Это строки известного этнографа и историка А.К. Ельского, который еще в 1880 году «открыл» в окрестностях Песочного живописный фольварок Оттоново (ранее Хиначево) (потом — Синечево, ныне — Калиновка II) и оставил свои воспоминания об этой местности в седьмом томе «Географический словарь царства Польского и других славянских стран», изданного в 1886 году (перевод сделан В.Н. Киселевым).
Сегодня увидеть усадебный дом можно только на рисунке Наполеона Орды. Оказывается, посетив в 1864 году Слуцкий повет, он зарисовал не только усадьбы в Савичах и Грозово, но и в Оттоново. Рисунок долго оставался неизвестным у нас, хранился в Краковском народном музее и неожиданно попал к В.Н. Киселеву, занимавшемуся изучением рода Наркевичей-Иодко. На рисунке надпись: «Пясочна. Палац Ёдкаў».
[caption id="attachment_51727" align="aligncenter" width="580"]
Амбар на территории Копыльской вспомогательной школы-интерната, 2016 г.[/caption]
Когда-то помог разобраться в этом рисунке житель деревни Синячево, бывший директор интерната Ф.И. Ермолицкий. Он уточнил, что это сожженное во время войны здание фольварочного дома Наркевичей-Иодко в Синячеве, который входил в состав имения «Над-Неман» — центральную усадьбу одноименного имения, включающую местечко Песочное и фольварок Хиначево. «Тут определенное время жил после возвращения из-за границы ученый, позже ставший профессором, Якуб Наркевич-Иодко, где и основал метеорологическую станцию. Перед войной тут был интернат для «тяжелых» подростков, во время войны жили семьи партизан. Тогда же он был сожжен немецко-фашистскими захватчиками», — вспоминал Феликс Иосифович, при котором хозспособом на фундаменте усадебного дома было возведено здание одного из корпусов современной Копыльской вспомогательной школы-интерната. На территории бывшего фольварка сохранилась хозяйственная постройка — амбар с деревянной лестницей внутри, возведенный Якубом Наркевичем-Иодко.
[caption id="attachment_51726" align="alignleft" width="289"]
Якуб Наркевич-Иодко (вверху слева) с участниками духового оркестра[/caption]
В 2004 в издательстве «Беларусь» вышел альбом «Беларусь в рисунках Наполеона Орды. Вторая половина ХIХ века». К сожалению рисунок, попавший к В.Н. Киселеву, в альбом не вошел, поэтому мало кому известен.
Местность вокруг Синячева очень ярко и подробно описал в одном из своих докладов председатель при Русском географическом товариществе, профессор А.И. Ваейков, который побывал здесь по меньшей мере три раза. Он писал: «Якуб Наркевич-Иодко с 1886 года устроил у себя метеорологическую станцию 2-го разряда… Местность вокруг довольно ровная, почва песчаная, реки и речки текут в неглубоких ложах… В этих местах никогда не отмечали случаев холеры, хотя соседние деревни от нее мучались. Соседние крестьяне на время холеры перебирались в Песочна, Бобовню, вылечивались и дальше чувствовали себя неплохо. Это подтверждает и известный врач-окулист В. Наркевич-Иодко». Наверное не зря и сегодня в Калиновке (бывшем Синячево) расположена детская школа-интернат. Ведь со старых времен отмечено, что эти места по всем показателям подходят для организации проживания и отдыха, а в первую очередь детского.
Вернемся во времена процветания фольварка. В 1872 году Якуб женится на дочери владельца небольшого имения на Случчине Елене Песляк. Девушка незнатного рода оставалась верной спутницей Я. Наркевичу-Иодко до конца земных дней. Молодая семья селится в Оттоново… Якуб руководит из Оттоново всеми владениями своей земли, составляющими 4,5 десятины. Традиционные формы ведения хозяйствования, которым следовала основная часть землевладельцев в крае, либо изначально были неэффективными, либо безнадежно устарели, и ему хотелось перестроить свое имение по образцам, которые он видел в Европе. Для этого Якуб закупает для выращивания бычков и закладывает в Оттоново воловью ферму. И вскоре его хозяйство получает в достатке тягловую силу, мясо для еды и на продажу и навоз, потому что без удобрений песчаная неманская почва была низкоурожайная. Для приготовления удобрения он скупал у местных крестьян солому. Так появился первый доход, который укрепил экономику. В тот период своей жизни Якуб увлекается метеорологией. Результатом этого увлечения стало строительство в Оттоново первой на территории Беларуси метеорологической станции, которая была включена в состав главной физической обсерватории Российской империи. А в 1888 году он переезжает в Над-Неман, куда переносит и станцию…
Валентина ШУРАКОВА,
директор Копыльского районного краеведческого музея
Фото из архива музея
Жыхары вёскі і яе госці ідуць да месца святкавання. Наперадзе Міхаіл Міхайлавіч Валуевіч, Ніна Іосіфаўна Корбут, Ірына Мікалаеўна Кісляк, Сяргей Яўгенавіч Шарупіч[/caption]
Вось і першая імправізаваная выстава. Знаёмімся з гаспадыняй:
— Ніна Іосіфаўна Корбут. Вышываць і ткаць мяне вучыла мама, а яе — таксама мама. Бачыце, тут ёсць коўдра-перабранка ажно з 1951 года! Каб яе зрабіць, трэба было 95 матузоў перагнаць. Раней я вязала кручком і прыгожыя абажуры на лямпачку.
Ніну Іосіфаўну вяскоўцы вельмі паважаюць: разам з мужам Мікалаем Антонавічам гэтая працавітая жанчына выгадавала трох годных сыноў. Мяркуйце самі: Мікалай Мікалаевіч Корбут — памочнік Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь па Мінскай вобласці, Аляксандр Мікалаевіч — намеснік міністра лясной гаспадаркі Рэспублікі Беларусь, Сяргей Мікалаевіч — у сферы энерганосьбітаў. Так што ганарыцца Ніне Іосіфаўне і на самай справе ёсць кім.
[caption id="attachment_51717" align="aligncenter" width="580"]
Валянціна Аляксандраўна Корбут[/caption]
Крыху далей нас сустракае Ніна Мікалаеўна Цвірка, якая працавала загадчыцай фермы. Разам з мужам Антонам Антонавічам, былым вадзіцелем саўгаса, жывуць ужо 57 гадоў. Побач з імі на лавачцы — Алена Мікалаеўна Акуліч, якая адпрацавала ўсё жыццё даяркай, выгадавала чатырох годных дзяцей. А вось Валянціна Дзмітрыеўна Штэр прыехала з Латвіі ў 1993 годзе, уладакавалася на ферму даяркай, ды так і засталася.
Запрашае да сваёй выставы і Людміла Арсеньеўна Корбут:
— Добра ткалі і вышывалі мае мама Дубоўская Кацярына Сцяпанаўна і бабуля. Саматканкі — гэта яе, а вышыванкі — маміны. Раней у нас быў станок, дэталі яго і зараз ляжаць на гарышчы.
[caption id="attachment_51719" align="aligncenter" width="400"]
Марыя Піліпаўна Клішэўская[/caption]
Грэецца ля хаты пад праменьчыкамі сонейка Марыя Піліпаўна Клішэўская — старэйшая жыхарка вёскі. У гэтым годзе яна адсвяткуе 96-ы дзень нараджэння. Ра-зам з ёй жыве дачка, Зоя Рыгораўна Смольская, якая і сама ўжо на заслужаным адпачынку. Марыя Піліпаўна ўсё жыццё працавала ў саўгасе, выгадавала дваіх дзяцей, мае чатырох унукаў, дзявяцера праўнукаў і нават аднаго прапраўнучка.
Шчыра і ўсхвалявана пра творчасць самага блізкага чалавека расказвае Ала Сцяпанаўна Новік:
— Мая мама Марыя Мікалаеўна Уласевіч была добрым чалавекам, працавала настаўніцай, потым — у саўгасе: так склаўся яе лёс. Яна шмат вышывала і ткала. Любіла гэту справу, упрыгожвала сваю хату, каб яна была цёплай і ўтульнай. І сёння мы з задавальненнем прыязджаем сюды, зноў і зноў глядзім на яе работы, радуемся і заўсёды ўспамінаем матулю. Яна і мяне навучыла вышываць.
Марыя Гардзееўна Крэпская таксама мае шмат прыгожых вышыванак. І яе навучыла мама, Марыя Маісееўна Русаковіч.
— Я з Гарнастайлава, — расказвае жанчына, — сюды замуж прыйшла за Дзмітрыя Сцяпанавіча Крэпскага. Вышываць заўсёды любіла і ўмела. Але ў маладосці гэта рабілася неяк неўзаметку.
[caption id="attachment_51716" align="aligncenter" width="580"]
Марыя Гардзееўна Крэпская[/caption]
Каля імправізаванай выставы сустракае і з гонарам распавядае Валянціна Аляксандраўна Корбут:
— Гэта — мае работы. А гэта — маёй дачкі Алены Мікалаеўны Другаль, якая зараз жыве ў Маскве. Ткаць пачалі мы даўно разам з сястрою, яшчэ пры газніцах. Людзі казалі на вёсцы: вунь у Кірэевых (дзеда майго звалі Кірэй) усю ноч акно свеціцца.
Шмат цікавых мастацкіх вырабаў прадстаўляла і Людміла Іосіфаўна Жаўрыд. Большасць з іх зроблена стараннымі рукамі яе мамы Святланы Уладзіміраўны.
Пасля такога цікавага падарожжа па вёсцы склалася ўражанне, што жывуць тут даўно знаёмыя і ветлівыя людзі. А вось у пачатак Ужы, да месца святкавання, большасць яе жыхароў вярталася гуртам: наперадзе — Ніна Іосіфаўна Корбут, побач з ёй — святар Сергій Чарный, старшыня Доктаравіцкага сельвыканкама Міхаіл Валуевіч, дырэктар КСУП «Доктаравічы» Сяргей Шарупіч, жыхары вёскі.
— Дарагія ўжане! — з віншаваннямі звярнуўся старшыня Капыльскага райвыканкама Анатоль Ліневіч. — Сёння мы сабраліся разам, каб адзначыць такую важную падзею — свята вёскі Ужа. Кожны з вас ганарыцца роднай зямлёй і робіць шмат, каб яна працвітала.
Павіншавалі вяскоўцаў і старшыня раённага Савета дэпутатаў Ірына Кісляк, і айцец Сергій.
А далей, як і на кожным падобным свяце, віталі самых адметных вяскоўцаў, калі можна так сказаць, па намінацыях.
Гонар вёскі. Да названых ужо Корбутаў трэба дадаць і іншых ужанаў. Напрыклад, працоўны стаж Валянціна Антонавіча Цвіркі, 1933 г.н. — 45 гадоў. Ён узнагароджаны двума ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сцяга, Ганаровай граматай Вярхоўнага Савета БССР, чатырма значкамі «Ударнік пяцігодкі», медалём «Ветэран працы». А вось Васіль Пятровіч Статкевіч працуе дырэктарам СВК «Аграфірма Лучнікі», Уладзімір Пятровіч Статкевіч — урачом-траўматолагам-артапедам вышэйшай катэгорыі Мінскай 6-й клінічнай бальніцы. Віктар Фёдаравіч Арлоўскі — Ганаровы грамадзянін Слуцкага раёна (старшыня Слуцкага райвыканкама з 1974 па 1995 гг.). Уладзімір Яўгенавіч Арлоўскі — палкоўнік МУС у адстаўцы, узнагароджаны медалямі «За бездакорную службу» 3-х ступеняў.
Самыя маленькія. Такімі з’яўляюцца адразу двое хлапчукоў: Валодзя Семянцоў і Цімоша Віршыц. Дарэчы, сям’я Віршыц — самая маладая ў вёсцы: Ірына і Віталь узялі шлюб у лістападзе 2015 года.
Старэйшыя жыхары. Разам з названай раней Марыяй Піліпаўнай Клішэўскай у гэтай намінацыі прагучалі імёны Ганны Піліпаўны Скрыдлеўскай (1923 г.н.) і Сафіі Паўлаўны Янавай (1925 г.н.).
Шматдзетныя сем’і. Мікалай Людвігавіч і Ганна Іванаўна Пляцінскія зараз пенсіянеры. Абое працавалі ў Капыльскім райспажыўтаварыстве: ён — на працягу 42 гадоў вадзіцелем аўтамагазіна, яна — 35 гадоў загадчыцай магазіна ў в. Ужа. Выгадавалі траіх дзяцей, маюць шасцёра ўнукаў. Добрых слоў заслугоўвае і сям’я Васцьянавых. Валянціна Уладзіміраўна працавала ў саўгасе рабочай, даяркай, нарадзіла і выхавала пяцёра дзяцей, мае 10 унукаў. А вось ужо названая сям’я Семянцовых пераехала жыць з Украіны. Максім працуе ў КСУП «Доктаравічы» механізатарам, Паліна знаходзіцца ў адпачынку па доглядзе за чацвёртым дзіцем.
Самыя лепшыя гаспадары. Да такога важнага свята вяскоўцы доўга рыхтаваліся і нават правялі конкурс на лепшыя двор, сядзібу і гаспадара. І хоць тут шмат дагледжаных двароў з добрымі гаспадарамі, усё ж на свяце падвялі вынікі. Так, лідарамі ў конкурсе сталі сем’і Васцьянавых, Пляцінскіх, Грамыка, Каваленка. Пра апошнюю сям’ю трэба крыху ўдакладніць: Аляксандр Андрэевіч і Валянціна Анатольеўна — ураджэнцы Бранскай вобласці, але сапраўднымі вужанамі лічаць сябе ўжо на працягу 10 гадоў. Аляксандр Андрэевіч — падпалкоўнік у адстаўцы, камандзір батарэі, Валянціна Анатольеўна — былы банкаўскі работнік. Зараз абое пенсіянеры.
Свята завяршылася. А на памяць застануцца цікавыя падарункі, якія падрыхтавала для вяскоўцаў КСУП «Доктаравічы», і ўражанні ад музычных кампазіцый, што прэзентавалі самадзейныя артысты з Ванелевіцкага цэнтра культуры і вольнага часу і Новадоктаравіцкага сельскага клуба.
Дзіяна ТКАЧЭНКА
Фота аўтара 
Пакаштавалі смак капыльскіх сыроў
Лепшыя сыры Капыльскага філіяла ААТ «Слуцкі сыраробны камбінат» годна былі прадстаўлены на сырным фестывалі, які праходзіў у Гродна ў чацвёрты раз. Гэта мерапрыемства стала часткай святочнай праграмы, прымеркаванай да Дня горада. Гродзенцы і госці горада змаглі пакаштаваць прапанаваныя сыры і набыць малочныя прадукты.
У дапамогу прадпрымальнікам
27 верасня ў 10 гадзін у зале пасяджэнняў Капыльскага райвыканкама адбудзецца семінар для суб’ектаў малога і сярэдняга прадпрымальніцтва, работнікаў юрыдычных служб па актуальных пытаннях прававога рэгулявання прадпрымальніцкай і гаспадарчай дзейнасці з удзелам прадстаўнікоў галоўнага ўпраўлення юстыцыі Мінскага аблвыканкама.
Адзначылі лепшых лесаводаў
У абласным свяце, прысвечаным Дню работнікаў лясной гаспадаркі, прыняла ўдзел і дэлегацыя Капыльскага вопытнага лясгаса. Яе ўзначальваў кіраўнік лесагаспадарчай установы Сяргей Ульдзіновіч. У гэты святочны дзень лепшым працаўнікам лясной гаспадаркі сталічнай вобласці (у тым ліку і нашым землякам) былі ўручаны граматы і падзякі, работнікам, якія пацвердзілі сваё прафмайстэрства — пасведчанні І і ІІ класа, ветэранам працы — нагрудныя знакі. Былі ўзнагароджаны і прафсаюзныя актывісты.
Рыхтуемся да новага ацяпляльнага
Каб пачаць ацяпляльны сезон, спажыўцы цеплавой энергіі павінны мець адпаведны «Пашпарт гатоўнасці». Па стане на 22 верасня іх аформілі і зарэгістравалі ў Капыльскай раённай інспекцыі «Энерганагляд» 89% ад агульнай колькасці спажыўцоў цеплавой энергіі і 91% цеплакрыніц горада і раёна. Як паведаміў дзяржаўны інспектар па энергетычным наглядзе Капыльскай раённай інспекцыі «Энерганагляд» Барыс Талейка, дакументы неабходна аформіць да 1 кастрычніка ўключна. Дарэчы, у гэты дзень, нават нягле-дзячы на выхадны, інспекцыя будзе працаваць.
Адновім святыні разам
Студэнцкі валанцёрскі атрад з Капыльскага дзяржаўнага каледжа прыняў удзел у рэспубліканскай акцыі «Аднаўленне святыняў Беларусі», ініцыятарам якой стаў Беларускі рэспубліканскі саюз моладзі. Юнакі і дзяўчаты выконвалі будаўнічыя работы на тэрыторыі праваслаўнага прыходу храма свяціцеля Мікалая Цудатворцы ў аграгарадку Цімкавічы.
Дарэчы, 5 кастрычніка ў горадзе Фаніпаль пройдзе абласны этап акцыі, у якім таксама прыме ўдзел капыльская моладзь.
Падрыхтавалі Маргарыта САКОВІЧ, Крысціна ЖОГАЛЬ, Марыя Шэіна 
Спектр использования семян многолетника достаточно широк: ими засевают поля, чтобы в дальнейшем получить зеленую массу, сенаж и сено, перезалужают пастбища, делая более качественным выпас крупного рогатого скота. Всего в сельхозпредприятии планируют получить после очистки не менее полутора тонн чистых семян клевера лугового сорта «Слуцкий» массовой репродукции.
До недавнего времени семенников многолетних трав в сельхозпредприятии не было вообще, и только последние два года аграрии начали работу в этом направлении. Нынче под него в сельхозпредприятии отведено 5 гектаров.
На будущий год уже заложен семенник площадью 25 гектаров. В ф-ле «В. Раевка» понимают, насколько важно получить качественный семенной материал своими силами, ведь покупать его гораздо дороже.
В тему
О том, как обстоят дела с уборкой трав на семена в сельхозпредприятиях Копыльщины, в комментарии начальника государственной инспекции по семеноводству, карантину и защите растений Валентины КУХАРЧИК:
— Всего по району план уборки клевера лугового составляет 230 гектаров, 194 из которых — уже обмолочены. Намолот составил 45 тонн. Наибольшую урожайность получили в ОАО «Скабин»: с 30 гектаров — 9,2 тонны неочищенных семян. Неплохие показатели и в СХФ «Рудное», с 15 гектаров намолотили 4,4 тонны. Всего сельхозпредприятиями района получено 97 тонн семян злаковых культур с 326 гектаров и 45 тонн — бобовых.
Из всех запланированных к уборке семенников многолетних трав все площади сохранены и практически убраны. Услугами по доработке семян ОАО «Семена трав» воспользовались только в ОАО «Душево», потому что здесь уборке подлежал немалый объем — семенники тимофеевки, фестулолиума и клевера лугового общей площадью 50 гектаров, с которых намолочено около 15 тонн. В хозяйстве получают хороший семенной материал, который используют не только для своих нужд, но и имеют возможность продать или обменять на семена других культур. 17,7 тонны тимофеевки, ежи, костреца, овсяницы луговой намолотили также в ОАО «Старица-Агро».
По требованию комитета по сельскому хозяйству и продовольствию Минского облисполкома до пятнадцатого октября все семена многолетних трав необходимо очистить и довести до посевных кондиций.
Кристина ЖОГОЛЬ
Фото автора 
28 января состоялось Послание Президента к белорусскому народу и Национальному собранию. Своим мнением о выступлении поделилась заведующая Старицкой участковой больницей Вероника Торотько:
- Посмотрев послание Президента Республики Беларусь, как медицинский работник, обратила внимание на то, что был сделан акцент на развитии здравоохранения, на которое в период распространения коронавирусной инфекции потрачено около 2 млн долларов. Очень радует, что в период борьбы с пандемией, государство поддерживает медицинских работников. Хочу отметить, что в настоящее время заболеваемость covid-19 находится под контролем. Препараты для проведения вакцинации населения имеются в достаточном количестве, поводов для беспокойства нет. 
