Вадзіцай з капыльскай крыніцы частуюцца не толькі жыхары райцэнтра, але і шматлікія госці нашага гарадка. А ці ведаеце вы, як яна ўзнікла? Не? Тады гэты матэрыял для вас
۷ Навуковым радком
Крынічка скіравана на паўночны захад і ўпадае ў рэчку Каменку. А тэмпература вады ў ёй заўсёды +7 градусаў. Паводле вызначэння спецыялістаў, вада з крынічкі высокамінералізаваная, слабашчолачная, мае высокае ўтрыманне крэмнію. Апошні і забяспечвае годную пітную якасць, надае ёй незвычайную празрыстасць і непаўторны смак. А ўтрыманне шчолачы робіць ваду карыснай для тых, у каго павышаная кіслотнасць страўніка. На думку людзей, крынічная вада ачышчаецца, калі пройдзе праз сем камянёў. Вышыня самой Замкавай гары над поплавам ракі Каменкі – 11 метраў. Гэта цэлая сістэма натуральных фільтраў: пясок, гліна, шчэбень… Але гэта не толькі прыродны фільтр, гэта і прызма часу. Вада з-пад Замкавай гары нясе ў сабе подых тысячагадовай гісторыі Капыля.
Ідзе добраўпарадкаванне тэрыторыі каля крынічкі...۷ Подых гісторыі
Пачнём з часоў старажытных. Існуе легенда пра тое, што некалі ў Капылі жыла вядзьмарка, і пасля таго, як яе сын загінуў у рацэ, што працякала ў мястэчку, жанчына схавала гэтую рэчку пад зямлю, і толькі маленькі ручаёк змог вырвацца на свабоду. Можа, менавіта ён і стаў гэтай крынічкай?
Вядомы гісторык, даследчык мінулага Капыля Леанід Калядзінскі яшчэ ў 1999 годзе пісаў, што археалагічны матэрыял, які быў знойдзены падчас раскопак, сведчыць: асваенне Замкавай гары адбылося як мінімум гадоў тысячу таму. На мяжы І-ІІ тысячагоддзяў тут, хутчэй за ўсё, існаваў сакральны цэнтр дрыгавічоў – капішча, або копішча, сама назва якога, магчыма, і лягла ў аснову назвы Капыль.
Зразумела, што такую ваду цанілі, а саму крыніцу, дзе яна знаходзілася, ушаноўвалі. Відаць, каб надаць святасці гэтай мясціне, і было складзена ў тыя даўнія часы паданне. Тут адбываліся набажэнствы. Сюды прыносілі ахвяры: ежу, ручнікі, тканіну, упрыгожанні. Месцы такія ў нашых прашчураў зваліся свяцілішчамі, альбо капішчамі. Час існавання гэтага капішча прыпадае, хутчэй за ўсё, на X ст., на той час, калі Капыльшчыну пачало засяляць усходнеславянскае племя дрыгавічоў.
۷ Крынічныя вытокі
Ідэя абсталяваць крыніцу належала ўсё ж таму Леаніду Калядзінскаму. Летам 1999-га разам са студэнтамі ён праводзіў археалагічныя работы на Замкавай гары. Свой інвентар яны ставілі ў Корзунаў, якія жывуць ля самай гары. У спякотнае летняе надвор’е вельмі хацелася піць. І гаспадары частавалі гісторыкаў смачнай сцюдзёнай вадзіцай. Яна настолькі прыйшлася даспадобы юным навукоўцам, што Леанід Уладзіміравіч пайшоў да тагачаснага кіраўніка раёна Уладзіміра Луцкага і прапанаваў зрабіць крыніцу агульнадаступнай.
[caption id="attachment_137776" align="alignnone" width="840"]
...і каля каплічкі[/caption]
۷ Гаспадары крыніцы
Корзуны жылі ля Замкавай гары з сярэдзіны ХХ стагоддзя. Галава сям’і
Аляксандр Рыгоравіч прыехаў у Капыль у канцы саракавых са Случчыны, бо яму прапанавалі пасаду галоўнага інжынера ў жыллёва-камунальнай гаспадарцы. А жыў разам з жонкай і маленькім сынам у пакоі, які знаходзіўся ў… мясцовай лазні. Участак зямлі для будаўніцтва ўласнага жылля выбраў сабе ля Замкавай гары невыпадкова. На той час гэты быў не самы лепшы надзел: перашкаджала вялікая колькасць вады, якая знаходзіцца вельмі блізка ад паверхні. І каб людзі не крыўдзіліся, вырашыў пабудавацца сам на гэтым балоцістым месцы.
[caption id="attachment_137772" align="alignnone" width="840"]
Зінаіда Паўлаўна і Аляксандр Рыгоравіч Корзуны[/caption]
Месца для склепа, каб было дзе захоўваць агародніну, на падворку не знайшлі: перашкаджала ўсё тая ж вільготнасць. Таму выкапалі яго ў самой гары. Але і тут не было выратавання ад вады. Спачатку з ёй змагаліся, але потым знайшлі выйсце. Паколькі ў двары калодзежа не было (па ваду прыходзілася хадзіць на вуліцу Замкавую), вырашылі зрабіць свой – вядома ж, вады хапала. Правялі ўсе неабходныя тэхнічныя работы і пабудавалі студню. Тым больш, што адчувалі: вада неверагодная!
Сёння старэйшы з сыноў
Мікалай Аляксандравіч Корзун расказвае, што ўвогуле крыніц у Капылі заўсёды было нямала. Асабліва на месцы так званага новага возера, там, дзе зараз месціцца гарадскі пляж.
[caption id="attachment_137771" align="alignnone" width="500"]
Мікалай Корзун[/caption]
۷ Шляхамі стварэння
Але вернемся ў год 1999-ы. Ідэю абсталяваць у Капылі сваю крыніцу Луцкі падтрымаў, і яе ажыццявілі. Будаўнічыя работы праводзілі супрацоўнікі ПМК-11.
І ўжо падчас святкавання 725-годдзя Капыля і 75-годдзя з дня заснавання раёна, Патрыяршы Экзарх усяе Беларусі
Мітрапаліт Мінскі і Слуцкі Філарэт правёў асвячэнне крыніцы і першым адпіў жыватворнай вады.
– Памятаю, як хваляваліся мы перад асвячэннем крыніцы, – расказвае нявестка Корзунаў Іна Аляксандраўна. – Мне было даручана знайсці посуд для Мітрапаліта. І я прынесла нейкі кубачак. Але для велічнай постаці Філарэта ён ну ніяк не падыходзіў! І я крыху занепакоілася. Аднак потым успомніла, што ў мяне ёсць прыгожы керамічны збаночак. І менавіта з яго Мітрапаліт пакаштаваў нашу капыльскую вадзіцу. А яшчэ ўспамінаецца такі выпадак. Неяк прыехаў да нас сваяк з Салігорска, і на развітанне я дала яму з сабой бутэлечку з крынічнай вадзічкай. Ён зацікавіўся, што ж гэта за дзіва та-кое прывёз з Капыля і занёс у лабараторыю «Беларуськалія». Пасля таго, як спецыялісты правялі даследванне вады, яны здзіўлена пацікавіліся: адкуль яна, такая чыстая і мінералізаваная?
Крыніцу аднаўлялі яшчэ раз у 2016 годзе. Тады супрацоўнікі ЖКГ змянілі драўляную пабудову на каваную металічную, паклалі прыгожую плітку. І ўжо толькі ад нас, тых, хто карыстаецца цудадзейнай вадзіцай, залежыць добраўпарадкаванне і чысціня вакол крыніцы. А на месцы корзунаўскага склепа ў Замкавай гары зараз месціцца каплічка.
«Крынічную ваду здаўна шанавалі, асвячалі, у тым ліку і ў нас, на Беларусі. Узводзілі каплічкі, альтанкі, ставілі крыжы. У Капылі, як гаворыцца, сам Гасподзь паслаў такую крынічку. І таму, натуральна, узнікла патрэба ўшанаваць гэтае месца як належыць. Гэта будзе не толькі памятны знак крынічкі, але і помнік тысячагадовай гісторыі Капыля», – так разважаў Леанід Калядзінскі напрыканцы 90-х гг. ХХ стагоддзя. І не пагадзіцца з ім нельга.
[caption id="attachment_137773" align="alignnone" width="500"]
Мітрапаліт Філарэт асвячае жыватворную крынічку[/caption]
І ўжо падчас святкавання 725-годдзя Капыля і 75-годдзя з дня заснавання раёна, Патрыяршы Экзарх усяе Беларусі Мітрапаліт Мінскі і Слуцкі Філарэт правёў асвячэнне крыніцы і першым адпіў жыватворнай вады...
Дзіяна ТКАЧЭНКА. Фота Крысціны ЖОГАЛЬ
і з архіва раённага краязнаўчага музея 
Традиционно поздравить педагогов с началом нового года и обозначить ключевые задачи системы образования Минщины приехал и председатель Миноблисполкома Александр Турчин.
Перед началом конференции глава региона ознакомился с площадками учреждений образования центрального региона. Александр Генрихович поблагодарил педагогический коллектив области и вручил лучшим награды Миноблисполкома. 
Письмо Жанны Григорьевны, адресованное районке, начинается с прозы, но даже в ней угадывается стихотворный слог. Вот что пишет женщина: «Добрый день, уважаемая редакция газеты «Слава працы»! Очень хочется вам рассказать вот о чем: стихи я не писала никогда и говорить красиво не умела, но подошли к черте мои года, и я как будто вдруг прозрела, и мои мысли стали рифмоваться сами, и хочется мне ими поделиться с вами».
Оставить без внимания такое приветствие мы, конечно же, не смогли. К тому же, до этого момента стихо-творения нашей землячки ни разу не публиковались на страницах газеты. Поэтому решили познакомиться с ней лично и отправились в Дусаевщину.
Родом Жанна Мятеж из этих мест, практически все свое раннее детство провела у бабушки с дедушкой. После родители забрали ее в столицу. Там она повзрослела и всю жизнь трудилась: больше двух десятков лет на Минском подшипниковом заводе, после — страховым агентом в Белгосстрахе. Однако любовь к малой родине осталась в сердце. И после выхода на пенсию у женщины появилась острая потребность вернуться в родные края. Но купить именно тот дом, где выросла, не получилось: в нем давно живут другие люди. Поэтому приобрела другой, добротный и просторный, но самое главное — в дорогой сердцу деревне.
Сельский домик Жанны Мятеж утопает в зелени и цветах. Недалеко от калитки цветет пышная гортензия, чуть поодаль — яркие флоксы. На крыльце нас встречает хозяйка.
— Здравствуйте, проходите, — женщина приглашает гостей в свои владения.
Жанна Григорьевна в одиночку содержит хозяйство, мужа Владимира Викторовича давно не стало, а детей Бог не дал. И здесь ей нужно отдать должное: на приусадебном участке порядок, а дом имеет нотки сельской эстетики — просто, но как-то по-особенному уютно.
— Вот, еще стол не успела убрать, — женщина взмахивает рукой в сторону большого обеденного стола, который красуется посреди комнаты. — Гости приходили, день рождения мой праздновали.
Как оказалось, недавно Жанна Григорьевна отметила 70-летний юбилей. А так и не скажешь: модная прическа, маникюр, приветливая улыбка и, самое главное, гармония в душе делают свое дело.
— Я ведь раньше никогда не писала стихи, — продолжает моя собеседница. — Ну или практически никогда. Однажды, будучи ребенком, написала несколько строчек, которые мой папа отправил в газету «Пионерская правда». Но тогда мой звездный час не состоялся (улыбается). Из редакции пришел ответ, что стихи для публикации пока что не готовы, не зрелые, но мне стоит работать в этом направлении. После той истории желание писать как-то испарилось. Но, как оказалось, не навсегда. Однажды я подошла к окну и глянула на припорошенную первым снегом землю. Рифмованные строки внезапно возникли в голове сами собой. Я уж поначалу думала, что это просто всплывают в памяти когда-то прочитанные стихотворения, которые остались в потаенных ее уголках. Но потом рифма стала появляться все чаще и чаще. Теперь свои стихотворения я записываю в тетрадь. Вот, решила еще раз попытать счастья и некоторые отправить в районную газету.
А еще Жанна Григорьевна любит петь. Это увлечение уходит корнями в детство. Еще будучи совсем юной, устраивала концерты соседям в Дусаевщине. После хобби переросло в нечто большее — на протяжении многих лет Жанна пела в ансамбле «Маринка», в составе которого ездила по различным конкурсам и фестивалям, привозила немало наград. Признается, что если бы позволяло здоровье, и сегодня с радостью выходила бы на сцену.
Вообще, своей уютной, размеренной и спокойной жизнью Жанна Мятеж вполне довольна.
— Мне даже в лес за грибами ходить не нужно, — говорит она. — У меня чудесный приусадебный участок. Однажды задумала солянку на зиму приготовить, а опят-то нет. Далеко идти не могу, ноги сильно болят. И вдруг натыкаюсь на грибную полянку прямо в собственном дворе. Ну не чудо ли?
Действительно, чудо. Вообще, одни называют выход на пенсию сложным жизненным периодом, другие воспринимают это время как переход от будничной суеты в тихую гавань радости и наслаждений. Моя собеседница относится явно ко второму типу. Она сосредоточила свое внимание на увлечениях, которые помогают чувствовать вкус жизни. Может, поэтому в глазах Жанны Мятеж до сих пор не погас задорный огонек?..
Кристина ЖОГОЛЬ
Фото автора
70 лет – это много иль мало.
Только кажется мне, пролетели мгновенно года.
И опомниться я не успела,
Как увяли цветы, запорошили землю снега.
Жизнь моя, ты как синяя птица,
В даль умчалась, назад не вернешь.
Только хочется в детство назад возвратиться,
Но забыты пути и дороги туда не найдешь.
Пусть живет Беларусь,
Пусть живет Украина.
И с народом России
Мы также едины.
Кто виноват в этой крови и грусти.
Кто же придумал ненависть к русским.
Мы единый народ.
Все мы сестры и братья.
Забудем вражду,
Раскроем объятия.
Мы будем все вместе поздно иль рано.
Пусть лопнут от злости за океаном! 
Улица Замковая, начало 30-х годов ХХ века[/caption]
Очередной опрос был не менее интересным. В нем нужно было назвать место нашего города и время создания снимка. Здесь поучаствовало 126 человек. 66% ответили, что это центр Копыля, примерно 20-е годы XX века. И это правильный ответ. 16% даже не представляют, где это находится. На фото же изображено так называемое Копыльское предместье.
[caption id="attachment_137780" align="alignnone" width="840"]
Центр Копыля, 20-е годы ХХ века[/caption]
В последнем опросе вниманию подписчиков был представлен снимок старинного здания, которое, по историческим сведениям, было расположено в Копыле. Но где и что это за постройка? Решили спросить у наших читателей. Ответ на этот вопрос дали 123 человека и 53% из них ответили правильно. 17% выбрали вариант ответа, что в Копыле никогда такого здания не было. Некоторые указали, что это православная церковь. На самом же деле – это костел святых Петра и Павла. Отметим, что перед Второй мировой войной костел в Копыле был закрыт, во время войны фашисты устроили здесь конюшню. После в здании храма случился пожар, а в 50-х годах руины разобрали. Сегодня же на фундаменте костела находится здание ресторана «Колос».
[caption id="attachment_137781" align="alignnone" width="500"]
Костел св. Петра и Павла, начало ХХ века[/caption]
Наталья ДАВЫДЕНКО 
