Накануне 90-ленего юбилея бывший председатель первичной ветеранской организации ОАО «П-з Дусаевщина» Чеслава Феликсовна Григорович принимала поздравления.
Так, решением Президиума Белорусского общественного объединения ветеранов ей присвоено звание «Почетный председатель».
В удостоверении отмечено: «За активную многолетнюю и плодотворную работу и особые заслуги в развитии ветеранского движения». Юбилярше кроме данного удостоверения были вручены сертификат и другие подарки от Копыльского районного Совета ветеранов.
[caption id="attachment_106052" align="aligncenter" width="840"]
■ Чеслава Григорович принимает поздравления от Людмилы Каменко[/caption]
Людмила Михайловна Каменко отметила большой вклад Чеславы Григорович в работе ветеранского движения, которое она возглавляла около 20 лет. К слову, звания «Почетный председатель» пока нет ни у кого другого на Копыльщине.
Павел ШЕИН
Ветэран педагагічнай працы Часлава Феліксаўна Грыгаровіч з вёскі Вялешына сёння адзначае юбілей. Яна прайшла працоўны шлях ад выхавальніка дзіцячага дома на Брэстчыне да дырэктара школы на роднай Капыльшчыне.
Адзначана званнямі і ўзнагародамі: «Выдатнік народнай асветы», «Выдатнік асветы СССР», медалямі «За доблесную працу. У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння У.І. Леніна» і «Ветэран працы», знакам «Пераможца сацыялістычнага спаборніцтва» і інш. Нават у 1966 годзе ў часопісе «Блокнот агитатора» аб ёй напісалі наступныя словы: «Светлай душы чалавек, сапраўдны спадарожнік у нашым жыцці». Яе імя ўнесена ў Кнігу працоўнай славы Капыльскага раёна.
[caption id="attachment_106053" align="aligncenter" width="650"]
■ Вокладка часопіса «Блокнот агитатора» з партрэтам Чаславы Грыгаровіч, 1966 г.[/caption]
А пачыналася ўсё так. Нарадзілася ў 1931 годзе ў мнагадзетнай сям’і. У 1937 годзе бацьку забралі. Да вайны скончыла два класы Вошкатаўскай сямігодкі. У 3-ці клас пайшла пасля вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. У Дзень Перамогі ў сям’і адбыліся дзве падзеі: вярнуўся з вайны паранены старэйшы брат і памерла сястра ад брушнога тыфу.
У школе для навучання нічога не было. Сталы і лаўкі, збітыя з неапрацаваных дошак. На сшыткі рэзалі мяхі з карычневай паперы. З буракоў, сажы і вады гатавалі чарніла. Вучылася старанна, многа чытала. Падручнік па геаграфіі быў адзін на ўвесь клас. Міша Мельнічэнка запісваў усё ў канспект, даваў чытаць. Дзеці хадзілі ў драўляным абутку, многія галадалі. У час заняткаў некаторыя вучні гублялі прытомнасць ад недаядання. Соткі прыходзілася ўзорваць на сабе – разам са старэйшымі цягала плуг. У шостым класе цяжка захварэла, а лекаў не было. Палову навучальнага года праляжала ў ложку, а затым поўзала на каленях, вучылася зноў хадзіць. Нягледзячы на гэта, экзамены вытрымала паспяхова.
Далей была вучоба ў Нясвіжскім педвучылішчы. Маці сшыла палатняную торбачку, паклала ў яе бохан хлеба, які выпякалі разам з размолатай на жорнах бульбай, кававалачак сыру, крыху масла. Есці хацелася заўсёды, таму кожны тыдзень імкнулася прыйсці дамоў (пешшу за 40 км). У пакоі інтэрната жылі па 30 чалавек. Але было весела. Удзельнічала ў мастацкай самадзейнасці, спявала ў хоры, чытала вершы на канцэртах. Вось у той час у Чаславы сфарміраваліся лідарскія якасці.
Так атрымалася, што ў дзіцячым доме, дзе пачынала працаваць, апынуліся дзеці з сем’яў, бацькі якіх у гады вайны знаходзіліся па розныя бакі барыкад (дзеці партызан і паліцаяў). Вайна стала агульнай біяграфіяй цэлага пакалення, з якога яна сама і выйшла. Да кожнага імкнулася знайсці падыход. За працу ў Грудапольскім, Маларыцкім і Высакоўскім дзіцячых дамах Брэсцкай вобласці атрымала восем падзяк.
У сярэдзіне 50-х вярнулася на Капыльшчыну. Спачатку працавала настаўнікам біялогіі (скончыла завочна ўніверсітэт), затым дырэктарам роднай Вошкатаўскай няпоўнай сярэдняй школы. Інтэлегентная, акуратная, удумлівая, сур’ёзная – вось такой памятаюць яе выпускнікі. Заўсёды трымала жалезную дысцыпліну. Настаўніцай яна была па натуры і прызванні. Заўжды з дзецьмі і ў творчым пошуку. Вельмі старанна Часлава Феліксаўна рыхтавалася да кожнага ўрока, ранішніка, выступлення.
– У Чаславы Феліксаўны побач з домам быў сад, – успамінае Аляксандр Івашка, выпускнік 1973 года. – Яна заўжды ўвосень частавала нас смачнымі яблыкамі. Аднойчы мне давялося зайсці да яе ў хату. Галоўнае багацце, якое я ўбачыў, – гэта мноства кніг. І я падумаў, як цяжка працаваць настаўнікам, колькі трэба прачытаць, каб усё ведаць.
Сваімі ўспамінамі падзялілася таксама і Людміла Дрожжа, беларуская пісьменніца і журналістка:
– Роўна 50 гадоў назад я прыйшла на працу піянерважатай у Вошкатаўскую школу. Сустрэча з Чаславай Феліксаўнай стала для мяне падарункам лёсу. Я часта наведвала яе ўрокі, якія праходзілі дынамічна, у працоўным напружанні. Яна зараджала сваёй энергіяй настаўнікаў і вучняў. Наогул гэта чалавек з лідарскімі якасцямі.
Людміла Серадзінская з Бабруйска лічыць любімую настаўніцу сваёй другой мамай. І гэта сапраўды так. Калі ў той памерла маці, Часлава Феліксаўна акружыла дзяўчыну ўвагай і клопатам, заўсёды знаходзіла патрэбныя словы, каб падтрымаць.
Разам з настаўнікамі і вучнямі дырэктар арганізавала школьнае лясніцтва, для дзяцей пашылі спецыяльную форму. Неаднойчы школа станавілася пераможцай абласных і рэспубліканскіх конкурсаў па экалогіі, удзельнічала ў выставе дасягненняў народнай гаспадаркі ў Маскве. Не пералічыць шматлікіх паходаў з дзецьмі па месцах баявой славы, выступленняў на школьных лінейках, педагагічных саветах, сходах і мітынгах. Яна рупліва і дбайна працавала на ніве народнай адукацыі 40 гадоў, з іх амаль 20 гадоў дырэктарам. Вучні і калегі сталі для яе сям’ёй, а школа – домам, храмам, радасцю, буднямі і святамі – самім жыццём.
А яшчэ была грамадская праца. Як лектар і агітатар праводзіла гутаркі і палітінфармацыі для работнікаў сельскай гаспадаркі. Доўгі час узначальвала мясцовую партыйную і ветэранскую арганізацыі. Усяго і не паралічыць.
Усе, каго яна выхавала, каго вучыла гэта дзіўная жанчына, прыносяць карысць Айчыне і сёння, працуюць у розных галінах, стаўшы ўрачамі, настаўнікамі, эканамістамі, ваеннымі, простымі працаўнікамі і годнымі людзьмі. Многія гады педагог Грыгаровіч ставіла адзнакі сваім вучням. Прыйшоў час – і жыццё выставіла іх ёй самой за добрае сэрца, за ясны розум, за паспяховасць. Часлава Феліксаўна – чалавек сумлення, гонару, вялікай сціпласці, здолела пранесці праз гады ідэалы міру, дабрыні і справядлівасці.
Барыс ДЗЕНІСЮК,
член ГА «Беларускі саюз журналістаў»
■ Галина Желенговская[/caption]
В уютном местечке среди разнообразия цветочных композиций в беседке остывал ароматный чай с конфетами. В спокойной и душевной обстановке, попив чая, Галина Семеновна провела для меня небольшую экскурсию по своему приусадебному участку.
Не за один год хозяйка добилась такой красоты. В этом ей помогает муж Николай Ефимович. На все потрачено немало лет, терпения и сил, чтобы создать свой укромный и уютный уголок. Но на этом Галина Семеновна не останавливается, каждый год придумывает что-то новое.
– Сегодня есть столько возможностей, чтобы воплотить фантазию в реальность, – говорит она. – Иногда, когда планирую что-то новенькое, могу ночь не спать. Думаю, размышляю о том, как было бы лучше. Потом советуюсь с дочерьми – они мне тоже помогают даже на расстоянии вдали от дома. Валентина – воспитатель в детском саду в Барановичах, а Наталья – завуч средней школы в Солигорске. В силу профессий всегда вносят свои предложения для благоустройства участка, что-то выбирают из интернета.
И действительно, когда заходишь во двор – сразу чувствуется рука «мастера». Горшок с пеларгонией, которую, видимо, пересаживали, стоит немного поодаль от всех цветов. Но хозяйка быстро это исправила, поставив его к общей массе, тем самым дополнив композицию. Она с радостью показывает различные цветы, о каждом растении рассказывает с трепетом и любовью: как выращивала, подкармливала, переживала, если нападают вредители.
– Петунии – одни из любимых, – говорит Галина Семеновна. – Самым эффективным ускорителем роста для них является концентрированный раствор из свежей или сухой крапивы. А иногда использую куриный помет. Но не в чистом виде, а только растворив в воде, и лью только под корень.
Цветник пестрит огромным количеством роз. Некоторые уже отцвели, но распускаются другие, чтобы украшать палисадник до поздней осени.
– Кустовые розы лучше высаживать с начала сентября и до второй половины октября, – советует хозяйка. – В течение первого года нужно регулярно делать прищипку кончиков стеблей для того, чтобы кустик становился пышнее. Также до середины летнего периода нужно обрывать бутончики сразу же после их появления, потому что они отнимают большое количество сил у молоденького кустика.
Так много роз выращиваю потому, что их очень любит мой сын Владимир. Кстати, в этом году он назначен на должность начальника Дзержинского РОЧС, – поделилась хозяйка.
На другом участке придомовой территории расположен огород. Там тоже все грамотно спланировано. Как под линейку посажены овощи, не хватает только табличек с названием культуры. Ни травинки, все чисто и аккуратно. Особенно бросаются в глаза пышная, как метелка, морковь, капуста, огромный лук, помидоры и другие.
– Я слышала, что у многих в этом году морковь не уродилась, – говорит Галина Семеновна. – Рекомендую перед самым посевом семян обязательно полить борозды водой либо слабым раствором марганцовки, после чего на расстоянии друг от друга (примерно 1 см) разложить набухшие влажные семена моркови, тогда она принимается хорошо и растет лучше. Кстати, – хозяйка снова дает совет, – чтобы дольше сохранить морковь, перед закладкой на хранение нужно опустить каждый корнеплод в сметанообразный раствор глины с водой. Затем просушить и уложить рядами в ящики, пересыпав песком. А вот капусту сразу после посадки обильно поливаю в несколько приемов и мульчирую, – с удовольствием рассказывает Галина Семеновна. – Мульчировать капусту можно любым способом: холодным (опадным), компостным или горячей травой, если есть много травы и нет навоза. После укладки мульчи ее нужно хорошенько полить. Тогда капуста будет расти как на дрожжах и радовать глаз.
Урожай у хозяйки богатый. Выращивает все исключительно для детей и внуков. Также готовит закатки на зиму, которыми с огромным удовольствием угощает родных.
Наталья ДАВЫДЕНКО 
В пятницу будет облачно с прояснениями. На большей части территории страны пройдут дожди, ночью в южных и центральных районах, днем по юго-востоку пройдут сильные дожди. В отдельных районах возможны грозы. Ночью и утром местами ожидается слабый туман. Ветер прогнозируется юго-восточный, восточный 5-10 м/с, с порывами до 14 м/с.
Температура воздуха ночью составит от плюс 3 по северо-востоку до 16 градусов тепла по юго-западу. Днем будет 9-15 градусов тепла, по югу - плюс 16-19.
Фото Дианы ТКАЧЕНКО 
