Вадзіцай з капыльскай крыніцы частуюцца не толькі жыхары райцэнтра, але і шматлікія госці нашага гарадка. А ці ведаеце вы, як яна ўзнікла? Не? Тады гэты матэрыял для вас
۷ Навуковым радком
Крынічка скіравана на паўночны захад і ўпадае ў рэчку Каменку. А тэмпература вады ў ёй заўсёды +7 градусаў. Паводле вызначэння спецыялістаў, вада з крынічкі высокамінералізаваная, слабашчолачная, мае высокае ўтрыманне крэмнію. Апошні і забяспечвае годную пітную якасць, надае ёй незвычайную празрыстасць і непаўторны смак. А ўтрыманне шчолачы робіць ваду карыснай для тых, у каго павышаная кіслотнасць страўніка. На думку людзей, крынічная вада ачышчаецца, калі пройдзе праз сем камянёў. Вышыня самой Замкавай гары над поплавам ракі Каменкі – 11 метраў. Гэта цэлая сістэма натуральных фільтраў: пясок, гліна, шчэбень… Але гэта не толькі прыродны фільтр, гэта і прызма часу. Вада з-пад Замкавай гары нясе ў сабе подых тысячагадовай гісторыі Капыля.
Ідзе добраўпарадкаванне тэрыторыі каля крынічкі...۷ Подых гісторыі
Пачнём з часоў старажытных. Існуе легенда пра тое, што некалі ў Капылі жыла вядзьмарка, і пасля таго, як яе сын загінуў у рацэ, што працякала ў мястэчку, жанчына схавала гэтую рэчку пад зямлю, і толькі маленькі ручаёк змог вырвацца на свабоду. Можа, менавіта ён і стаў гэтай крынічкай?
Вядомы гісторык, даследчык мінулага Капыля Леанід Калядзінскі яшчэ ў 1999 годзе пісаў, што археалагічны матэрыял, які быў знойдзены падчас раскопак, сведчыць: асваенне Замкавай гары адбылося як мінімум гадоў тысячу таму. На мяжы І-ІІ тысячагоддзяў тут, хутчэй за ўсё, існаваў сакральны цэнтр дрыгавічоў – капішча, або копішча, сама назва якога, магчыма, і лягла ў аснову назвы Капыль.
Зразумела, што такую ваду цанілі, а саму крыніцу, дзе яна знаходзілася, ушаноўвалі. Відаць, каб надаць святасці гэтай мясціне, і было складзена ў тыя даўнія часы паданне. Тут адбываліся набажэнствы. Сюды прыносілі ахвяры: ежу, ручнікі, тканіну, упрыгожанні. Месцы такія ў нашых прашчураў зваліся свяцілішчамі, альбо капішчамі. Час існавання гэтага капішча прыпадае, хутчэй за ўсё, на X ст., на той час, калі Капыльшчыну пачало засяляць усходнеславянскае племя дрыгавічоў.
۷ Крынічныя вытокі
Ідэя абсталяваць крыніцу належала ўсё ж таму Леаніду Калядзінскаму. Летам 1999-га разам са студэнтамі ён праводзіў археалагічныя работы на Замкавай гары. Свой інвентар яны ставілі ў Корзунаў, якія жывуць ля самай гары. У спякотнае летняе надвор’е вельмі хацелася піць. І гаспадары частавалі гісторыкаў смачнай сцюдзёнай вадзіцай. Яна настолькі прыйшлася даспадобы юным навукоўцам, што Леанід Уладзіміравіч пайшоў да тагачаснага кіраўніка раёна Уладзіміра Луцкага і прапанаваў зрабіць крыніцу агульнадаступнай.
[caption id="attachment_137776" align="alignnone" width="840"]
...і каля каплічкі[/caption]
۷ Гаспадары крыніцы
Корзуны жылі ля Замкавай гары з сярэдзіны ХХ стагоддзя. Галава сям’і
Аляксандр Рыгоравіч прыехаў у Капыль у канцы саракавых са Случчыны, бо яму прапанавалі пасаду галоўнага інжынера ў жыллёва-камунальнай гаспадарцы. А жыў разам з жонкай і маленькім сынам у пакоі, які знаходзіўся ў… мясцовай лазні. Участак зямлі для будаўніцтва ўласнага жылля выбраў сабе ля Замкавай гары невыпадкова. На той час гэты быў не самы лепшы надзел: перашкаджала вялікая колькасць вады, якая знаходзіцца вельмі блізка ад паверхні. І каб людзі не крыўдзіліся, вырашыў пабудавацца сам на гэтым балоцістым месцы.
[caption id="attachment_137772" align="alignnone" width="840"]
Зінаіда Паўлаўна і Аляксандр Рыгоравіч Корзуны[/caption]
Месца для склепа, каб было дзе захоўваць агародніну, на падворку не знайшлі: перашкаджала ўсё тая ж вільготнасць. Таму выкапалі яго ў самой гары. Але і тут не было выратавання ад вады. Спачатку з ёй змагаліся, але потым знайшлі выйсце. Паколькі ў двары калодзежа не было (па ваду прыходзілася хадзіць на вуліцу Замкавую), вырашылі зрабіць свой – вядома ж, вады хапала. Правялі ўсе неабходныя тэхнічныя работы і пабудавалі студню. Тым больш, што адчувалі: вада неверагодная!
Сёння старэйшы з сыноў
Мікалай Аляксандравіч Корзун расказвае, што ўвогуле крыніц у Капылі заўсёды было нямала. Асабліва на месцы так званага новага возера, там, дзе зараз месціцца гарадскі пляж.
[caption id="attachment_137771" align="alignnone" width="500"]
Мікалай Корзун[/caption]
۷ Шляхамі стварэння
Але вернемся ў год 1999-ы. Ідэю абсталяваць у Капылі сваю крыніцу Луцкі падтрымаў, і яе ажыццявілі. Будаўнічыя работы праводзілі супрацоўнікі ПМК-11.
І ўжо падчас святкавання 725-годдзя Капыля і 75-годдзя з дня заснавання раёна, Патрыяршы Экзарх усяе Беларусі
Мітрапаліт Мінскі і Слуцкі Філарэт правёў асвячэнне крыніцы і першым адпіў жыватворнай вады.
– Памятаю, як хваляваліся мы перад асвячэннем крыніцы, – расказвае нявестка Корзунаў Іна Аляксандраўна. – Мне было даручана знайсці посуд для Мітрапаліта. І я прынесла нейкі кубачак. Але для велічнай постаці Філарэта ён ну ніяк не падыходзіў! І я крыху занепакоілася. Аднак потым успомніла, што ў мяне ёсць прыгожы керамічны збаночак. І менавіта з яго Мітрапаліт пакаштаваў нашу капыльскую вадзіцу. А яшчэ ўспамінаецца такі выпадак. Неяк прыехаў да нас сваяк з Салігорска, і на развітанне я дала яму з сабой бутэлечку з крынічнай вадзічкай. Ён зацікавіўся, што ж гэта за дзіва та-кое прывёз з Капыля і занёс у лабараторыю «Беларуськалія». Пасля таго, як спецыялісты правялі даследванне вады, яны здзіўлена пацікавіліся: адкуль яна, такая чыстая і мінералізаваная?
Крыніцу аднаўлялі яшчэ раз у 2016 годзе. Тады супрацоўнікі ЖКГ змянілі драўляную пабудову на каваную металічную, паклалі прыгожую плітку. І ўжо толькі ад нас, тых, хто карыстаецца цудадзейнай вадзіцай, залежыць добраўпарадкаванне і чысціня вакол крыніцы. А на месцы корзунаўскага склепа ў Замкавай гары зараз месціцца каплічка.
«Крынічную ваду здаўна шанавалі, асвячалі, у тым ліку і ў нас, на Беларусі. Узводзілі каплічкі, альтанкі, ставілі крыжы. У Капылі, як гаворыцца, сам Гасподзь паслаў такую крынічку. І таму, натуральна, узнікла патрэба ўшанаваць гэтае месца як належыць. Гэта будзе не толькі памятны знак крынічкі, але і помнік тысячагадовай гісторыі Капыля», – так разважаў Леанід Калядзінскі напрыканцы 90-х гг. ХХ стагоддзя. І не пагадзіцца з ім нельга.
[caption id="attachment_137773" align="alignnone" width="500"]
Мітрапаліт Філарэт асвячае жыватворную крынічку[/caption]
І ўжо падчас святкавання 725-годдзя Капыля і 75-годдзя з дня заснавання раёна, Патрыяршы Экзарх усяе Беларусі Мітрапаліт Мінскі і Слуцкі Філарэт правёў асвячэнне крыніцы і першым адпіў жыватворнай вады...
Дзіяна ТКАЧЭНКА. Фота Крысціны ЖОГАЛЬ
і з архіва раённага краязнаўчага музея 
Комментарии