Наступных двух знакамітых літаратараў аб’ядноўвае шчырае, але зусім нядоўгае сяброўства і вучоба ў СШ № 1 г. Капыля. У час Вялікай Айчыннай іх шляхі разышліся, каб ужо ніколі не сысціся…
Адзін з іх — беларускі пісьменнік, літаратуразнаўца, крытык, краязнаўца, доктар філалагічных навук, прафесар, член Саюза пісьменнікаў СССР Сцяпан АЛЕКСАНДРОВІЧ, другі — паэт Аляксей КОРШАК.
[caption id="attachment_104408" align="aligncenter" width="840"]
▪ Аляксей Коршак і Сцяпан Александровіч падчас вучобы ў 9 класе[/caption]
«Радзіма мая — старадаўні Капыль, што раскінуўся на маляўнічых пагорках, між зялёных лясоў і ўрадлівых палеткаў Случчыны», — так пісаў
Сцяпан АЛЕКСАНДРОВІЧ у нататках «Радзіма мая — Капыль», зме-шчаных у кнізе «Пра час і пра сябе», якая выйшла ў выдавецтве «Беларусь» у 1966 годзе.
Маленства Александровіча было нялёгкім: «Чатыры гады я адгакаў на пастуховай «службе». Даводзілася несалодка: прыходзілася прапускаць урокі, адставаць жа ад хлопцаў не хацелася, у пячонку ўядалася дажджлівая восень. Але самае цяжкае было ў тым, што ў торбе часам толькі кніга і некалькі сырых бульбін…» Аднак час гэты марна не прапаў. Александровіч шмат чытаў. Развіццю яго мастацкага густу садзейнічала і тое, што ў «Капылі здаўна склаліся значныя літаратурныя традыцыі», а бацька будучага пісьменніка Хусейн нават быў знаёмы з Цішкам Гартным. «Бацькі мае — беларускія татары. Можа гэта гучыць крыху дзіўна, але сапраўды так. У Капылі здаўна жыла жменька нашчадкаў мангольскіх плямён. Сядзібы іх туліліся на дзвюх вулачках — Татарскай і Замкавай, ля плыценькай Каменкі, побач з высокім замчышчам (паводле падання, усе яны некалі складалі асабістую ахову капыльскага князя)...», — так пазней успамінаў Сцяпан Хусейнавіч.
— Наша сям’я была вельмі вялікая. І, колькі памятаю, увесь час жылі ў Капылі, — пазней расказвала сястра пісьменніка Аніфа Хусейнаўна вучням СШ № 1 г. Капыля, дзе працавала пасля выхаду на заслужаны адпачынак. — Бацька Александровіч Хусейн Самуілавіч быў рабочым (сам з Капыля), а маці Барановіч Фаціма Мустафаўна — з Ляхавіч. Яна даглядала дзяцей, вяла хатнюю гаспадарку. Як сёння кажуць — была хатняй гаспадыняй. Працы ёй хапала, бо нас, дзяцей, у сям’і было ажно пяць. Самым старэйшым быў брат Самуіл, які перад вайной пайшоў служыць у Чырвоную армію і прапаў на фронце без звестак. У 1921 годзе нарадзіўся Мустафа, але ўсе называлі яго Сцяпанам. Так і засталося. У школе Сцяпан добра вучыўся і ў 1939 годзе паступіў у БДУ. Марыў вывучаць беларускую мову і літаратуру. Здзейснілася гэта мара толькі ў пасляваенны час.
Жылі мы на гэтым месцы, дзе і сёння (хата насупраць гімназіі № 1 г. Капыля па вул. М. Горкага. Зараз тут новы гаспадар. — Рэд.). Але ў даваенны час гэта была ўскраіна Капыля, і вуліца называлася не М. Горкага, а Какорыцкая. Насупраць хаты стаяла школа. Усе мы ў ёй і вучыліся. Добра было на перапынку пабегчы дадому падмацавацца.
Пасля ўрокаў да нас часта заходзілі аднакласнікі і сябры Сцяпана. Сярод іх быў і Аляксей Коршак. Яму падабалася, што ў нас шмат кніг, якія вельмі любіў чытаць. Збіраліся і ў святочныя дні, спявалі, танцавалі, чыталі вершы. Кожную суботу ў школе быў вечар. Іграў духавы аркестр з вучняў школы, якім кіраваў настаўнік музыкі Іскрыцкі. Хоць школа была невялікая, драўляная, але ў ёй было вельмі ўтульна, хацелася вучыцца і весела адпачываць.
Калі пачалася Вялікая Айчынная вайна, толькі двое, Самуіл і Сцяпан, былі ў арміі. Пра іх мы нічога не ведалі. А ў 1943 годзе нечакана вярнуўся дадому Сцяпан… Мы яго не пазналі адразу — худы, слабы. Яго прывёз нейкі добры чалавек на падводзе. Пазней даведаліся, што Сцяпан быў цяжка паранены (ён нават і памёр з асколкам), трапіў у палон, але немцы адпускалі дадому татар, што жылі паблізу. Вось так яму цудам удалося выратавацца. Сцяпан хутка ішоў на папраўку. Устанавіў сувязь з падпольшчыкамі і партызанамі. Атрымліваў ад іх заданні… У 1944 годзе наша сям’я не магла больш заставацца ў Капылі, таму да самага вызвалення мы былі ў атрадзе імя Чапаева, жылі ў вёсцы Свідзічы.
Пасля вызвалення сям’я вярнулася ў Капыль. Сцяпан у мірны час працягваў вучобу завочна і працаваў настаўнікам недалёка ад Мінска. Вельмі любіў прыязджаць дадому з сябрамі. У нас былі і Пястрак, і Шамякін, і Астрэйка.
Памёр наш знакаміты зямляк 1 мая 1986 года.
А яго сябру
Аляксею КОРШАКУ ледзь споўнілася 25, як куля варожага аўтамата абарвала яго маладое жыццё. Гэта здарылася ў адным з баёў ва Усходняй Прусіі пад паселішчам Ласлейндорф 27 лютага 1945 года, калі да вясны заставаўся ўсяго адзін дзень, а да радаснай Перамогі — крыху больш за два месяцы…
Але нават там, у самым яе пекле, смелы франтавы разведчык не забываўся пра паэзію, вёў перапіску з сябрамі, цешыў сябе надзеяй, што вось-вось закончыцца вайна і можна будзе спаўна аддацца літаратурнай працы. У сваіх лістах да школьнага сябра Сцяпана Александровіча Коршак так апісваў франтавыя падзеі: «4 студзеня 1945 г. Добры дзень, дарагі сябар! Даўно ўжо не меў ад цябе лістоў. І сам не прыдумаю прычыны гэтаму. Праўда, цяпер я на новым месцы, і пісьмы твае на стары адрас да мяне не дойдуць… Зараз я знаходжуся на фронце ва Усходняй Прусіі. Пішу табе ліст у бліндажы пад гром артылерыйскай кананады.
Штосьці ўзбэнчыўся сёння нямчур і не хоча ціха сядзець. Жыццё франтавое пакуль ніштаватае. Трывожнае, праўда, але ж без гэтага нельга. Маю адну просьбу: пішы хутчэй і больш і не забудзь прыслаць чаго-небудзь пачытаць з мінскіх газет і часопісаў. Прыслаў бы табе сваіх вершаў, але не маю больш паперы. Іншым разам напішу больш і прышлю вершы…»
Апошні трохкутнік быў зусім кароценькі: «18 лютага 1945 г. Здароў, Сцёпа! Што гэта змоўк ты? Ніводнага слова ад цябе не дабіцца… Навіны мае невялікія і шмат апісання не зоймуць. Знаходжуся я зараз на фронце ва Усходняй Прусіі. Змаганне зараз ідзе надзвычайна жорсткае… Меў лісты ад Астапенкі. Ён ужо выпускае зборнік вершаў. Зай-здросна становіцца, калі прачытаеш пра гэта. А мне тут нават ліст чыркануць і то не выбачыць часу. Ну што ж, будзем чакаць. Будзем жывы, то сваё нагонім». Але нагнаць ён нічога не паспеў…
…На свет жа будучы паэт з’явіўся 22 лютага 1920 года ў в. Вуглы, а яго басаногае дзяцінства пакінула свой след у невялікай вёсачцы Закопанка. Вучыўся Коршак спачатку ў Доктаравіцкай сямігодцы, потым у капыльскай «беларускай» сярэдняй школе (зараз гімназія № 1 г. Капыля). Аляксей любіў літаратуру, асабліва паэзію. Захапляўся творчасцю Янкі Купалы, Якуба Коласа, Максіма Багдановіча і іншых беларускіх паэтаў, прымаў удзел у выпуску рукапіснага літаратурнага часопіса «Юнае племя», у рабоце літаратурнага гуртка. Вершы Аляксея Коршака ўсё часцей сталі з’яўляцца на старонках раённай газеты «Калгаснік Капыльшчыны», а затым і ў рэспубліканскіх перыядычных выданнях. Над паэтычным радком, па ўспамінах сяброў, аўтар працаваў многа і настойліва, ніколі не спяшаўся несці іх «сырцом» у рэдакцыю.
Малады паэт бязмежна любіў жыццё, быў поўны мар аб чалавечым шчасці. У Мінскім педагагічным інстытуце, куды паступіў пасля школы, вучыўся лёгка і з задавальненнем. Але хутка на родную бацькаўшчыну навалілася лютае ліха. Пачалася Вялікая Айчынная, якую ён сустрэў у Мінску, а пазней вярнуўся да бацькоў у в. Закопанка. I гэты боль, вялікія чалавечыя пакуты знайшлі сваё адлюстраванне ў творчасці Коршака таго перыяду. Аднак паэт цвёрда верыў у хуткае вызваленне роднай зямлі.
З творчай спадчыны Аляксея Коршака для нашчадкаў застаўся шэранькі блакнот, густа спісаны чырвоным чарнілам. Ён трапіў у рукі шчырых сяброў Сцяпана Александровіча і Міколы Аўрамчыка. У хуткім часе, а дакладней у 1963 годзе, выйшаў з друку ў выглядзе невялічкага, сціпла аформленага паэтычнага зборніка «Апаленыя пялёсткі». Калі чытаеш вершы паэта, адчуваеш, што яны вызначаюцца нейкім асаблівым светлым лірызмам, сардэчнасцю, цеплынёй. Гэта — творы пра вялікае сяброўства, юнацкія пачуцці, красу маладосці. Яны адразу бяруць за жывое, наводзяць на глыбокі роздум. Пад такой жа назвай выдавецтва «Мастацкая літаратура» ў 1991 г. выпусціла адзін зборнік А. Коршака. У ім найбольш поўна прадстаўлена творчая спадчына.
Дзіяна ТКАЧЭНКА
Конечно, главной темой обсуждения стал диалог Президента с журналистами, его умение найти ответ на самые, казалось бы, каверзные вопросы. Что особо хотелось бы отметить, это то, Александр Григорьевич свободно ориентируется в любых вопросах, прекрасно владеет ситуацией не только в Беларуси, но и в мире. Участники Большого разговора отметили отсутствие жесткого формата «Большого разговора». И еще одна особенность встречи - помимо официальных лиц и представителей СМИ, на разговор с Президентом были приглашены блогеры. И один из них – Денис Бегун.
– Действительно, Александр Лукашенко стойко и хорошо отвечал на все вопросы, которые касались в том числе и общественных беспорядков в августе 2020 года. Говорили о применении силы и спецсредств в отношении протестующих, немного – об экономике, – прокомментировал Илья Бегун. – Я же, в отличии от других, задававших вопросы о прошлом, поинтересовался о будущем: о планах разработки единой с Россией электронной базы данных запрещенных и экстремистских материалов.
Лариса Коршун, говоря о своем участии в Большом разговоре, сказала, что ей выпала большая честь не только присутствовать на мероприятии, но и сидеть напротив Президента и задать ему вопрос.
Еще одной актуальной темой стала тема беженцев. Обсуждая ее, Вадим Елфимов отметил:
– Литве стоит заняться вопросами мигрантов в своих собственных городах. Посмотрите, с одной стороны литовское правительство дало разрешение на расселение незаконных мигрантов у себя и создание для них каких-то условий, а с другой – сейчас простые жители Литвы выходят с протестами, потому что не хотят жить рядом с чужаками. Причем, власти жестко подавляют это протестное движение.
Также Вадим Елфимов акцентировал внимание на том, что за последнее время произошло высвобождение гражданских инициатив белорусов, потому что общество прошло период своеобразного становления. Его поддержал и Александр Ильясевич, который отметил, что в Республике Беларусь действительно появилось множество инициатив, идущих от самих людей. Это и автопробеги, и появление на балконах и стенах частных домовладений государственной символики, и многое другое, что свидетельствует о сохранение Беларуси как единого государства.
- Мы чувствуем солидарность всего народа, чувство локтя и поддержку друг друга. А белорусская власть – власть для народа. Поэтому и далее необходимо взаимодействовать с населением, развивать полезные инициативы, - подытожил Александр Иосифович.
Одной из тем стала тема развития государственных СМИ. Как отметила Лариса Коршун, сейчас в тренде разъяснительная журналистика, поэтому надо создавать более актуальный контент для включения большего количества аудитории. Нельзя закрывать глаза на проблемы, их нужно своевременно поднимать и освещать, тем самым способствуя их разрешению.
В диалоге приняли участие и главные редакторы, поделившиеся своим видением развития региональных СМИ. В целом встреча получилась насыщенной, продуктивной, потому что были затронуты актуальные проблемы.
Диана ТКАЧЕНКО 
18 августа с 10 до 12 часов прямую линию проведет директор ГУ «Копыльский территориальный центр социального обслуживания населения» Светлана Станиславовна МАЛИНОВСКАЯ.
Свои вопросы можно задать в обозначенное время по номеру 25-4-83. 
19 августа с 15 до 16 часов в кабинете №26 Копыльского райисполкома проведет прием граждан заместитель председателя Минского облисполкома Денис Николаевич КУРЛЕНКО.
Предварительная запись на прием будет проводиться 16 и 17 августа по телефону 55-5-66. 
