Недавно отпраздновал свой юбилей Валентин Арсеньевич Мотуз. Его биография тесно связана с Копыльщиной. Здесь он проработал более 50 лет учителем музыки, передавая свои знания и умения молодому поколению. Благодаря его труду и целеустремленности оркестр белорусских народных инструментов «Копыльские дудари» стал известен по всей Беларуси и за ее пределами.
[caption id="attachment_72354" align="aligncenter" width="560"]
■ «Копыльские дудари». Вторая половина 80-х годов ХХ века[/caption]
Немного о детстве. Родился маленький Валик в деревне Белановичи Петриковского района Гомельской области. Отец Арсений Иванович работал бригадиром в колхозе. Мама Анна Ивановна — на полевых работах. Родители были очень трудолюбивыми и всегда во всем друг друга поддерживали. Семья воспитывала четверых детей: кроме Валика, двух братьев Толю и Ивана и сестру Надю. Валентин был самым старшим ребенком. В свободное от работы время отец играл на гармошке. «В выходной день ляжет на кровать, — рассказывает Валентин Мотуз, — положит на грудь гармошку — и играет, играет. А я рядом. И тянусь к ней… Люблю музыку с детства». Мирное и беспечное детство прервала война. Отец ушел на фронт. Защищал «Дорогу жизни» через Ладожское озеро. Возвращаясь из разведки, попал в плен. Домой вернулся только в 1947 году.
Военная и послевоенная жизнь была трудной. Главными кормильцами стали река Припять и лес. Дети мастерили самодельные удочки, ловили рыбу, собирали и заготавливали на зиму грибы и ягоды. Валентин Арсеньевич вспоминает, что очень часто с друзьями находили снаряды. После войны их было много в лесу и на полях. Забавы ради взрывали. Был даже один смешной случай: «Подорвали мы как-то снаряд на берегу Припяти. А по реке шел пароход из Петрикова в Мозырь. Бахнуло так, что пароход развернулся назад. О чем в эту минуту подумал капитан судна, трудно сказать».
Были, правда, и трагические случаи. После одного такого взрыва Валентину рассекло губу и ранило в правый локоть. Спасло то, что был одет в бушлат. Другу повезло меньше — он погиб. Об этой истории не дают забыть шрамы.
Трудовая и творческая деятельность. После окончания Белановичской восьмилетней школы пошел работать в Андреапольский топографический отряд. Была холодная осень. Ноги застудил так, что они начали отказывать. Больше месяца пролежал в больнице с диагнозом ревматизм. В итоге помогла лишь местная бабка, посоветовав народный способ с пчелами. Как только окрепли ноги, устроился на Верхне-днепровскую 8-ю земмашину речного транспорта в водах Припяти лебедчиком.
Когда пришло время идти в армию, напомнило о себе здоровье. Ревматизм дал осложнения на сердце. Пройти медицинскую комиссию никак не получалось. В спокойном состоянии врачи слышали шумы. Но стоило только присесть несколько раз — шумы бесследно исчезали. «Прежде чем предстать перед глазами комиссии, за дверью сделал десять приседаний. Прошел! Очень боялся, что не возьмут в армию — раньше это был позор. Что ты за кавалер с «волчьим билетом?» — рассказывает Валентин Арсеньевич.
По возвращении домой из армии устроился на Мозырский завод мелиоративных машин электриком. Чтобы взяли на эту работу, пошел на небольшую авантюру. Медкомиссию вместо Валентина пошел проходить его брат Анатолий. Подмены не заметили, потому что братья очень похожи внешне.
Здесь, в Мозыре, Валентин Мотуз знакомится с будущей супругой Любой, которой рассказывает о болезни сердца.
Позже было решено, что он пойдет учиться в 10 класс вечерней школы рабочей молодежи. Общаясь с большим коллективом, Валентин ожил. Больше плохие мысли его не посещали. Он рассказал одному однокласснику о своей любви к музыке. Тот посоветовал музыкальное училище в Гродно. Валентин загорелся идеей учиться в этом учебном заведении. Поговорив с женой, решили брать частные уроки игры на баяне в Мозырской музыкальной школе.
После окончания 10 классов будущий музыкант осуществляет свою мечту и поступает в Гродненское музыкально-педагогическое училище на заочную форму обучения по специальности «хоровое дирижирование». В 1963 году он держит в руках диплом по специальности «учитель пения общеобразовательной школы».
К этому времени в семье появился первенец — дочь Аллочка. Через четыре года рождается сын Валентин, которого назвали в честь папы. Валентин Арсеньевич увольняется с завода и едет в городской поселок Копыль устраиваться на работу в музыкальную школу преподавателем по классу баяна. Но его образования недостаточно. Нужно учиться дальше. И он поступает заочно в Молодечненское музыкальное училище на специальность «народные инструменты». Получив необходимую квалификацию, устраивается в Детскую музыкальную школу в Копыле преподавателем по классу баяна.
В 1967 году в семье рождается третий ребенок — Игорек, в 1973 году — Сашенька.
После 17 лет обучения детей игре на баяне был переведен на должность директора Копыльского районного дома культуры. Руководящую должность совмещал с работой в Детской музыкальной школе. За это время заканчивает Минский институт культуры по специальности «культурно-просветительская работа».
Об ансамбле народных инструментов «Копыльские дудари». Получив необходимые знания, Валентин Арсеньевич полностью посвящает себя пропаганде и развитию белорусской народной музыки. В Копыле он создает детский оркестр народных инструментов «Копыльские дудари». В умелых руках юных талантливых дудариков оживала и пела белорусская дудочка. «Копыльские дудари» привлекали самобытностью своего творчества и высоким уровнем мастерства. На Республиканском телевизионном фестивале народной музыки в Минске оркестр «Копыльские дудари» наградили Почетной грамотой. Но главное, что юных музыкантов и их руководителя увидела вся страна по телевизору.
Состав участников оркестра постоянно менялся. Репертуар часто обновлялся и дополнялся. Но, несмотря на все перемены, «Копыльские дудари» продолжали свою музыкальную деятельность под чутким руководством Валентина Мотуза. За высокое мастерство, последовательную и настойчивую пропаганду белорусского музыкального искусства оркестру «Копыльские дудари» присвоено звание народного.
Дудочки наших земляков звучали в Мироновском районе Украины на фестивале «Дружба», посвященном 70-летию Великого Октября, в Геленджике на празднике-карнавале «Геленджику улыбается солнце», на Первом фестивале народного белорусского искусства.
О настоящем. Валентин Арсеньевич и сегодня не оставляет музыку. Он активно участвует в жизни «Копыльских дударей». Ведь авторитет опытного музыканта среди коллег и его учеников незыблем.
На пенсии музыкант обзавелся еще одним увлечением — это огород. Дача сегодня занимает в его жизни особое место. Здесь он отдыхает душой и телом, трудится на земле себе в удовольствие, выращивая овощи и зелень. Внимательно следит за курочками.
Главной гордостью Валентин считает своих детей, которые никогда не забывают о родителях. Они очень дружные и заботливые. Отмечает музыкант и своих учеников. Для Валентина Арсеньевича очень важно, что есть последователи и продолжатели его музыкальной деятельности. Это гарант того, что его труд был ненапрасен, а «Копыльские дудари» будут успешно существовать еще долгие годы.
Ольга СИНЬКЕВИЧ,
студентка 5 курса факультета журналистики БГУ
Любоў МОТУЗ
Збіраў музыкаў
У аркестр вялікі.
Яму назва з той пары
«Капыльскія дудары».
І візітнай карткай
Стаў аркестр раёна,
Апроч Беларусі
Меў вялікі гонар.
У Геленджыку, Вільнюсе
Шчыра прымалі,
У Кіеве, Міронаўцы
Дудары ігралі.
Пры чарнобыльскай бядзе
Граць прыйшлося той дудзе —
Ліквідатараў, відаць,
Трэба было падтрымаць.
Граў на фестывалях
І на розных святах.
Стаў аркестр дудароў
Усесаюзным лаўрэатам.
І ў Паставах што іграў,
Лаўрэата атрымаў.
Ну дык грай жа, грай жа,
Усё ўспамінай жа!..
У большасці з іх за плячыма засталіся паўтара года нялёгкага шляху. Спачатку прой-дзены курс маладога байца, калі мацнела ўпэўненасць у тым, што ў армію юнакі прыйшлі не дарэмна. Кожны дзень — інтэнсіўная фізічная падрыхтоўка, ваенная тэорыя, страявая і баявая падрыхтоўка. І вось урачысты момант прыняцця прысягі, слёзы радасці матуль, пачуццё гонару за сыноў, сяброў.
А далей — напружаная паўсядзённая праца па асваенні воінскіх спецыяльнасцей. Настойлівасць і ўпартасць далі свае вынікі: юнакі сталі сапраўднымі спецыялістамі ў сваёй галіне.
Каля пяцідзесяці ўраджэнцаў Капыльшчыны вярнуліся гэтымі днямі з радоў беларускай арміі дамоў. У іх ліку — выдатнікі службы Дзмітрый Хаўхуновіч і Юрый Шынкевіч, бацькі якіх за выдатныя адносіны сыноў да даручанай справы былі адзначаны Падзячнымі пісьмамі камандавання часцей, дзе неслі службу хлопцы.
Дзмітрый ХАЎХУНОВІЧ — капылянін, вучыўся ў СШ № 2 г. Капыля, Капыльскім сельскагаспадарчым прафесійным ліцэі, Мінскім машынабудаўнічым кале-джы, пасля якога працаваў майстрам-педагогам у ліцэі машынабудавання ў Мінску. Служыць давялося ў слаўнай в/ч 3310 у ваенным гарадку Аколіца Мінскага раёна ў 2-й асобнай спецыяльнай міліцэйскай брыгадзе.
Рукапашны бой, сапёрная справа, патруляванне вуліц і забеспячэнне правапарадку — гэтаму і многаму іншаму давялося навучыцца Дзмітрыю.
Вайскоўцы брыгады ахоўваюць грамадскі парадак, забяспечваюць бяспеку мерапрыемстваў у Нацыянальным аэрапорце, суправаджаюць вышэйшых службовых асоб, канваіруюць асуджаных, абясшкоджваюць і знішчаюць боепрыпасы… Трапіць у брыгаду складана, а служыць у ёй ганарова і даволі цікава.
— Наогул у нашага падраздзялення шмат абавязкаў, — расказаў Дзмітрый Хаўхуновіч. — Таму салдаты абавязаны ведаць асноўныя артыкулы адміністрацыйнага і крымінальнага кодэксаў, парадак прымянення фізічнай сілы і спецсродкаў. На інструктыўных занятках адпрацоўвалі ўступныя задачы, заснаваныя на рэальных крымінальных фактах.
Юрый ШЫНКЕВІЧ са Слабада-Кучынкі служыў у 307-й гвардзейскай ордэнаў Кутузава III ступені і Багдана Хмяльніцкага II ступені школе падрыхтоўкі спецыялістаў мотастралковых і дэсантных падраздзяленняў, што ў ваенным гарадку Печы пад Барысавам.
У школе рыхтуюць камандзіраў, наводчыкаў-аператараў, механікаў-вадзіцеляў баявых машын пяхоты, камандзіраў мабільнага падраздзялення на бронетранспарцёрах.
Пытаемся ў Юрыя, ці цікава было служыць?
— І цікава, і карысна, — адказвае хлопец. — Ні адна школа, ні адзін універсітэт, ні адна акадэмія не навучаць таму, чаму навучышся ў арміі. А гэта не толькі вытрыманасць, вынослівасць, самадысцыпліна, уменне падпарадкоўвацца іншым і выконваць загады. Армія — школа самастойнасці. Там няма мамы, якая падшыла б за цябе каўнерык ці форменнае адзенне папрасавала альбо са стала прыбрала пасля таго, як паеў. Рады, што мае ўяўленні пра армію аказаліся куды горшымі, чым усё было на самай справе. Камандаванне было цудоўнае і харчаванне выдатнае, і сярод таварышаў па службе знайшоў сапраўдных сяброў.
Юнакам, якія прызываюцца сёлета, Дзмітрый і Юрый жадаюць добрых камандзіраў, верных таварышаў, а галоўнае — не баяцца тэрміновай ваеннай службы, якая спрыяе ўмацаванню духу, дысцыплінуе, павышае пачуццё адказнасці за здзейсненыя ўчынкі, а бацькам навабранцаў — не баяцца адпускаць сваіх сыноў у войска. Характэрна, што далейшае сваё жыццё героі нашага аповеду плануюць звязаць з сілавымі структурамі.
Сяргей КОЗЕЛ 
Организаторы при выборе талисмана получили около 2 тыс. работ. Первый заместитель министра информации Беларуси Павел Легкий сообщил, что участие в конкурсе принимали как дети, так и профессиональные художники — около 500 работ из Минска, 1500 — из регионов нашей страны, даже из Узбекистана и Египта были предложения.
Талисман Лесик уже активен в соцсетях, у него появилась своя страница в Instagram — Lesik_2019.
II Европейские игры пройдут в Минске с 21 по 30 июня 2019 года. Более 4 тыс. спортсменов разыграют 200 комплектов медалей в 15 видах спорта. Соревнования в девяти видах станут квалификационными к Олимпийским играм 2020 года в Токио.
БелТА 
■ Ігар Вашэсцік (справа) і Казімір Давідовіч[/caption]
У райвыканкаме распрацаваны спецыяльны комплекс мер, дзе прадугледжана правядзенне сельскіх сходаў і інфармацыйных сустрэч у працоўных калектывах, падчас якіх гаворка ідзе аб прафілактыцы дарожна-транспартных здарэнняў.
Яшчэ адзін з напрамкаў дзейнасці — рэйдавыя мерапрыемствы з мэтай выявіць, ці носяць удзельнікі дарожнага руху святлоадбівальныя элементы. Акрамя таго, што гэта прапісана ў Правілах дарожнага руху, існуюць і лагічныя тлумачэнні: з наступленнем асенне-зімовага перыяду, які суправаджаецца скарачэннем светлавога дня, павялічваецца магчымасць здзяйснення дарожна-транспартных здарэнняў з удзелам пешаходаў, веласіпедыстаў і кіроўцаў гужавога транспарту. Асноўнымі прычынамі такіх ДТЗ з’яўляецца адсутнасць у іх пры руху ў цёмны час сутак святлоадбівальных элементаў, пераход праезнай часткі не ў вызначаных месцах, парушэнне вадзіцелямі праезду пешаходных пераходаў.
Пра гэта расказаў капітан міліцыі Ігар Вашэсцік падчас сумеснага рэйду з удзелам прадстаўнікоў АДАІ Капыльскага РАУС, рэдакцыі газеты «Слава працы» і валанцёрскага руху ГА «БРСМ».
Самым неабароненым элементам у ланцужку вадзіцель – пешаход – дарога з’яўляецца менавіта пешаход. І гэта неабходна памятаць усім удзельнікам дарожнага руху. Таму супрацоўнік Дзяржаўтаінспекцыі разам са сваім памочнікам — навучэнцам гімназіі № 1 г. Капыля Казімірам Давідовічам, які з’яўляецца валанцёрам ГА «БРСМ», уважліва сачыў, ці прапускаюць вадзіцелі пешаходаў на пешаходным пераходзе, ці не перабягаюць дарогу ў недазволеным месцы пешыя ўдзельнікі руху. За той час, пакуль аўтамабіль з праблісковымі агеньчыкамі стаяў на гарадской цэнтральнай плошчы, парушыць правілы ніхто не асмеліўся. Хочацца верыць, што і ў астатні час удзельнікі руху разумеюць усю сур’ёзнасць патрабаванняў ПДР і імкнуцца іх выконваць. Ад гэтага ў многім залежыць здароўе людзей і нават іх жыццё.
Ігар Вашэсцік нагадаў, што згодна з КоАП за парушэнне ПДР, якія тычацца абазначэння святлоадбівальнымі элементамі, пешахода могуць пакараць штрафам ад 1 да 3 базавых велічынь (у некаторых выпадках абмяжоўваюцца папярэджаннем). У тых жа выпадках, калі гэта стала прычынай стварэння аварыйнай сітуацыі, штраф павялічваецца да 3–8 б.в. З асоб, якія знахо-дзяцца на дарозе ў стане алкагольнага ап’янення, спаганяюцца грашовыя сродкі ў памеры ад 3 да 5 б.в.
Падчас рэйду, які, дарэчы, праводзіўся напрыканцы светлавога дня, супрацоўнік Дзяржаўтаінспекцыі цікавіўся ў пешаходаў, ці ведаюць яны, навошта неабходна насіць флікеры, а тым, хто не меў пры сабе гэтыя святлоадбівальныя элементы, уручаў іх.
Маргарыта САКОВІЧ
ФОТАГАЛЕРЭЯ СУМЕСНЫХ РЭЙДАЎ
