Полевые и механизированные работы часто связаны с электротравматизмом, который в основном обусловлен непрофессиональными, ошибочными действиями механизаторов, управляющих выcoкoгабapитной техникой (комбайнами, стогообразователями и др.) вблизи воздушных линий, недопустимым приближением или касанием их.
Что же следует предпринимать, если несчастный случай произошел? За комментариями мы обратились к инспектору Копыльской районной инспекции «Энергонадзор» Дмитрию Жулковскому:
— Прежде всего в таких случаях не следует спешить покидать машину, нельзя снимать провод вручную или с помощью каких-либо предметов. Нужно попытаться освободиться от него маневрированием машины, опусканием подъемника и т.п. и отъехать на безопасное расстояние. Если это сделать не удалось, нужно сигналами привлечь внимание других механизаторов или наблюдающего за работой лица, чтобы они немедленно сообщили в энергоснабжающую организацию для отключения данного участка сети.
В экстренных случаях (например, при загорании машины) возникает необходимость срочно ее покинуть. Лучше всего это сделать прыжком на сомкнутые ноги, исключив одновременное касание корпуса машины и земли, т.е. не создавая цепи электрического тока от машины на землю через тело. Подходить к такой машине с целью оказания помощи и тем более касаться ее чрезвычайно опасно. Необходимо удалиться от машины на расстояние не менее 10 м «гусиным шагом».
Для предупреждения несчастных случаев вдоль воздушных линий установлены охранные зоны, в которых запрещается устраивать всякого рода свалки, складировать корма, удобрения, солому, разводить огонь. Проезд машин высотой от земли более 4,5 м разрешается только с предварительным уведомлением предприятий, в ведении которых находятся эти линии электропередачи.
Подготовил Сергей КОЗЕЛ 
Л. Н. Галуза (слева), юные математики, Т. А. Пласковицкая (справа)[/caption]
В состязаниях, которые проходили на базе ГУО «Средняя школа № 1 г. Фаниполя», приняли участие 19 команд из 18 районов Минской области: Борисовского, Вилейского, Воложинского, Дзержинского, Клецкого, Копыльского, Любанского, Несвижского, Минского, Мядельского, Пуховичского, Слуцкого, Смолевичского, Солигорского, Стародорожского, Столбцовского, Узденского, Червенского.
Для участия гимназистам необходимо было предоставить в оргкомитет не менее чем за 8 дней до начала турнира материалы с решениями задач исследовательского характера.
В день проведения турнира на первом этапе команды состязались в умении решать нестандартные задачи. По результатам стартового рейтинга и первого этапа 12 команд (в том числе и команда нашего района) стали участниками финального боя. Это был самый сложный и интересный этап. Представляя решение задач исследовательского характера, ребята в каждом из математических боев выступали в качестве докладчика или оппонента, рецензента или наблюдателя. Юным математикам из Копыля помогали готовить задания учителя математики названного учреждения образования Людмила Николаевна Галуза и Татьяна Анатольевна Пласковицкая.
Диана ТКАЧЕНКО 
Известны три пути поступления радиоактивных веществ в организм: при вдыхании воздуха, загрязненного радиоактивными веществами, через зараженную пищу или воду, через кожу. Когда радиоактивное излучение проходит через тело человека или же когда в организм попадают зараженные вещества, то энергия волн и частиц передается нашим тканям, а от них — клеткам. В результате атомы и молекулы, составляющие организм, приходят в возбуждение, что ведет к нарушению их деятельности и даже гибели. Радиация воздействует на организм на микроуровне, вызывая повреждения, которые заметны не сразу, а проявляют себя через долгие годы. Поражение отдельных групп белков, находящихся в клетке, может вызвать рак, а также генетические мутации, передающиеся через несколько поколений. Воздействие малых доз облучения обнаружить очень сложно, ведь эффект от этого может проявиться через десятки лет.
Факт В 2015 году специалистами Копыльского райЦГЭ было исследовано 226 проб пищевых продуктов на содержание радионуклидов цезия-137, проведено 412 замеров мощности дозы Ɣ—излучения в контрольных точках, 38 замеров мощности дозы на объектах жилого, производственного и гражданского назначения. Превышения допустимых уровней содержания радионуклидов цезия-137 в пробах пищевых продуктов, а также мощности дозы Ɣ—излучения на территории района обнаружено не было.Авария на Чернобыльской АЭС стала для населения нашей страны страшным опытом влияния радиации на организм человека. Прошло уже 30 лет, а ее последствия ощутимы и по сей день. По данным департамента по ликвидации последствий катастрофы на Чернобыльской АЭС, в результате аварии загрязнение территории Беларуси цезием-137 с плотностью свыше 37 кБк/м² составило 23% от всей площади республики. Уровни загрязнения почвы стронцием-90 выше 5,5 кБк/м² были обнаружены на площади 10% от территории республики, трансурановыми элементами было загрязнено почти 2% площади республики. Значительные последствия для здоровья населения оказало загрязнение территории короткоживущим изотопом йода-131 на раннем этапе аварии. Это обусловило большие дозы облучения щитовидной железы, что привело к значительному увеличению ее патологии, особенно у детей. По сравнению с доаварийным периодом количество случаев рака щитовидной железы возросло среди детей в 33,6 раза, среди взрослых в зависимости от возрастных групп — в 2,5–7 раз. В Республике Беларусь в настоящее время созданы и эффективно функционируют системы радиационного мониторинга (основные объекты мониторинга — атмосферный воздух, почва, поверхностные и подземные воды) и радиационного контроля (пищевые продукты, продовольственное и сельскохозяйственное сырье, пищевая и другая продукции леса). Подготовила Диана ТКАЧЕНКО
Глушак пра гэта і не думаў...
У гэты сонечны веснавы дзень надвор’е стаяла амаль што летняе. Быў выхадны. Раздзеты да пояса, я з задавальненнем выкопваў з прысядзібнага ўчастка пустазелле: пасля зімы рукі прасілі мускульнай нагрузкі.
Дзень хутка скончыўся, і за вячэрай уключыў тэлевізійную праграму «Время». Дыктар паведаміў, што на Чарнобыльскай атамнай электрастанцыі 26 красавіка 1986 года адбыўся выбух…
Папраўдзе кажучы, зусім свежае ўражанне пра нядаўні безмяцежны дзянёк не давала магчымасці ўспрыняць гэта здарэнне як цяжкую трагедыю для людзей і прыроды. Ну нейкі тэхнічны збой, ну недзе вельмі далёка ад нас… Ды і для гэтага ёсць у нашым магутным Савецкім Саюзе грамадзянская абарона і іншыя адпаведныя проціаварыйныя структуры… Яны абавязкова і вельмі хутка справяцца…
Рэальнае ўсведамленне сур’ёзнасці катастрофы пачало прыходзіць па меры паступлення ўсё новай і новай інфармацыі, заяў першых асоб кіраўніцтва Саюза і рэспублікі, МАГАТЭ (міжнароднай арганізацыі па атамнай энергетыцы). А пасля звесткі пра «страшную радыяцыю» сталі паступаць з заходнееўрапейскіх і іншых краін, напрыклад са Швецыі, куды вецер данёс радыяцыю. Сёй-той з мясцовых жартаўнікоў запусціў нешта накшталт эпіграмкі: «Перабудова — важны фактар… Узарваўся той рэактар. І цяпер наш мірны атам уся Еўропа крые матам».
У райкаме партыі з’явіліся першыя бытавыя дазіметры (прыборы для вымярэння радыяцыйнага фону). Адзін з іх на непрацяглы час для паказу журналістам «Слава працы» прынёс з РК КПБ сакратар нашай партарганізацыі Іван Іванавіч Пракарына.
Людзі сталі гаварыць пра ёдавую прафілактыку супраць радыяцыйнага заражэння, а некаторыя жоўтую кветкавую пыльцу на дажджавых лужынах прымалі за наступствы радыяцыі. Газета працягвала публікаваць афіцыйную інфармацыю аб захадах па ліквідацыі вынікаў катастрофы, але ніхто з рэдакцыйных работнікаў не думаў аб тым, што і нам давядзецца рэальна сутыкнуцца з вырашэннем праблем, якія Чарнобыль паставіў перад людзьмі. А наш Саюз журналістаў Беларусі (ён тады называўся менавіта так) паставіў перад кіраўнікамі сродкаў масавай інфармацыі задачу: журналісцкімі кадрамі дапамагчы ў выпуску газет у раёнах, што найбольш пацярпелі ад аварыі на ЧАЭС (напрыклад, Брагінскі, Нараўлянскі, Хойніцкі Гомельскай вобласці).
Тут варта агаварыцца, што мала хто з рэдактараў раённых газет Мінскай вобласці моцна паспяшаўся выканаць рашэнне нашага творчага Саюза. Але як чытач «Слава працы» ведае з маёй публікацыі аб нашым тагачасным рэдактары, не было такога рашэння ці рэкамендацыі вышэйстаячага органа, якога б Семянкевіч не выканаў ці не прыняў вычарпальных мер для яго выканання.
…Чарговая лятучка на тэму «Каго камандзіраваць на месяц у Хойнікі?» працягвалася нядоўга, бо ў кожнага была прычына не паехаць. А ў каго такой не аказалася, той яшчэ не выканаў плана па нараджэнні дзяцей. Я ж да таго часу такі план «асіліў», і нішто не перашкаджала адправіцца ў дарогу на поўдзень якраз тады, як сабіраліся ў цёплыя краі капыльскія ластаўкі.
Доўгая дарога ў душным аўтобусе са шматлікімі прыпынкамі да Гомеля, а адтуль — па кругавым маршруце ў халаднаваты вячэрні час у Хойнікі. У гэты палескі гарадок аўтобус прыбыў каля 23 гадзін вечара. Мясцовая гасцініца была перапоўнена камандзіраванымі, і мяне туды не пасялялі. Я папрасіў патэлефанаваць намесніку рэдактара (гэту пасаду займала маладая жанчына), у рэдактара быў водпуск. Размова намесніка рэдактара з дзяжурнай па гасцініцы дапамагла мне пасяліцца на адну ноч у «капцёрцы» — памяшканні без вокан, дзе захоўваліся матрацы і іншыя пасцельныя прыналежнасці. На іх мы і спалі. Мы — гэта трое ваенных: капітан, два лейтэнанты, некалькі цывільных.
Раніцай пайшоў у рэдакцыю «Ленінскага шляху», прадставіўся кіраўніку, пазнаёміўся з супрацоўнікамі, адпрацаваў дзень. Замяняў работнікаў, у сем’ях якіх былі малыя дзеці. Па гэтай прычыне яны вывезлі сем’і ў бяс- печныя раёны. Вечарам мяне пасялілі ў мясцовым прафтэхвучылішчы ў пакоі з правяраючым з Дзяржкамітэта па прафадукацыі.
Пачаліся звычайныя рэдакцыйныя будні раённага газетчыка, штодзённыя паездкі па палях і вёсках. Пабываў на месцах, пра якія Мележ пісаў у сваім рамане «Людзі на балоце», дзе жылі прататыпы Яўхіма Глушака і іншых герояў твора. Са мной ездзілі знакамітыя карэспандэнты БелТА, адзін з каторых — Павел Паўлавіч Латушка потым служыў Надзвычайным і паўнамоцным паслом Беларусі ў Рэспубліцы Польшча, міністрам культуры Рэспублікі Беларусь.
З Сяргеем Крапівіным ездзілі на камбайнавую ўборку бульбы. Поле прымыкала да калючага дроту, што адгароджваў небяспечную 30-кіламетровую зону. Надвор’е было сухое, пыл за камбайнамі стаяў слупам. Усім трактарыстам выдалі рэспіратары, але прымусіць надзець іх на твары ніхто не мог — віселі яны ў кутках кабін трактароў. Між тым, калі мы вярталіся ў Хойнікі, то прафесійны дазіметр на вельветавым пінжаку Сяргея зашкальваў ад радыяцыі. Моцна пішчэў дазіметр і каля маіх чаравікаў.
У рэдакцыі пасябраваў з каларытнай фігурай — журналістам па прозвішчы Шчука. Мы дзяліліся журналісцкім вопытам, дапамагалі рэдагаваць газетныя матэрыялы маладых журналістаў. Успаміналі розныя кур’ёзныя выпадкі з рэдакцыйных будняў. Ён паказаў мне Хойнікі, расказаў пра іх вызваленне ад немцаў у Вялікую Айчынную вайну. На п’едэстале ў пачатку адной з вуліц стаіць танк, які першым уварваўся ў горад.
…Чарнобыль, безумоўна, нанёс вялікі ўрон як народнай гаспадарцы рэспублікі, так і здароўю людзей Беларусі. Ды (на маю думку) ён многаму навучыў чалавека. Галоўнае з гэтага многага — быць Чалавекам.
Казімір КУХАРЧЫК,
член ГА «Беларускі саюз журналістаў» 
Пачатак беатыфікацыйнага працэсу Эдварда Вайніловіча на Капыльшчыне нельга пакінуць без увагі, таму што менавіта землі каля вёсак Вясёлае (Пузава), Браткава, Савічы, Дунаева (Лапухі) належалі роду Вайніловічаў з 1662 года, а да 1790 — былі адзіным маёнткам. Тут жылі і працавалі продкі цяперашніх жыхароў гэтых вёсак, складаліся іх лёсы.
Вайніловіч быў беларускім магнатам, ён вельмі шмат дапамагаў працавітым, але бедным сялянам, бараніў іх інтарэсы ў Расійскай Думе, заснаваў земляробчыя банкі і дзіцячыя дамы. Дапамагаў беларускім адра-джэнцам, падаючы сродкі выдавецтву «Загляне сонца і ў наша аконца», часопісам «Лучынка» і «Саха». Вельмі шмат сродкаў Эдвард Вайніловіч ахвяраваў на пабудову храмаў, прычым не толькі каталіцкіх касцёлаў, але і праваслаўных цэркваў, сінагог, мячэцей.
Зараз многія даследчыкі спрабуюць ацаніць усю ролю гэтай асобы, яго шматгранную працу на карысць роднага краю — Беларусі, значнасць яго спраў, ініцыятыў, падтрымку простых людзей, сялян, апякунства.
З пакорнасцю сустрэў ён свой лёс — смерць дзяцей (апошняй надзеі) і ўвекавечыў памяць аб іх, пабудаваўшы касцёл. Жывая вера была яго ўнутраным святлом, паходняю дабрыні і справядлівасці да лю-дзей розных веравызнанняў.
10 красавіка мы па запрашэнні ксяндза Уладзіслава Завальнюка прысутнічалі на вялікай гістарычнай урачыстасці ў касцёле святых Сымона і Алены ў Мінску. Лічым, што шчасце — на свае вочы пабачыць, як распачаўся працэс беатыфікацыі нашага земляка Эдварда Вайніловіча.
Ірына ШКУЦЬКА,
Вольга РАДКЕВІЧ,
аграгарадок Цімкавічы 
