асаблівую атмасферу, якая дорыць мноства станоўчых эмоцый і забяспечвае добры настрой. Не стаў выключэннем і канцэрт у Капылі. Свае звонкія галасы і іскрыстыя характары падарылі капылянам салісты ансамбля Святлана Суседчык, Таццяна Лазоўская, Валянцін Кірыленка і самая маладая артыстка ансамбля Юлія Саўчанка.
У інструментальнай групе ансамбля «Бяседа» таленавітыя музыканты, у тым ліку і музычны кіраўнік калектыву Мікалай Алешка. Усе выдатна валодаюць рознымі народнымі інструментамі. Абавязкова хочацца сказаць і пра сцэнічны вобраз артыстаў, які прадуманы да дробных дэталей, касцюмы радуюць вока сваёй прыгажосцю, яркасцю і багатым выглядам. Так што відовішча прыемна нават самаму патрабавальнаму эстэту.
Каларытным артыстам атрымалася ператварыць звычайнае мерапрыемства ў адмысловую тэатральную пастаноўку з гарманічнай зменай харавых, сольных і інструментальных нумароў.
Крысціна ЖОГАЛЬ
Фота аўтара 
