Гісторыка-краязнаўчы музей «Бацькаўшчына», створаны на базе ДУА «Каменскі вучэбна-педагагічны комплекс дзіцячы сад – сярэдняя школа», — сапраўдная скарбніца, дзе беражліва захоўваецца памяць аб мясцовым мінулым. Значная ўвага тут адводзіцца адлюстраванню падзей, звязаных з Вялікай Айчыннай вайной.
[caption id="attachment_76346" align="aligncenter" width="580"]
■ Ірына Тагіль (злева) з юнымі гісторыкамі каля экспазіцыі «Мы памятаем, мы ганарымся»[/caption]
А ўсё дзякуючы намаганням нязменнага кіраўніка каменскага сховішча памяці Ірыне Тагіль. Яна, настаўнік пачатковых класаў, — чалавек, які і па адукацыі, і па прафесіі з гісторыяй звязаны вельмі пасрэдна. Аднак Ірына Іосіфаўна і сама захапілася музейнай дзейнасцю, і для развіцця гэтай жывой, цікавай справы знаходзіць сярод школьнікаў нямала аднадумцаў, гатовых літаральна па крупінках збіраць мясцовую гісторыю і ў далейшым з непадробным натхненнем самім жа падчас экскурсій расказваць аб ёй наведвальнікам.
Адной з асноўных крыніц папаўнення матэрыялаў школьнага музея было і застаецца супрацоўніцтва з мясцовымі жыхарамі. Так і ў працэсе стварэння экспазіцыі «Мы памятаем, мы ганарымся», прысвечанай Вялікай Айчыннай вайне, нямала экспанатаў трапіла ў каменскую школу дзякуючы неабыякавасці насельніцтва.
Большую частку выставы складаюць уласныя рэчы ўраджэнца в. Труханавічы Капыльскага раёна Пыжыка Гаўрыіла Кляменцьевіча, якому, дарэчы, 7 мая споўнілася б 105 гадоў. Ён спачатку прайшоў Фінскую вайну, а потым практычна з першага і да апошняга дня чарговага наступства — Вялікай Айчыннай — добраахвотна выконваў місію па вызваленні Радзімы ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў, пры гэтым неаднаразова трапляў у, здавалася б, бязвыхадныя сітуацыі, але ўсё ж такі цудам заставаўся жывы. Тут захоўваюцца яго фотаздымак, зроблены ў Германіі ў чэрвені 1945 года, ордэнская кніжка, падзякі, узнагародныя лісты, медалі і ордэны. Гістарычную каштоўнасць уяўляе сабой і сшытак салдата Перамогі з яго ўласнымі запісамі-ўспамінамі аб падзеях ваеннага ліхалецця.
З дапамогай праекта «Музей у чамадане» землякі Пыжыка ўжо не раз знаёмілі аматараў гісторыі з копіямі дакументаў Гаўрыіла Кляменцьевіча, дапоўненымі, што называецца, для агульнай карціны іншымі цікавымі прадметамі. Такі незвычайны спосаб дазваляе ў кампактнай форме «вывезці гісторыю» родных мясцін па-за межы школьнага музея, падчас міні-экскурсіі пазнаёміць з цікавай асобай — сапраўды заўзятым воінам.
Усе рэчы і дакументы Гаўрыіла Кляменцьевіча трапілі на музейны стэнд (а копіі — у «Музей у чамадане») дзякуючы яго сыну і нявестцы, якія і да гэтага часу жывуць у в. Камень. Пры садзейнічанні яшчэ адной мясцовай сям’і — былога старшыні Камсамольскага сельсавета Міхаіла Чарніцкага і яго жонкі Ніны Паўлаўны — таксама адбылося важкае папаўненне экспазіцыі выставы. Чарніцкія перадалі школьнаму музею фотаздымкі, дакументы і іх копіі роднага дзядзькі Ніны Паўлаўны, удзельніка Вялікай Айчыннай вайны Дудзінскага Мікалая Афанасьевіча, які пахаваны ў брацкай магіле ў далёкай Растоўскай вобласці.
Сапраўднае багацце каменскага школьнага музея — шматлікія фотаздымкі загінуўшых падчас Вялікай Айчыннай вайны землякоў. А іх, трэба адзначыць, нямала. У свой час знойдзеныя ў розных месцах і зараз беражліва аб’яднаныя пад шклом выставачнага стэнда, яны дазваляюць захаваць памяць аб салдатах, з’яўляюцца сапраўдным падмуркам грамадзянска-патрыятычнага выхавання моладзі і павышэння яе інтарэсу да старонак гісторыі роднага краю. Бо гэта не проста выявы незнаёмых людзей — пад пажаўцелымі ад часу фотакарткамі цяперашнія каменскія вучні пазнаюць прозвішчы сваякоў, далёкіх і блізкіх.
Усе без выключэння матэрыялы экспазіцыі па-свойму цікавыя. Не менш цікавыя і гісторыі іх з’яўлення ў каменскім музеі. Так, да таго як папасці пад шкло выставы, адзін з каштоўных экспанатаў — датаваны 10 мая 1945 года выпуск газеты «Праўда» з размешчаным у ім зваротам з нагоды Вялікай Перамогі Іосіфа Сталіна да савецкага народа — адразу доўга праляжаў на гарышчы адной з хат у в. Труханавічы Капыльскага раёна. Пасля таго, як знакавы экзэмпляр быў выпадкова знойдзены гаспадарамі хаты, ён на некаторы час «перасяліўся» ў сельскую каменскую бібліятэку і толькі пасля яе закрыцця — у школьны музей.
Прадстаўлены ў музеі і, напэўна, не менш каштоўныя, чым самі экспанаты, даследчыя работы вучняў школы — вынікі мэтанакіраванай, сістэматычнай, доўгачасовай і карпатлівай працы па аднаўленні імёнаў загінуўшых падчас Вялікай Айчыннай вайны, устанаўленні невядомых і забытых пахаванняў партызан. Такія гістарычныя расследаванні тут вядуцца пад кіраўніцтвам сапраўднага энтузіяста і патрыёта сваёй малой радзімы Ігара Крэпскага, настаўніка матэматыкі і інфарматыкі.
Зараз Ігар Віктаравіч з юнымі гісторыкамі акрамя таго, што працягваюць пошукава-даследчую работу, працуюць яшчэ і над стварэннем фільма пра салдат-землякоў. Грунтоўны падмурак для гэтай нялёгкай і маштабнай справы створаны падчас некалькіх гадоў папярэдняй работы — гэта, напрыклад, і шматлікія звесткі, атрыманыя пры напісанні даследчых работ, і сабраныя матэрыялы школьнага музея.
Словам, гісторыка-краязнаўчая работа ў невялікай сельскай школе пастаўлена на даволі высокім узроўні. Да таго ж жаданне захаваць памяць аб земляках з цягам часу тут не слабее — пошукава-даследчая работа працягваецца. Турбуе толькі тое, што бязлітасны час, на жаль, вельмі хутка памяншае шэрагі непасрэдных удзельнікаў і відавочнікаў той ужо такой далёкай вайны.
Аксана МІХАЙЛОЎСКАЯ
Комментарии