36
Эх, ты, пані капуста! Или, что вы знаете об этом полезном овоще
12.03.2023
«На стале не будзе пуста, калі вырасціш капусту!» Як жа добра гучыць гэта народная прыказка, сказаная пра агародніну «ў сямі адзёжках».
Капусту пачалі вырошчваць яшчэ ў канцы каменнага веку. Вялікай павагай карысталася яна ў Старажытным Рыме, адкуль, відаць, і распаўсюдзілася па ўсім свеце. Яе выкарыстоўвалі ў паходах воіны Аляксандра Македонскага. Старажытнагрэчаскі матэматык і філосаф Піфагор высока ацэньваў карысныя ўласцівасці і смак белакачаннай капусты і сам займаўся яе развядзеннем.
У тыя часы налічвалася ўсяго да 10 сартоў. З іх «гладкая» капуста мела буйное сцябло, шырокае лісце і вялікі качан. «Кучаравая» – прыгожа выглядала і адрознівалася ад першага гатунку значна большай лекавай сілай. «Пяшчотная» – валодала непараўнальнымі лячэбнымі ўласцівасцямі.
Вядома капуста была і ў Егіпце, але толькі ў Старажытнай Грэцыі ў VI-IV стагоддзях да н.э. яна набыла шырокае прызнанне і незвычайную папулярнасць. На Русі капуста вядома з XI стагоддзя. Згадка пра яе маецца ў «Изборнике Святослава», які дайшоў да нас. Лічаць, што старажытныя славяне атрымалі яе ад грэка-рымскіх каланістаў Крыма і іншых раёнаў Прычарнамор’я. Разам з раслінай яны перанялі і назву, некалькі перарабіўшы яе на свой лад. Так, з лацінскага слова «капутум» – «галава» – і нарадзілася наша «капуста», што азначае «галоўчатая».
У сярэдзіне XIX стагоддзя мелася каля 30 гатункаў капусты, а зараз іх ужо сотні. Яна вырошчваецца ва ўсіх краінах з умераным кліматам, паколькі валодае холадаўстойлівасцю, высокай ураджайнасцю, добрай транспартабельнасцю і захоўваннем.
Капуста – крыніца вітамінаў, у ёй шмат калію, кальцыю, фосфару, серы. З мікраэлементаў пераважаюць алюміній, цынк, жалеза, марганец.
Любяць капусту і ў Беларусі. Напэўна, няма сям’і, у якой гэта гародніна не займала б ганаровае месца ў меню. Ёсць нават сярэдняпозні гатунак капусты пад назвай «Беларуская». Ён быў выведзены ў 1937 годзе для таварнай вытворчасці, але ўжо больш за 85 гадоў карыстаецца папулярнасцю не толькі ў буйных аграпрадпрыемстваў, але і ва ўладальнікаў невялікіх прыватных гаспадарак. Гэта капуста заслужыла добрыя адзнакі дзякуючы цудоўнаму смаку і ўстойлівасці да паніжаных тэмператур.
Рэцэптаў з капусты велізарная колькасць – яе ядуць у свежым, квашаным, тушаным, смажаным, вараным выглядзе. Сёння мы публікуем некаторыя з іх і спадзяёмся, што яны зоймуць ганаровае месца ў вашай кулінарнай скарбонцы.
Капусныя катлеты са смажанай цыбуляй
Інгрэдыенты: 800 г капусты белакачаннай, 200 г цыбулі, 1 зубчык часнаку, 2 яйкі, 100 г мукі, соль, перац чорны молаты, сушаны базілік, алей для смажання.
Прыгатаванне: капусту нашаткуйце, заліце кіпнем і варыце 10-13 хвілін пасля закіпання. Адкіньце на друшляк, каб сцякла вада. Тым часам абсмажце на патэльні цыбулю, затым дадайце да цыбулі часнок і гатуйце разам яшчэ 30 секунд. Капусту, калі астыне, адцісніце ад лішняй вады, перакладзіце ў міску. Туды дадайце цыбулю з часнаком, яйкі, муку, спецыі, соль, змяшайце. Пакіньце на хвілін пяць, затым яшчэ раз змяшайце і сфармуйце катлеткі. Абсмажце на патэльні.
Заліўны пірог з капустай
Інгрэдыенты: 500 г капусты, 3 яйкі, 5 ст. л. смятаны, 3 ст. л. маянэзу, 6 ст. л. мукі, 2 ч. л. разрыхляльніка, кунжут і зеляніна.
Прыгатаванне: дробна нашаткуйце капусту, разамніце, запраўце і змяшайце з нарэзанай зелянінай. Узбіце яйкі, дадайце астатнія інгрэдыенты і замяшайце вадкае цеста. Выкладзіце ў форму капусту, заліце цестам, пасыпце кунжутам і выпякайце паўгадзіны пры 180 градусах.
Марынаваныя галубцы з морквай
Інгрэдыенты: для галубцоў спатрэбіцца 1 качан капусты, 5-7 моркваў, 5-7 зубчыкаў часнаку, 1,5 ч. л. солі, 2 ст. л. цукру, 1 ч. л. чорнага молатага перцу, 1-2 ч. л. салодкай папрыкі, 5-6 ст. л. алею, зеляніна.
Для марынаду патрэбна 300-500 мл вады, 3 ст. л. цукру, 2 ст. л. солі, палова шклянкі 9% воцату, лаўровы ліст, 5-7 гарошын чорнага перцу.
Прыгатаванне: нашаткаваць моркву, змяшаць з цукрам, прапушчаным праз прэс часнаком, соллю, перцам, папрыкай і алеем. Далей гатуем капусту як на звычайныя галубцы. Пасля прываранае лісце дзелім на часткі, каб галубцы атрымаліся маленькімі. Загортваем у іх моркву. Кладзём у міску, выліваем пакінуты ад морквы сок.
Гатуем марынад. У кіпень дадаём усе інгрэдыенты для марынаду. Пасля закіпання даём марынаду злёгку астыць і заліваем ім галубцы. Накрываем гнётам, пакідаем мінімум на 12 гадзін.
Запяканка з капустай і фаршам
Інгрэдыенты: 600 г фаршу, 1 шклянка рысу, 1 кг капусты, 1 л таматаў ва ўласным соку, 1 цыбуліна, спецыі, часнок.
Прыгатаванне: здрабніце і абсмажце цыбулю з часнаком, праварыце нашаткаваную капусту ў кіпені 5 хвілін. Абсмажце фарш, дадайце да яго цыбулю, палову памідораў і рыс. Уліце шклянку вады, прыпраўце, давядзіце ўсё да кіпення і пратушыце 15 хвілін пад накрыўкай на маленькім агні. Выкладзіце ў форму трэцюю частку капусты, мяса, зноў капусту, мяса і капусту. Заліце таматамі, што засталіся, са спецыямі і запякайце гадзіну пад фольгай пры 170 градусах.
Дранікі з капустай
Інгрэдыенты: 100 г бульбы, 500 г капусты, 1 яйка, 60 мл малака, 70 г мукі, 30 г цыбулі, сметанковае масла і алей.
Прыгатаванне: дробна нашаткуйце капусту і злёгку прыварыце. Дадайце ў яе цёртую бульбу і адцісніце гародніну ад лішняй вады. Пасля гэтага дадайце ўсе астатнія інгрэдыенты, змяшайце і абсмажце дранікі на сумесі сметанковага масла і алею.
Марынаваная капуста з бураком
Інгрэдыенты: 2 кг капусты, 1 бурак, 4 зубчыкі часнаку, 1 ст. л. солі, 8 ст. л. цукру, 7 ст. л. 9% воцату, 8 ст. л. алею.
Прыгатаванне: капусту нашаткуйце, бурак дробна нарэжце, здрабніце часнок, усё змяшайце і перакладзіце ў міску. Для марынаду змяшайце ваду, соль і цукар і давядзіце да кіпення. Дадайце алей і зноў закіпяціце. Зніміце з агню, уліце воцат, змяшайце і заліце марынадам агародніну. Пакладзіце зверху гнёт, накрыйце міску і пакіньце марынаваць на суткі.
Цікавыя факты пра капусту
۷ Тэатральныя капуснікі не проста так атрымалі сваю назву. Ёсць версія, што так называлі вячоркі акцёраў пасля таго, як скончыўся зімовы сезон. Тым часам ішоў Вялікі пост, і ўжыванне мясных страў царквой не дазвалялася. Таму галоўным упрыгожаннем стала быў посны пірог з капустай.
۷ У кіслым выглядзе капуста нават больш карысная, чым у свежым. Карысныя якасці кіслай капусты захоўваюцца каля 10 месяцаў, таму есці яе можна амаль увесь год.
۷ Капуста на 91% складаецца з вады.
۷ Капусны качан – гэта велізарны пупышак, здольны перазімаваць і прынесці на наступны год плады-струкі, у якіх знаходзіцца насенне.
۷ 100 г сырой капусты забяспечваюць больш за 60% сутачнай патрэбы дарослага чалавека ў вітаміне С.
Поделиться
Автор: Слава працы
Комментарии