Паэт Сяргей Астрэйка нарадзіўся ў 1912 годзе ў вёсцы Каласаўшчына ў сялянскай сям’і. Вершы пачаў пісаць яшчэ падчас вучобы ў Капыльскай сямігодцы. Скончыўшы яе, у 1928 паступіў у Мінскі педагагічны тэхнікум, дзе правучыўся да 1930 года. У 1928-м па рэкамендацыі Цішкі Гартнага вершы Астрэйкі з’явіліся ў газеце «Чырвоная змена». З гэтага часу яго творы пачалі шырока друкаваць у перыёдыцы.
У 1932–1933 гадах Астрэйка працуе навуковым супрацоўнікам Інстытута мовы, літаратуры і мастацтва Акадэміі навук, займаецца складаннем слоўнікаў навуковай тэрміналогіі, спрабуе свае сілы як крытык.
Ужо ў такім маладым узросце Сяргей Астрэйка праявіў сябе глыбокім і дасведчаным знаўцам роднай мовы, эстэтычна тонка адчуваў усе адценні паэтычнага слова, што асабліва праявілася ў яго выдатнай паэме «Бенгалія», якую высока ацанілі сучаснікі. Паэма была напісана з нагоды прыезду ў СССР вядомага індыйскага пісьменніка Рабіндраната Тагора ў верасні 1930 года. Тады С. Астрэйка вельмі зацікавіўся гісторыяй Індыі, якая пачынала вызваляцца ад каланіяльнага ўціску. Ён прачытаў творы Р. Тагора, гістарычную літаратуру пра яго малую радзіму Бенгалію.
Паводле ўспамінаў Сяргея Грахоўскага, «Бенгалія» вельмі спадабалася Янку Купалу, які слухаў паэму ў выкананні самога аўтара. На вялікі жаль, рукапіс «Бенгаліі», як і іншыя творы паэта, загінуў у полымі вайны.
У 1933 годзе 21-гадовы паэт быў беспадстаўна арыштаваны органамі НКУС і высланы ў г. Ірбіт Свярдлоўскай вобласці, дзе змог уладкавацца бухгалтарам на Ірбіцкім падшыпнікавым заводзе. I ў такіх умовах ён займаўся творчасцю, перакладаў на беларускую мову творы Аляксандра Пушкіна. Там, у Сібіры, па сфабрыкаваным абвінавачванні ссыльны Сяргей Астрэйка быў паўторна арыштаваны. 13 верасня 1937 года маладому 25-гадоваму беларускаму паэту быў вынесены смяротны прысуд. У той жа дзень яго расстралялі. Падрыхтаваны да друку перад арыштам першы паэтычны зборнік Сяргея Астрэйкі так і застаўся неапублікаваны. Вершы з яго былі надрукаваны толькі ў наш час.
Наплывае адчай, і зыбаецца сум Павуціннаю кволасцю баб’яга лета. Нас халодныя ветры латошаць, трасуць, У тумане прапалі імклівыя мэты. Наплывае адчай, і зыбаецца сум. Крылляў порсткіх ніяк не ўзняць. Парахня Пераела нутро, збузавала красу. Не адходзіць ад нас ні на крок цішыня. Нашым дзеям смяротны прыйшоў рачанец. Дзіды часу навылет пратнулі нутро. Воблік наш гартаваны ў гадах учарнеў Ад туманнай імжакі і зыркіх вятроў. Нашым дзеям смяротны прыйшоў рачанец. Нас адкінулі шуфлем у згоніны веку, Як святлом каганцовым жыццё мільгане, Прыляціць мо рыданне аднекуль? Больш ніколі не ўбачым трывожнай зары, Палахлівых кастроў прыгуменнай рабіны. Наш апошні з грудзей анямелых узрыд Па жыцці засумуе і ў далях загіне. Больш ніколі не ўбачым трывожнай зары (Нас, пахілых, нядэшлых, зямлёй занясе). I без нас будуць з ветрам аўсы гаварыць, I начамі купацца ў квяцістай расе. Шмат гадоў перажыта, загашана дум, Неўпынёных узлётаў развеяна ў полі. Так напісана, мусіць, было на раду... То спружынавы росхін трагічнае долі... Шмат гадоў перажыта, загашана дум... Усё бліжэюць магілы халоднай абрысы. Развітанне ўсім, што за намі ідуць, Чые сэрцы гараць, як раздзьмуханы прысак! 30-я гады ХХ ст. Падрыхтавала Дзіяна ТКАЧЭНКА
Комментарии