Былы старшыня калгаса «Праца» Аляксандр Цімафеевіч МАЛЯЎКА, які днямі святкуе 80-годдзе, бярэ ў рукі баян –
і па хаце рассыпаюцца гукі «вальсочка» –
так называе сабраныя ў адзін урыўкі з розных музычных кампазіцый. Пад чароўныя гукі ўспамінаецца былое: бацькі, дзяцінства, працоўнае юнацтва. Але больш за ўсё Аляксандр Цімафеевіч памятае тое дзесяцігоддзе, на працягу якога кіраваў калгасам.
Гучыць «вальсочак», а ў вачах Аляксандра Цімафеевіча, якія нібы зазіраюць у мінулую далячынь, паціху з’яўляецца скупая мужчынская сляза. Побач стаіць надзейная жыццёвая сяброўка – жонка Станіслава Антонаўна, і праз яе сціплую ўсмешку свеціцца гонар за мужа.
А ганарыцца Маляўкам ёсць чым. Яны з гонарам прайшлі праз усе выпрабаванні, якія прыгатавала жыццё. Пра іх і не толькі мы размаўляем ва ўтульнай хаце, дзе адчуваецца і рука моцнага гаспадара, і працавітай гаспадыні. У сямейным архіве акрамя цікавых фотаздымкаў захоўваюцца і нумары раёнкі за розныя гады са змешчанымі публікацыямі пра Аляксандра Цімафеевіча.
– Калі надыходзіла пара ўборкі збожжа, мы заўсёды арганізоўвалі свята, – першае, пра што пачаў расказваць былы старшыня: для яго як для сапраўднага сельгасніка зараз надышоў вельмі значны час. – Паперадзе ішла машына з музыкантамі духавога аркестру, затым ехаў я, старшыня, а следам рухаліся камбайны. На полі ўжо чакалі сталы з рознымі прысмакамі. Па даўнейшай беларускай традыцыі старэйшыя жанчыны зажыналі першыя снапы. З віншавальным словам да ўсіх удзельнікаў жніва звяртаўся першы сакратар райкама партыі, а за ім і я. І толькі тады на палеткі выходзілі першыя камбайны, каб намалаціць поўныя бункеры зерня. Пасля чаго мы весела святкавалі зажынкі. Тэхніка заставалася на палях да раніцы. І ўжо з першымі прамянямі сонца камбайнеры садзіліся за штурвалы, каб сабраць увесь ураджай да апошняга зярняткі.
[caption id="attachment_104207" align="aligncenter" width="650"]
■ Аляксандр Маляўка: па старонках газеты «Слава працы» як падарожжа ў часе[/caption]
У Аляксандра Маляўкі заўсёды была моцная дысцыпліна, і нават пасля святкавання тых жа зажынак ён быў упэўнены: кожны працаўнік зойме сваё месца і не падвядзе кіраўніка. Старшыню ў калгасе паважалі, а ён, у сваю чаргу, добра разумеў чалавека з яго жаданнямі і праблемамі. І, калі мог, дапамагаў. Бо добра ведаў, што такое голад і жыццёвыя выпрабаванні...
Ужо з самага першага дня свайго жыцця маленькі Саша паказаў моцны характар і надзвычайную волю да перамогі. Пачнём з таго, што нарадзіўся ён другім з братоў-блізнятак вагой ажно… 800 грамаў, пры тым, што старэйшы Лёнька – цэлых 4200! Адбылася гэта значная падзея 8 жніўня 1941 года ў вёсцы Аножкі. Беларускую зямлю ўжо паліла вогнішча Вялікай Айчыннай. І амаль усю вайну матулі з чатырма дзеткамі прыйшлося пражыць у зямлянцы: хаваліся ад немцаў. Тату па ўзросце на фронт не ўзялі, але ў хуткім часе забралі ў Тулу на завод, дзе выраблялі снарады для знакамітых «Кацюш».
Як выжыў маленькі Саша, можна толькі давацца дзіву. Маці пазней расказвала, што за жыццё ён моцна чапляўся сваімі хударлявымі ручкамі і з’ядаў у разы два болей матчынага малака, чым старэйшы Лёня. Так і прайшлі першыя гады дзяцінства: над галавой – яловыя галінкі замест хатняга даху, пад нагамі – родная зямелька ў якасці падлогі. Можа, менавіта такія ўмовы і паўплывалі на фарміраванне характару Аляксандра Маляўкі, для якога заўсёды было галоўным вытрымаць, дабіцца пастаўленай мэты.
Нягледзячы на цяжкія пасляваенныя ўмовы, Саша скончыў тры класы мясцовай пачатковай школы і пайшоў па веды ў Капыль. Бацька змайстраваў з аўтамабільных шын галошы, маці выткала тканіну, каб абкруціць ножкі, ды так з братам і хадзілі ў Капыль. Вучыўся Саша з ахвотай, бо разумеў, каб чаго дасягнуць у жыцці, трэба старацца. Сам жа асвоіў і баян, які аднекуль прынёс бацька. Зараз, ледзьве стрымліваючы скупыя старэчыя слёзы на вачах, Аляксандр Цімафеевіч успамінае і такі выпадак:
– Вучылася з намі дзяўчынка Уля Гулякевіч. Аднойчы яна прынесла ў школу добрую лусту белага хлеба, намазанага – чым бы вы думалі?! – сметанковым маслам! Пачала яго есці на вуліцы, і тут раздаўся званок. Ад нечаканасці хлеб упаў на зямлю і, як заўсёды ў такіх выпадках, маслам у пясок. Дзяўчынка не стала яго падымаць, а хутчэй пабегла на заняткі. Я стаяў і глядзеў на гэты цуд, а потым падняў і пачаў спрабаваць змятаць зярняткі пяску, але ўбачыў, што псуецца масла. Шкада стала! Ды я так разам з пяском і з’еў. Канешне, на урок спазніўся. Настаўнік падумаў, што я хадзіў курыць, і паставіў мяне ў куток.
Але пасля заканчэння школы трэба было дапамагаць сям’і, таму Аляксандр Маляўка пачаў свой працоўны шлях. Дарэчы, ніякай сялянскай работы не цураўся, бо шмат чаму паспеў навучыцца яшчэ ў дзяцінстве, каб атрымаць свой кавалак хлеба. Таму пасля школы працаваў і прычэпшчыкам на ДТ-54, і памочнікам брыгадзіра ў калгасе «Ленінец», і нават загадчыкам клуба ў Аножках.
Больш сур’ёзная праца пачалася з пасады брыгадзіра па нарыхтоўцы буйной рагатай жывёлы ў саўгасе «Цімкавіцкі», куды ўсе гаспадаркі раёна адпраўлялі сваіх кароў ды бычкоў. Менавіта там яго і заўважыла кіраўніцтва раёна, бо з пастаўленымі задачамі спраўляўся добра.
Набываць адукацыю Аляксандр Маляўка пачаў, калі ўжо трывала стаяў на нагах, а ўзрост перайшоў за адзнаку ў 30 гадоў. Пасля выдатнага заканчэння Смілавіцкага сельгастэхнікума загадам па Міністэрстве сельскай гаспадаркі БССР быў пераведзены ў Гродзенскі сельгасінстытут. Добрым тылам стала маладая жонка Станіслава, з якой пазнаёміўся і ажаніўся ў лічаныя дні.
– Аднойчы стаю, размаўляю са знаёмым, – успамінае Аляксандр Цімафеевіч. – Бачу: ідзе па ваду прыгажуня. Пазнаёміліся. А вечарам я прыйшоў да яе на кватэру і кажу: «Выходзь за мяне замуж!» Яна звазіла мяне да бацькоў на Стаўбцоўшчыну на аглядзіны, ды хутка мы і ажаніліся. І амаль паўстагоддзя разам. Выгадавалі дзвюх дачок, радуюць унукі.
Свой прафесійны шлях Маляўка прадоўжыў на пасадзе намесніка старшыні калгаса «Пралетарый», куды накіравалі пасля заканчэння вышэйшай установы адукацыі.
…Дзень, з якога пачалося старшынства, Аляксандр Маляўка добра памятае і сёння. На календары значылася 23 лістапада 1986 года. Восеньскай непагаддзю тагачасны першы намеснік старшыні райвыканкама Яўген Сівец прывёз Маляўку ў Руднае, каб у мясцовым клубе прадставіць сялянам як старшыню калгаса «Праца».
– Першую нараду я правёў на майстэрнях па калена ў брудзе, – цвёрда гаворыць Аляксандр Маляўка. – Уся тэрыторыя больш нагадвала нейкі катлаван, па якім ледзьве соваліся трактары. Потым паехаў паглядзець на палеткі. А там – стаяць падмерзлыя буракі і шапочуць пад ветрам! Надой ад адной каровы зусім малы, ды і наогул усе паказчыкі былі ніжэй, чым хацелася. З трыццаці гаспадарак раёна «Праца» знаходзілася недзе ў самым нізе.
А 1 студзеня скончыліся ўсе кармы для жывёлы. Аднак Маляўка не разгубіўся і прыняў, як цяпер кажуць, нестандартнае рашэнне: 125 калгасных каровак новы старшыня аддаў… насельніцтву. За год кожны з тых, каму пашанцавала, разлічыўся малаком.
[caption id="attachment_104209" align="aligncenter" width="840"]
■ Ушанаванне памяці загінуўшых у вёсцы В. Прусы: Аляксандр Маляўка і старшыня парткама Мікалай Кульбіцкі[/caption]
Дзякуючы асабістым сувязям з кіраўнікамі гаспадарак і прадпрыемстваў з суседніх раёнаў Маляўка пачаў здабываць кармы для жывёлы, што засталася ў калгасе. Так паступова вырашаў праблемы, шукаў розныя шляхі, каб зрабіць моцнай давераную яму гаспадарку. І атрымалася. Праз дзесяць гадоў, калі па розных абставінах Аляксандр Цімафеевіч вымушаны быў пакінуць пасаду, калгасныя лічбы значна перавышалі пачатковыя, а «Праца» трывала трымалася ў дзясятцы лепшых гаспадарак раёна. З Яраслаўля прывезлі і ўстанавілі бульбасарціровачны пункт, дзе за змену перабіралі да 120 тон карняплода. Сталі зарабляць, у гаспадарцы з’явіліся грошы. Адшукалі і сакрэты павышэння надояў малака.
Шмат чаго было зроблена і па-за калгаснымі справамі. Па Рудным праведзены вадаправод і каналізацыя, пабудаваны чыгуначны прыпынак у Канатопах. Адным словам, «Працу» ён паднімаў сваёй працай і працай калгаснікаў.
Асаблівымі кропкамі дзейнасці старшыні Маляўкі стала ўвекавечванне памяці ахвяр Вялікай Айчыннай вайны. Дзякуючы няўрымслівасці Аляксандра Цімафеевіча быў устаноўлены мемарыяльны комплекс у вёсцы Руднае: пяць гранітных пліт з выбітымі на іх імёнамі загінуўшых землякоў. А ў Вялікіх Прусах і Калодзезным штогод ушаноўвалі памяць пра тое, як немцы спалілі вёскі і мясцовых жыхароў. Сучасны галоўны рэдактар Марыя Шэіна прысутнічала на адным з такіх мерапрыемстваў.
Да Маляўкі неаднойчы прыязджалі старшыні розных калгасаў Мінскай вобласці, каб вучыцца, як трэба рабіць. А вучыцца было чаму: Аляксандр Цімафеевіч рэканструіраваў фермы, палажыў асфальт на тых самых майстэрнях, будаваў па малдаўскай тэхналогіі свінарнікі, пастаянна вывучаў новыя шляхі развіцця сельскай гаспадаркі.
Пасля старшынства працаваў на розных пасадах і ў розных гаспадарках: і ў саўгасе «Цімкавіцкі», і ў Капыльскай сельгастэхніцы, але ўсюды быў на вышыні.
Дзіяна ТКАЧЭНКА
— После уборки рапса у нас освободились поля, — говорит главный агроном Юрий Гуринович. — На них сеем бобово-злаковые травы. Ставку сделали на смеси трав, а именно клевер луговой, райграс пастбищный, тимофеевку и фестулолиум. Главная задача — обеспечить кормами отрасль животноводства.
Для достижения хорошего урожая в хозяйстве учитывают все технологические и агротехнические нюансы. Перед тем, как посеять, в почву внесли минеральные удобрения.
В урочище Деречино трудился один из самых опытных механизаторов хозяйства Владимир Деренок. Ему доверяют самые сложные работы. На тракторе «Беларус» с АКШ он вел предпосевную обработку почвы.
[caption id="attachment_104200" align="aligncenter" width="840"]
■ На предпосевной обработке почвы работает Владимир Деренок[/caption]
— Работа привычная, — говорит механизатор. — Сельскому хозяйству посвятил уже более 20 лет. За день обрабатываю около 20 га. Трудимся с утра до сумерек.
Ответственная задача по севу в этом году выпала Виталию Казейко. Это для него первая посевная, ранее он свозил с полей сено и солому. Сам из д. Чижевичи, в хозяйстве работает более десяти лет. В детстве очень любил технику, это и стало отправной точкой его будущей деятельности в сельском хозяйстве.
[caption id="attachment_104199" align="aligncenter" width="840"]
■ Юрий Гуринович и Виталий Казейко[/caption]
— Сельский труд — тяжелый, но нам любая работа по плечу, — отмечает Виталий. — Мне доверили новый современный посевной агрегат СПУ-6 с шириной захвата шесть метров. Сев производим по маркерам с нормой высева 35 кг на гектар. В день засеваю более 25 га. Главное, чтобы погода не подвела, земле очень нужна влага.
— Коллектив у нас хороший, каждый знает свои задачи и старается выполнить их не только быстро, но и качественно, — отмечает в заключение Юрий Гуринович. — Что касается сева многолетних трав, думаю, что уложимся в срок.
В тему
О сложившейся ситуации с многолетними травами в районе рассказывает первый заместитель начальника управления по сельскому хозяйству и продовольствию райисполкома Наталья ВЕДЕНЬ:
— В текущем году весной посеяно 4600 га многолетних трав, из них 1700 га люцерны. Травы посеяны как в чистом виде, так и под покровные культуры.
На данный момент продолжаются работы по севу трав на освободившихся участках после крестоцветных и зерновых культур. Ежегодно ведется обновление трав, используемых для заготовки сенажа и выпаса, ведь для получения необходимой урожайности срок использования трав не должен превышать 5 лет (для клевера лугового — 2 года). Непродуктивные участки отпахиваются, используются для сева основных культур, являются хорошими предшественниками, повышают плодородие почвы, а на других участках закладываются травы с высоким потенциалом развития.
Ставка делается на люцерну, при соблюдении технологии выращивания эта культура дает высокие урожаи, порой производится до 4-5 укосов, а также она менее подвержена засухе, что немаловажно в нынешнее время.
Татьяна БОХАН 
Порядок такого способа лова рыбы разъясняет старший госинспектор Несвижской межрайонной инспекции Максим ПОТОЦКИЙ:
— В соответствии с Правилами рыболовного хозяйства и рыболовства, рыболовам разрешается одновременно использовать не более пяти орудий рыболовства («ставок») на человека за исключением случаев, когда рыболов является членом «Белорусского общества охотников и рыболовов» (им разрешается ставить 10). Использование «ставок» без указания на них фамилии, имени, отчества и адреса владельца, а также оставление их без надзора запрещаются.
В случае обнаружения безнадзорных орудий рыболовства они признаются бесхозяйными (браконьерскими) орудиями рыболовства и подлежат изъятию органами рыболовного контроля.
Следует помнить также, что разрешается лов рыбы на одного рыболова не более 5 кг в сутки, и одной рыбы, если общий вес с учетом ее веса в сумме будет превышать 5 кг, или одной рыбы, вес которой превышает 5 кг.
За нарушение выше-указанного запрета к виновному лицу применяется административная ответственность по ст. 16.25 КоАП Республики Беларусь, где предусмотрен штраф в размере до 30 базовых величин с конфискацией орудия лова, а также иных средств совершения указанного правонарушения (лодки, рыболовные костюмы, лодочные моторы и т.д.).
Татьяна БОХАН 
