Замечу, что часто причина стресса кроется в семейных обстоятельствах. Именно из-за них снижается эффективность работы. Даже психологический климат в коллективе зависит от того, как сами люди себя ощущают. И только тот, у кого все хорошо дома, в семье может быть хорошим работником.
О вреде, наносимом компьютерными играми, знают все: от врачей до самих геймеров. Но эти игры бывают и весьма полезными. Занимая все свободное время, они сводят к минимуму общение подростка с дурной компанией. К тому же существует ряд обучающих игр, которые помогают в освоении определенных навыков или изучении иностранных языков. Есть и компьютерные программы, которые используют в лечебных целях. Основное их предназначение ― снимать усталость и напряжение глаз и тренировать зрение и цветовое восприятие. Но применяются и другие игры. И даже в коллективах.
Полюбившиеся многим «стрелялки» вырабатывают мгновенную реакцию, учат бороться со страхами. «Бродилки», или квесты, учат мыслить логически, обращать внимание на мелкие детали и тренируют память. Кроме того, когда бродите по виртуальным улицам, вы учитесь ориентироваться на местности. Игры-стратегии не только учат мыслить, продумывать и просчитывать наперед, но и помогают лучше узнать историю человечества. Вы учитесь управлять государством, искать лучшие пути экономического развития, вырабатывать военные стратегии. Гоняя на авто по виртуальным улицам, вы не только сбиваете витрины, но также запоминаете дорожные знаки и учитесь управлять автомобилем. Главное ― чтобы любимая забава не переросла в зависимость. Ведь качество зависит от количества: даже яды в малых дозах являются лекарствами.
Детский конструктор. Участники получают задание построить из него башню, но не разговаривая друг с другом. При этом у каждого есть свое правило, о котором не знают остальные. Например, одному ставится условие: первый этаж должен быть синим, а другому ― третий этаж должен быть красным. Но все остальные об этом не знают. Это позволяет увидеть, как они работают в команде. Однозначно выявляется лидер.
Испорченный телефон. Эта игра очень помогает изучить систему взаимоотношений в коллективе. Понять, на каком уровне теряется информация. И как из фразы «Марфуша была примерной девочкой, ходила за продуктами в магазин» получается «Манюша слыла скверной девчонкой, продукты брала только на рынке»... Люди порой просто не умеют добиться точности полученной информации. Но ведь потом они приходят к начальству, получают задание, а затем... идут по отделам, пытаясь выяснить, чего же от них, собственно говоря, начальник хотел.
Константин КОРНЕЛЮК,
внештатный корреспондент «СП» 
В начале года принято подводить итоги года ушедшего.
Сколько заключено браков и родилось малышей, какие имена выбирали родители ― об этом и многом другом рассказывает начальник отдела ЗАГС Копыльского райисполкома Алла АВСЮК:
— На протяжении ушедшего года было зарегистрировано 134 брака, что на пять больше, чем в 2016 году. Среди сельисполкомов лидирует Грозовский — там зарегистрированы актовые записи 11 пар, в Тимковичском — девять и по пять в Потейковском и Семежевском сельисполкомах. Средний возраст женихов и невест составляет 32 года и 29 лет соответственно. Это говорит о том, что в брак вступают уже осознанно. Причем самым молодым бракосочетающимся исполнилось по 18 лет. Интересно и то, что в брак вступили пять пенсионеров и семь пенсионерок. Четырем мужчинам и трем женщинам исполнилось более 60 лет. К сожалению, 22 семейные пары расторгли брак.
В прошлом году на Копыльщине зарегистрировано 235 малышей. К сожалению, эта цифра меньше соответствующей цифры за 2016 год на 16. Из родившихся ― мальчиков больше, чем девочек: 140 против 95. Есть у нас и одна двойня. Проанализировав мужские имена, которые чаще всего выбирали родители, смогу назвать Максим (9 новорожденных), по семь раз выбирали имена Артем, Владислав и Егор. Самыми же редкими являются Ефим, Макар, Мирослав, Радислав, Герман. Если говорить о женских именах, то в числе наиболее часто выбираемых следует отметить такие, как Дарья и София — их выбирали по семь раз. За ними следуют Екатерина и Мария — по пять раз. Среди редких имен обращают на себя внимание Амалия, Агния, Василина, Каталина, Эмилия. Средний возраст матери составил 27 лет, отца — 29 — вполне сознательные и достаточно самостоятельные люди. При этом трое мужчин стали отцами в возрасте от 45 до 50 лет. 
Ні для каго не сакрэт, што найбольшая нагрузка і адказнасць за выхаванне дзяцей кладзецца на плечы жанчыны. Выхавальніца, настаўніца, мама — усе яны — жанчыны і выхоўваюць дзетак з так званага жаночага пункта гледжання. Таму роля бацькі ў сям’і ўзрастае.
Як было… Калі крыху азірнуцца назад, у мінулае, мы ўбачым, што бацька з’яўляўся галоўным здабытчыкам, а жанчына захоўвала сям’ю. Цікава, але і ў навучальных установах большая колькасць была мужчын-настаўнікаў. А ў традыцыйнай беларускай сям’і бацька меў велізарны аўтарытэт і ўладу над дзецьмі, служыў прыкладам для пераймання. Яго характэрнымі рысамі былі патрабавальнасць, стрыманасць і нават суровасць, якія не выключалі любоў да сваіх блізкіх. Бацькоўскія функцыі, у адрозненне ад мацярынскіх, акрэсліваліся абаронай ад знешняй небяспекі і жыццезабеспячэннем сям’і. Бацька ў традыцыйнай сям’і і кармілец, і вышэйшы дысцыплінатар, і непасрэдны настаўнік у сферы сацыяльна-працоўнай дзейнасці. Слова яго было законам («Бацькоўскае слова дарэмна не гаворыцца»), а распараджэнні і загады не падлягалі абмеркаванню і выконваліся ўсімі дзецьмі. Улада бацькі над дзецьмі была велізарнай і юрыдычна спынялася толькі пры раздзеле з сынамі, калі яны станавіліся самастойнымі гаспадарамі. Маральны ўплыў бацькі на дзяцей заставаўся да канца яго жыцця. Калі ж жанатыя сыны ці замужнія дочкі заставаліся жыць у роднай хаце, яны павінны былі ва ўсім падпарадкоўвацца бацьку.
…І як ёсць. За мінулы час роля бацькі крыху змянілася. Але, як і раней, ён, у першую чаргу, увасаб- ляе для свайго дзіцяці ўзор мужчыны — абаронцы, здабытчыка, джэнтльмена. Дзякуючы гэтаму дзеці адчуваюць сябе больш упэўнена, растуць псіхалагічна здаровымі.
Беларусы кажуць Бацька не матуля, не пацалуе і не прытуле. Без мужчыны і дом сірата. Калі хата без гаспадыні — вуглы гараць, а без мужыка (гаспадара) — увесь дом. Хата без гаспадара плача. Без гаспадара гумно плача, а без гаспадыні хата. Гаспадар і жонка – найлепшая сполка. Муж баіць пра паходы, жонка — пра расходы. Муж носіць мяшком, а гаспадыня — гаршком.Роля бацькі ў выхаванні сына... Раней, калі хлопчыкі дасягалі 12-13-гадовага ўзросту, апека над імі пераходзіла ад маці да бацькі. Кожны бацька рыхтаваў для сябе пераемніка. Таму ён навучаў сыноў мужчынскім справам: араць, баранаваць, касіць і г.д. Акрамя таго кожны бацька вучыў цяслярыць і сталярыць, звіць вяроўку і г.д. Менавіта бацька фарміраваў у іх мужчынскія якасці: мужнасць, спрыт, памяркоўнасць, пачуццё адказнасці. І зараз тата ў жыцці хлопчыка вельмі важны. Менавіта бацька з’яўляецца для яго прыкладам правільных мужчынскіх паводзін ― у дачыненні да сваёй сям’і, каханай жанчыны, сяброў, будучых дзяцей. Роля бацькі ў сямейным выхаванні зводзіцца і да таго, што мужчына павінен падтрымліваць больш дысцыпліну ў параўнанні з мяккім характарам мамы. Аднак без праяўлення агрэсіі і залішняй строгасці — інакш сын будзе расці ўзлаваным і жорсткім. Татава падтрымка і прызнанне, развіццё самастойнасці, мужнасці, павагі да жанчыны — усё гэта і ёсць галоўныя задачы выхавання сына бацькам. ...І дачкі. Выхаванне дзяўчынкі — працэс тонкі і вельмі адказны. Справа ў тым, што, сталеючы, дачка прымяняе вобраз таты пры выбары спадарожніка жыцця, мужа, хлопца. Таксама яна пераймае і мадэль пабудовы ўзаемаадносін паміж жонкай і мужам ад сваіх бацькоў. Акрамя таго, гледзячы на тату, дзяўчынка павінна бачыць тыя якасці, якія робяць мужчыну сапраўдным мужчынам. Таму бацьку варта ставіцца да дачкі як да лэдзі, прынцэсы, выхоўваючы тым самым у ёй жаночую годнасць. Важна бачыць у дзяўчынцы асобу, раіцца з ёй, шанаваць яе меркаванне. Дачка, якая вырасла ў атмасферы любові, стане чалавекам добрым, спагадлівым, пабудуе моцную сям’ю. Выхаванне дзіцяці без бацькі. На жаль, існуюць і такія сітуацыі, калі дзеці растуць без бацькавай любові і ўвагі. Аднак мужчынскае выхаванне сыну неабходна ў любым выпадку. Каб вырасціць годнага чалавека, маме варта ставіцца да хлопчыка як да мужчыны, нягледзячы на тое, што ён яшчэ малы. Прасіце яго аб дапамозе па хаце, падаць вам паліто, паднесці сумку. Хай хто-небудзь з сям’і (дзядуля, дзядзька, старэйшы брат), сяброў будзе для сына годным узорам для пераймання. Пры выхаванні без бацькі для дачкі таксама важны прыклад правільных мужчынскіх паводзін. Гэта можа быць член сям’і, хросны, сябар, які любіць і клапоціцца пра яе. Паважаныя чытачы, нам вельмі цікава ваша меркаванне пра ролю бацькі ў сям’і. Таму запрашаем вас паразважаць і выказаць свае думкі. Дасылайце нам цікавыя гісторыі, фотаздымкі ці малюнкі пра тату. Будзем вельмі рады!
Яраслаў Лук'янавіч і Алена Дзмітрыеўна любяць перагортваць сямейны альбом[/caption]
Скажыце, што перш за ўсё сведчыць пра гасціннасць? Упэўнена: утульнасць у хаце і добрае, шчырае слова гаспадароў. Менавіта такая атмасфера і пануе ў доме Яраслава Лук’янавіча і Алены Дзмітрыеўны Умрэйкаў. У печы «гуляе» агеньчык — гатуецца ежа: гаспадыня і зараз не давярае сучасным газавым плітам, а больш карыстаецца надзейнай рускай печчу. Умрэйкі вельмі шчыра і гасцінна сустракаюць гасцей. І ад гэтай пяшчоты шэры студзеньскі дзень расквечваецца яскравымі фарбамі.
«Яроша» — такі ласкавы зварот раз-пораз чуецца, калі гаспадыня звяртаецца да мужа. Абое — і Алена Дзмітрыеўна, і Яраслаў Лук’янавіч — мясцовыя, пясоцкія. Толькі нарадзіліся ў розныя гады: ён у 1930-м, яна — у 1931-м. Нават і хаты іх знаходзіліся побач, таму сябравалі з самага дзяцінства, разам гулялі на пясоцкіх вуліцах. Падзеі Вялікай Айчыннай пакінулі крывавы след у лёсах усіх песачанцаў. Не выключэнне і Умрэйкі. Родны брат гаспадара Канстанцін быў партызанам і загінуў у 1944 годзе, трапіўшы ў засаду. Бацькоўскія хаты і мужа, і жонкі згарэлі падчас бамбёжак. Амаль усю вайну Яраславу з матуляй (бацьку рэпрэсіравалі ў 1938-м) прыйшлося хавацца ад немцаў і жыць у розных людзей. Вядома ж, брат — партызан! Новую хату, у якой Умрэйкі жывуць і зараз, Яраслаў Лук’янавіч пачаў будаваць пасля вайны. Не адзін год цягнулася яе ўзвядзенне, але амаль усе работы выконваў сам: бацька — добры сталяр — паспеў перадаць сыну асновы свайго рамяства.
І ўжо напярэдадні адыходу на службу ва Узброеныя Сілы СССР у 1951 годзе Яраслаў прывёў у хату жонку Алену. З таго часу і пачаўся адлік іх сямейнага дабрабыту. Аддаўшы даніну Радзіме, праз тры гады Яраслаў Лук’янавіч вярнуўся ў родную вёску.
[caption id="attachment_64043" align="aligncenter" width="580"]
Ах, маладосць, маладосць...[/caption]
Усе пытанні Умрэйкі заўсёды вырашаюць разам, імкнуцца не супярэчыць адзін аднаму. І калі была магчымасць пераехаць у Мінск (падчас армейскай службы мужа Алена працавала ў сталіцы швачкай на фабрыцы імя Крупскай), Яраслаў вырашыў застацца ў Пясочным: як ён мог кінуць маці? Ды і горада не любіў — у вёсцы прасторней. Таму і засталіся на роднай пясоцкай зямельцы. За старанную плённую працу ў бухгалтэрыі саўгаса «Прамень» Алена Дзмітрыеўна ўзнагароджана медалём «Ветэран працы».
Так, галоўнае багацце сям’і — дзеці. Тамара нарадзілася ў 56-м годзе, сын Саша — у 58-м. Ніна з'явілася на свет у 61-м, а Валянціна — у 65-м. Сёння ўсе яны — годныя самастойныя людзі. Тамара Яраславаўна — падпалкоўнік міліцыі. Атрымаўшы дзве вышэйшыя адукацыі (у БДУ і Акадэміі МУС Рэспублікі Беларусь), працуе ў БНТУ Аляксандр Яраслававіч, які ў вольны час вывучае гісторыю роднага краю і выдае аб гэтым кнігі. Дзякуючы добрасумленнай працы Ніны Яраславаўны, выхаванцы Капыльскай дапаможнай школы-інтэрната заўсёды выглядаюць чыстымі. А малодшая Валянціна Яраславаўна робіць у Інстытуце генетыкі і цыталогіі НАН Беларусі.
З вялікай удзячнасцю за выхаванне дзяцей Алена Дзмітрыеўна расказвае пра сваю свякроў бабу Шуру (Умрэйку Аляксандру Канстанцінаўну). Вядома ж, у той час ніякага водпуску па доглядзе за дзеткамі не было — праз два-тры месяцы пасля нараджэння матулі пакідалі сваіх немаўлятак (хто са сваякамі, хто са знаёмымі) і выходзілі на работу. А дзеткам патрэбен надзейны пастаянны догляд, які і забяспечвала баба Шура — вельмі мудрая і культурная, хоць і непісьменная, жанчына. За гэтыя якасці яе і паважалі аднавяскоўцы.
— Надта смачныя пірагі пякла баба Шура, — успамінае Алена Дзмітрыеўна. — І з яблыкамі, і з варэннем. Яна і мяне гатаваць навучыла. А да выхавання ставілася надзвычай сур’ёзна і строга. Таму і дзетак усіх пахрысціла: каго тут, у Пясочным, каго ў Цялядавічах.
Пра тое, што гаспадар — сапраўдны сталяр, сведчыць вялікая колькасць вырабаў з дрэва: у гасцінай радуюць вока прыгожыя столікі, фотаздымкі сваякоў — і знакамітага Сцяпана Андрэевіча Умрэйкі ў тым ліку — знайшлі сваё месца ў арыгінальных драўляных рамках.
— А колькі я перарабіў аконных рам! А дзвярэй! Нават у Капыль мяне часта запрашалі! — з гонарам успамінае Яраслаў Лук’янавіч. — У мяне і сёння дрэваапрацоўчыя станкі захоўваюцца.
Адправіўшы дзяцей у самастойнае жыццё, Умрэйкі жывуць удваіх. Сумаваць не прыходзіцца. Алена Дзмітрыеўна з захапленнем вяжа дзецям, унукам і праўнукам прыгожыя, сагрэтыя сардэчнай цеплынёй рэчы. Асабліва рады гаспадары шматлікім гасцям, якіх заўсёды сустракаюць ветліва і шчыра. Часта да іх завітваюць дзеці і ўнукі. Бацькоўскія пяшчота і дабрыня гучаць у іх сэрцах рэхам удзячнасці.
Дзіяна ТКАЧЭНКА 
Копыльский район газоснабжения является структурным подразделением филиала «Солигорскгаз» РУП «Минск-облгаз». — Наша основная задача, — отмечает начальник организации Николай Варвашеня, — обеспечение бесперебойного, безаварийного снабжения потребителей всех категорий природным и сжиженным газом. На конец минувшего года договоры на обслуживание с нами заключили свыше 6350 потребителей природного и 13 324 сжиженного газа, а также 14 промышленных и 26 коммунально-бытовых потребителей. И мы стараемся, чтобы все они остались довольны качеством оказываемых услуг. 24 населенных пункта района, в том числе и Копыль, обеспечены природным газом. Мы обслуживаем 53 газораспределительных пункта и 355 км сетей газоснабжения.
В конце 2017 года по поручению председателя райисполкома среди трудовых коллективов отделом идеологической работы, культуры и по делам молодежи была распространена анкета, в которой необходимо было ответить на ряд вопросов, касающихся работы Копыльского района газоснабжения. Как оказалось, жители нашего города и района довольно высоко оценивают работу предприятия. Хотя не обошлось и без замечаний.
В частности говорилось о том, что наши газовщики обслуживают не все виды газовых котлов. Как рассказал главный инженер Владимир Сафонов, эту проблему стараются решить: идет обучение специалистов, которые смогут обслуживать газовые котлы импортного производства (в 2017 году для этих целей создано дополнительно два рабочих места).
Большое внимание уделяется безопасности. Плиты и другое газовое оборудование имеют свой срок службы. И если вовремя его не заменить, можно создать проблемную ситуацию. В Копыльском районе газоснабжения помогут решить и эту проблему. «У нас проводится своеобразная акция по замене газовых плит, — рассказывает Анна Ивашкевич, инструктор производственного обучения. — Мы продадим потребителю газовую плиту (в том числе в рассрочку), бесплатно ее доставим и установим. Правда, это касается только оборудования, у которого закончился срок эксплуатации».
Если продолжить разговор о безопасности, возникает вопрос: как себя вести, если услышали запах газа. Специалисты категоричны: необходимо срочно набрать номер 104 и действовать согласно рекомендациям, которые будут даны оператором.
Владимир Сафонов напоминает, что в таком случае нужно перекрыть кран или вентиль баллона, выключить свет, не пользоваться электроприборами и контролировать ситуацию, дожидаясь приезда специалистов.
Еще одну чрезвычайно полезную для жителей города и района услугу предлагают газовщики. Это установка счетчиков. Граждане все чаще задумываются об экономии воды, электроэнергии, но не газа. Причина проста — газ населению пока обходится дешево, ведь мы возмещаем всего около 41% его полной стоимости. Если пользователь хочет контролировать, какой объем газа он расходует каждый месяц, и, как следствие, не переплачивать за газопотребление, то понадобится установка газосчетчика. Проведенные статистические исследования говорят о том, что установка счетчика газа позволяет экономить на оплате за газ до 30% – 50%.
За 2017 год специалисты Копыльского района газоснабжения установили 35 счетчиков.
